Άρειος-Αρειανισμός

▪▪Η διδασκαλία του Αρείου και οι πρώτες ενέργειες εναντίον του

Πολύ σοβαρός κίνδυνος προκλήθηκε για την εκκλησία από την διδασκαλία του Αρείου.

Ο Άρειος κατάγονταν από την Λιβύη, ήταν πρεσβύτερος  στην εκκλησία της Βουκάλεως. Ήταν ηλικιωμένος, ψηλός και λεπτός, μελαγχολικός και ασκητικός, μιλούσε ευγενικά και πειστικά και γι’ αυτό είχε πολλούς οπαδούς και αφοσιωμένες σ’ αυτόν παρθένες που υπηρετούσαν την Εκκλησία.

Ο Άρειος ανέπτυξε τη δική του διδασκαλία, στηριζόμενος στις ιδέες του Λουκιανού Σαμοσατέως.

ΔΙΔΑΣΚΕ: ότι ο Θεός είναι αγέννητος. Όλα τα όντα είναι κτίσματά του. Ο Λόγος είναι  το πρώτο κτίσμα, δεν έχει σχέση με την ουσία του Θεού και δεν είναι αιώνιος.

Ενώ ο Λόγος είναι δημιούργημα, όμως δημιούργησε τα υπόλοιπα πλάσματα και έτσι ονομάστηκε θεός. Ο Θεός τον υιοθέτησε και έγινε υιός του. Το Άγιο Πνεύμα ήταν το πρώτο δημιούργημα του Λόγου και κατώτερος θεός από τον Λόγο.

Ο Λόγος εξανθρώπισε, δηλαδή κατέλαβε στον άνθρωπο Χριστό τη θέση της ψυχής. Έτσι ο Άρειος αρνήθηκε την Τριαδικότητα του Θεού και την θεότητα του Χριστού.

Ο πρεσβύτερος Κόλλουθος άκουσε την διδασκαλία του Άρειου και την κατήγγειλε στον επίσκοπο Αλεξανδρείας Αλέξανδρο, ο οποίος προσπάθησε να αλλάξει τις απόψεις του Αρείου δίχως όμως επιτυχία.

Ο Αλέξανδρος κάλεσε σύνοδο το 318/19 με 100 επισκόπους οι οποίοι καταδίκασαν τον Άρειο. Δε συμφώνησαν δύο, ο επίσκοπος Πτολεμαΐδας Σεκούνδος και της Μαρμαρικής Θεωνάς. Μαζί με αυτούς καθαιρέθηκαν και αφορίστηκαν ο Άρειος και άλλοι πέντε πρεσβύτεροι και έξι διάκονοι από την Αλεξάνδρεια και δύο πρεσβύτεροι και τέσσερις διάκονοι από τη Μαριώτιδα.

Μετά την καταδίκη ο Άρειος έφυγε, βρήκε καταφύγιο κοντά στον Ευσέβιο Καισαρείας, ο οποίος είχε ασαφείς χριστολογικές αντιλήψεις. Ο ισχυρός στην αυτοκρατορία επίσκοπος Νικομηδείας Ευσέβιος δέχτηκε τον Άρειο σε εκκλησιαστική κοινωνία. Ο δε Άρειος έγραψε επιστολή στον επίσκοπο Αλέξανδρο και ζήτησε να γίνει δεκτός γράφοντας ψέματα ότι πίστευε σε όσα δίδασκε ο Αλέξανδρος.

Την ίδια εποχή έγραψε ποίημα στο οποίο διακήρυττε τις αιρετικές του ιδέες:

«Αρχήν τον Υιόν έθηκε γενητών ο άναρχος και ήνεγκεν εις υιόν εαυτόν τον δε τεκνοποιήσας, ίδιον ουδέν έχει τον Θεόν καθ’ υπόστασιν ιδιότητος, ουδέ γαρ εστίν ίσος, αλλ’ ουδέ ομοούσιος αυτώ».

Τους στίχους αυτούς τραγουδούσαν οι αγρότες και οι ναύτες στις εργασίες τους. Εν τω μεταξύ ο Κωνσταντίνος έγινε κύριος σε ολόκληρη την αυτοκρατορία και επιθυμούσε να κυβερνήσει με ειρήνη και ηρεμία. Όμως διαπίστωσε ότι αυτές οι θρησκευτικές διαφωνίες απειλούσαν την ενότητα του κράτους. Έστειλε επιστολές στον Αλέξανδρο και στον Άρειο με τον φίλο του επίσκοπο Κορδούης Όσιο, στις οποίες ζητούσε να παύσουν να συζητούν για ασήμαντες λέξεις όπως ο ίδιος νόμιζε.

Η ειρήνη όμως αυτή δεν ήρθε όπως την περίμενε ο Κωνσταντίνος κι έτσι ο Όσιος εισηγήθηκε ότι πρέπει να γίνει μια μεγάλη σύνοδος με την οποία συμφώνησε ο Κωνσταντίνος.