Ο Μιχαίας έζησε επί βασιλειών Ιωάθαμ, Άχαζ και Εζεκίου. Ο Ιερεμίας ο οποίος έζησε έναν αιώνα αργότερα είχε υπόψιν του τις προφητείες του Μιχαία, τις οποίες υπενθυμίζει σ’ αυτούς που ήθελαν να τον θανατώσουν κι έτσι ματαίωσαν την θανατική του καταδίκη.
Ο προφήτης προείπε την γέννηση του Χριστού στην Βηθλεέμ της Ιουδαίας 700 χρόνια πριν αυτή πραγματοποιηθεί. Όταν ο Ηρώδης ρώτησε το Εβραϊκό συνέδριο για το «που ο Χριστός γεννάται» άκουσε απ’ αυτούς την προφητεία του Μιχαία.
Κεφάλαιο πρώτο
Τα δύο βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα θα τιμωρηθούν για τις αμαρτίες τους:
«Ακούσατε», ο Κύριος ο Θεός θα μιλήσει προς πάντας όχι μόνο προς τον λαό της Παλαιστίνης αλλά προς τον παγκόσμιο πληθυσμό. Ο Κύριος είναι και ο δικαστής είναι και ο μάρτυς κατηγορίας. Ο Κύριος θα κατέλθει εκ του ουρανού και θα καθίσει πάνω στα πρώτα υψηλά όρη που θα συναντήσει. Εκεί αφ’ υψηλού θα δικάσει το λαό Του. Τα όρη με το πάτημα του Κυρίου τρέμουν «σαλευθήσονται», διαλύονται και δημιουργούνται νέες κοιλάδες.
Για ποιο λόγο κατέβηκε ο Θεός απ’ τον ουρανό και πάτησε στη γη; Για να κρίνει τη Σαμάρεια για την μόνιμη ειδωλολατρία της και την Ιερουσαλήμ για την κατά χρονικά διαστήματα ειδωλολατρία της.
Η Σαμάρεια θα καταστραφεί και θα ερημωθεί. (Η καταστροφή αυτή έγινε το 722 π.Χ από την επιδρομή των Ασσυρίων).
Η Σαμάρεια πλούτισε από την ειδωλολατρία. Ο προφήτης προφητεύει ότι οι θησαυροί που αποκτήθηκαν από την ειδωλολατρία θα επιστρέψουν στην ειδωλολατρία. Πράγματι! Τα είδωλα μετά των τιμαλφών τους αφιερωμάτων μετά την εισβολή των Ασσυρίων τοποθετήθηκαν ως τρόπαια στους ναούς των θεών τους.
Η πόλη Λαχίς έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην μεταλαμπάδευση της ειδωλολατρίας στην Ιερουσαλήμ. Για τον λόγο αυτό θα τιμωρηθεί κι αυτή αυστηρά. Πράγματι! Ο Θεοδώρητος γράφει: «προ της Ιερουσαλήμ Λαχίς επορθήθη. Την μεν Ιερουσαλήμ Ναβουχοδονόσορ, την δε Λαχίς Σενναχηρίμ εξεπόρθησε».
Κεφάλαιο δεύτερο
Η πλεονεξία και η αδικία των ισχυρών ήταν έκδηλη στην Παλαιστίνη. Οι ισχυροί οικονομικά ακόμη και πριν κοιμηθούν σκέπτονταν πως θα αδικήσουν τους αδυνάτους. «Η νυξ διά τους ευσεβείς είναι καιρός ευσεβών σκέψεων και προσευχής, διά δε τους ασεβείς πονηρών σχεδίων».
Όπως όμως εκείνοι, έτσι και ο Θεός «λογίζεται κακά» ώστε να τιμωρήσει τους κακούς. Σύντομα ο εγωισμός τους θα ταπεινωθεί. Οι άδικοι δυνάστες θα στερηθούν πάσης κτήσεως στην Παλαιστίνη. Δίκαιη λοιπόν θα είναι η τιμωρία τους.
«Όσο και να κλάψετε, επειδή τα δάκρυα αυτά είναι πόνου και όχι μετανοίας, δεν θα έχετε ουδεμία ωφέλεια». Σας κοίμισαν οι ψευδοπροφήτες, όπως το κρασί που σκοτίζει την διάνοια, λέγοντάς σας τάχατις πως δεν θα τιμωρηθείτε για τις ασέβειές σας.
Κεφάλαιο τρίτο
Ο προφήτης διαμαρτύρεται έντονα για το κακό παράδειγμα των ιθυνουσών τάξεων: πολιτικών και ιερέων επί του λαού. Παραλείπει όμως τον βασιλέα ίσως γιατί αυτός ήταν ο ευσεβής Εζεκίας.
Οι προύχοντες αυτοί του λαού ήταν υποχρεωμένοι να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν το δίκαιο καθώς και να υπερασπίζονται τους αδικημένους. Αντιθέτως όμως αποδείχτηκαν αντί για ποιμένες, λύκοι, που αυτοί οι ίδιοι κατασπάραξαν τα λογικά τους πρόβατα.
