ΤΡΟΠΙΚΟΙ ΜΟΝΑΡΧΙΑΚΟΙ Η΄ ΠΑΤΡΟΠΑΣΧΙΤΕΣ (β΄και γ΄αιώνας)

Έλεγαν ότι ο χριστιανισμός δίδασκε την ενότητα του Θεού και οι αντιλήψεις για τον Λόγο ήταν άρνησή της. Ηγέτης τους ήταν ο Νοητός από τη Σμύρνη, ίσως επίσκοπος σε μια μικρή μικρασιάτικη πόλη. Τούτος καταδικάστηκε από σύνοδο το 190.

Ο Επίγονος, μαθητής του Νοητού προσπάθησε να διαδώσει πλατύτερα την αίρεση στη Ρώμη και κατάφερε να δημιουργήσει σχισματική εκκλησία με ηγέτες τον Κλεομένη και τον Σαβέλλιο. Ο Σαβέλλιος έλεγε ότι ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα είναι ένα και αποκαλύπτονται ως πρόσωπα.  Ο Πατήρ στη δημιουργία, ο Υιός ως Λυτρωτής και το Άγιο Πνεύμα στην Εκκλησία. Την λέξη «πρόσωπο» την εννοεί ως προσωπείο.

Αντίθετος με τον μοναρχιασμό ήταν ο σοφός Ιππόλυτος ο οποίος δέχονταν την υποταγή του Λόγου στον Πατέρα. Ο πάπας Ζεφυρίνος (198-217) προσπάθησε να βρει μέσο δρόμο λέγοντας ότι ο Υιός σταυρώθηκε αλλά όχι ο Πατήρ. Κατέληξε τελικά να γίνει και αυτός σχισματικός επίσκοπος.