ΔΥΝΑΜΙΚΟΙ ΜΟΝΑΡΧΙΑΚΟΙ Η΄ ΥΙΟΘΕΤΙΣΤΕΣ
Ο πρώτος δυναμικός μοναρχιακός ή υιοθετιστής ήταν ο Θεόδοτος ο Σκυτεύς από το Βυζάντιο. Δίδασκε ότι ο Ιησούς ήταν ψιλός άνθρωπος που γεννήθηκε από την Παρθένο και ο Θεός Χριστός ή το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε σ’ αυτόν και ο Θεός τον ονόμασε Υιό και τον κατέστησε Χριστό. Ο επίσκοπος Ρώμης Βίκτωρ (189-198) όταν άκουσε τη διδασκαλία του τον αφόρισε. Το έργο του όμως συνέχισαν ο Θεόδοτος ο Τραπεζούντιος και Ασκληπιόδωρος, οι οποίοι έπεισαν τον ομολογητή Νατάλιο να γίνει επίσκοπός τους στη Ρώμη, αφού τον πλήρωσαν. Κατόπιν όμως αυτός συμφιλιώθηκε με τον επίσκοπο Ρώμης Ζεφυρίνο. Τελευταίος ηγέτης τους στη Ρώμη αναφέρεται ο Αρτεμάς (270).
Ο σημαντικότερος υιοθετιστής όμως ήταν ο Παύλος Σαμοσατεύς επίσκοπος Αντιοχείας. Η Αντιόχεια βρισκόταν τότε στην κυριαρχία της βασίλισσας της Παλμύρας Ζηνοβίας, χήρας του Οδενάθου. Η Ζηνοβία υποστήριζε τον Παύλο γιατί ήταν δουκηνάριος, δηλαδή ανώτερος οικονομικός υπάλληλος στο κράτος και συμπεριφέρονταν με την ιδιότητά του αυτή περισσότερο ως κρατικός εξουσιαστής και λιγότερο ως επίσκοπος.
Ο Παύλος δίδασκε ότι ο Θεός ήταν πρόσωπο και ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα ταυτόσημες θείες απρόσωπες δυνάμεις. Γι’ αυτό ονομάστηκαν Δυναμικοί. Δίδασκε επίσης ότι ο Ιησούς την ώρα που βαπτίζονταν η απρόσωπη δύναμη του Θεού, ο Λόγος, τον γέμισε εσωτερικά, χωρίς να είναι ενυπόστατος, αυτός ο θείος Λόγος ενήργησε και στον Μωϋσή και στους άλλους προφήτες, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Η ενέργεια αυτή ήταν ενοίκησις και συνάφεια γι’ αυτό έλεγε τον Λόγον ενοικήσαντα εν τω Ιησού, ανθρώπω όντι. Στο πρόσωπο λοιπόν του Ιησού δεν ενώθηκαν η θεότητα και η ανθρωπότητα για ν’ αποτελέσουν μία προσωπικότητα, τον θεάνθρωπο, ήταν απλώς μία ένωση θελήσεως και πράξεως και όχι φυσική ένωση.
Όταν έγιναν αυτά συγκλήθηκαν δύο σύνοδοι το 264 και το 268 στην Αντιόχεια. Στη δεύτερη ο ρήτορας Μαλχίων απέδειξε την διδασκαλία αυτή αιρετική και καταδικάστηκε, τον αφόρισαν και τον καθαίρεσαν και στη θέση του εξέλεξαν επίσκοπο τον Δόμνο.
Ο Παύλος όμως δεν υποχώρησε γιατί τον υποστήριξε η Ζηνοβία, μέχρις ότου την νίκησε ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός. Τότε αυτός αντιμετώπισε μία παράξενη απαίτηση των χριστιανών της Αντιοχείας, οι οποίοι ζήτησαν να διώξει τον επίσκοπό τους από τον επισκοπικό οίκο.
Για να λύσει το θέμα ρώτησε τον επίσκοπο Ρώμης και τους επισκόπους Ιταλίας, οι οποίοι είπαν ότι ο Παύλος δεν είναι κανονικός επίσκοπος κι έτσι τον έδιωξε. Είναι πρώτη φορά που Ρμωαίος ειδωλολάτρης αυτοκράτορας λύνει εσωτερικό εκκλησιαστικό ζήτημα και μάλιστα ορθά.
Οι ιδέες τους Παύλου σταδιακά εξαφανίστηκαν και η Α΄Οικουμενική Σύνοδος με τον ΙΘ΄ κανόνα της όρισε να ξαναβαπτίζονται οι Παυλιανιστές όταν θέλουν να γίνουν μέλη της Εκκλησίας.