Ο προφήτης για μία ακόμη φορά κατηγορεί τους ψευδοπροφήτες οι οποίοι κοίμιζαν τον λαό λέγοντας πως «όλα πάνε καλά και ότι κανείς δεν θα πάθει τίποτα». Αυτούς τους ψευδοπροφήτες τους παρομοιάζει με φίδια. Ποιο όμως ήταν το κίνητρο των ψευδοπροφητών; Το κέρδος.
Πλησίασε όμως ο καιρός και οι ψευδοπροφήτες αυτοί θα ντροπιαστούν διότι θα διαψευστούν όταν ξεκινήσει ο πόλεμος. Με την έναρξη του πολέμου όλοι θα καταλάβουν πως ήταν απατεώνες.
Σε αντίθεση με τους ψευδοπροφήτες ο Μιχαίας δεν έχει τίποτα να κρύψει. καταγγέλλει με θάρρος και παρρησία την ασέβεια των συμπατριωτών του: «Δεν θα μείνει λίθος επί λίθου, ώστε άροτρον θα δύναται να διέλθει δι’ αυτής». Η Ιερουσαλήμ θα καταστραφεί και μάλιστα λίαν συντόμως.
Κεφάλαιο τέταρτο
Ο προφήτης βλέπει με την διεισδυτική του ματιά τα μεσσιανικά χρόνια τα οποία περιγράφει με λαμπρότητα:
Η Ιερουσαλήμ θα γίνει κέντρο όλων των λαών και πηγή ευτυχίας για ολόκληρη την οικουμένη. Η παλαιά εποχή θα ολοκληρωθεί μόλις έρθει στον κόσμο ο Μεσσίας. Ο ίδιος ο Μεσσίας θα είναι ο νέος ναός ο οποίος θα είναι εμφανής στους πάντες. Το Ευαγγέλιο με άλλα λόγια θα κηρυχθεί σε όλα τα έθνη.
«Δεύτε αναβώμεν»: Ας ανέβουμε στο όρος Κυρίου, θα λένε τα έθνη. Εκεί στην Νέα Σιών ο Κύριος θα διδάξει την αλήθεια και την οδό προς την όντως ζωή. Θα ιδρυθεί η Εκκλησία του Χριστού με τα κύρια χαρακτηριστικά της: παγκοσμιότητα, καθολικότητα, μοναδικότητα και Θεία αυθεντικότητα. Με το Θείο φως της Σιών θα διευθύνονται όλες οι πράξεις των εθνών. Οι επιθυμούντες την εσωτερική ειρήνη θα την βρουν στον Μεσσία Χριστό. Επομένως κανείς πλέον εχθρός δεν θα μπορεί να τους ταράξει. Αυτή η εσωτερική ειρήνη είναι ασύγκριτα σπουδαιότερη από την εξωτερική.
Οι κατά πνεύμα ισραηλίτες, δηλαδή οι χριστιανοί θα διαιωνίσουν την πίστη στον αληθινό Θεό των κατά σάρκα ισραηλιτών, πέραν και «επέκεινα» της πτώσεως των Ιουδαίων εις τους αιώνας.
Πριν απ’ όλα αυτά όμως ο Ιουδαϊκός λαός θα περάσει από πολλά βάσανα. Οι πολλοί θα εξολοθρευτούν, θα απομείνει όμως ένα υπόλοιπο που θα αποτελέσει τον πυρήνα από τον οποίο εξέλθει ο Χριστός.
Η Εκκλησία του Χριστού θα είναι η μοναδική βασιλεία επί της γης που δεν θα εκπέσει ποτέ.
Έξαιφνης ο προφήτης παίρνει την ματιά του από τα μεσσιανικά χρόνια και την ρίχνει στα χρόνια της πτώσεως της Ιερουσαλήμ. Η μεγαλύτερη θλίψη των ισραηλιτών δεν θα είναι ούτε η αιχμαλωσία, ούτε η πτώση, αλλά η χαιρεκακία των εχθρών τους.
Οι εθνικοί λαοί τιμωρήσαντες τους Ιουδαίους δεν κατάλαβαν ότι είναι μόνον όργανα της Θείας δικαιοσύνης κατά των Ιουδαίων και όχι νικητές. Νικητής είναι μόνον ο Θεός. Συνεπώς και αυτών η χαιρεκακία θα τιμωρηθεί.
Κεφάλαιο πέμπτο
Η Γέννηση του Μεσσία στην Βηθλεέμ: Αυτό το κεφάλαιο αποτελεί ένα από τα περιφημότερα Μεσσιανικά χωρία της Βίβλου. Αυτό το χωρίο χρησιμοποίησαν οι νομοδιδάσκαλοι εξηγώντας στον Ηρώδη ότι από την Βηθλεέμ θα εξέλθει ο Χριστός.
«Βηθλεέμ, οίκος του Εφραθά»= οίκος άρτου εξαιτίας της γονιμότητάς της. Παρότι σαν πόλη ήταν μικρή με μόλις 1000 κατοίκους. Κι όμως αυτή η μικρή πόλη θα γεννήσει τον Χριστό.
Απ’ αυτήν την πόλη, λέει ο προφήτης θα εξέλθει Άρχων. Πότε θα γεννηθεί; Όταν το ισραηλιτικό έθνος θα είναι ταπεινωμένο.
Ο καλός ούτος ποιμήν θα σώσει τον λαό Του. «Και στήσεται και όψεται και ποιμανεί το ποίμνιο αυτού εν ισχύει. Κύριος και εν δόξη ονόματος Κυρίου Θεού αυτών υπάρξουσι, διότι νυν μεγαλυνθήσονται έως άκρων της γης». Άρα το Μεσσιανικό βασίλειο θα είναι παγκόσμιας εμβέλειας.
Ο Μεσσίας δεν θα είναι μόνο ειρηνοποιός, άρχων ειρήνης, αλλά αυτή η ειρήνη ενσαρκωμένη. Προσποιημένη. Και αν επαναστατήσει κατ’ αυτών τις, ο Θεός ανθρώπους ικανούς θα δώσει προς υπεράσπιση. (επτά ηγέτες= ιερός αριθμός που δηλώνει την αφθονία).
Ο προφήτης με άλλα λόγια δηλώνει την πνευματική ήττα των εχθρών του Θεού από την Εκκλησία του Χριστού.
Η Εκκλησία του Χριστού εξ’ ουδεμίας ανθρωπίνης βοηθείας θα εξαρτάται. Κανέναν δεν θα φοβάται. Εκ του αναγεννηθέντος λαού του Ισραήλ ο Θεός θα απομακρύνει κάθε τι που μπορεί να απομακρύνει από την λατρεία και έτσι να τον διαφθείρει.
Στα Μεσσιανικά χρόνια τα άρματα, τα όπλα, τα οχυρώματα θα είναι άχρηστα, οι εχθροί του Θεού οπωσδήποτε θα ταπεινωθούν. Τα είδωλα θα εξαφανιστούν. Τα έθνη τα οποία θα παραμείνουν ασεβή θα ταπεινωθούν από τον Θεό.
Η προφητεία αυτή της καταστροφής της ειδωλολατρίας στα χριστιανικά χρόνια, σήμερα είναι γεγονός αναντίρρητο και αποδεικνύει την θεοπνευστία της Βίβλου.
Κεφάλαιο έκτο
Υπέροχος διάλογος του Θεού με τον λαό Του: Ο Θεός στήνει δικαστήριο και καταγγέλλει τον λαό για αχαριστία: «λαός μου, τι εποίησά σοι ή τι ελύπησά σοι ή τι παρηνόχλησά σοι; Αποκρίθητί μοι». Πραγματικά συγκινητικός ο λόγος. Παρότι πολλάκις αυτός ο λαός αμάρτησε παραμένει ο Ισραήλ λαός Του! Καμία δικαιολογία δεν μπορεί να προβάλλει ο λαός. και ενώ εκείνοι τίποτα δεν μπορούν να πουν ο Θεός λέει σ’ αυτούς τι καλό έκανε. «Διότι ανήγαγόν σε εκ της Αιγύπτου και εξ΄οίκου δουλείας ελυτρωσάμην σε και εξαπέστειλα προ προσώπου σου τον Μωυσή και Ααρών και Μαριάμ». Ο Κύριος παρακαλεί τρυφερώς και ταπεινώς τον αχάριστο λαό να θυμηθεί την σπουδαία ευεργεσία.
Η απάντηση του λαού: Ομολογεί την ενοχή του και ζητεί από τον προφήτη διά τίνος μέσου θα εξιλεώσει τον Θεό. Νόμιζαν οι άμοιροι ότι μόνο διά μέσου θυσιών ζώων θα εξευμενίσουν τον Κύριο. Μέχρι και ανθρωποθυσίες ήταν έτοιμοι να κάνουν. Πόσο πολύ είχαν παρανοήσει την θρησκεία!
Ο προφήτης απαντά: Ο Θεός ζητεί εσωτερική ανακαίνιση και όχι εξωτερικές θυσίες. Πάνω από τις εξωτερικές θυσίες βρίσκεται η εν πνεύματι και αληθεία λατρεία.
Ο ίδιος ο Θεός εκδίδει τελικά την κατά της Ιερουσαλήμ καταδικαστική απόφαση: Τα είδωλα και τα κακώς αποκτηθέντα πλούτη θα γίνουν αιτία καταστροφής και φωτιάς. Τιμωρία και πείνα θα έρθει διότι οι εχθροί θα λεηλατήσουν τα πάντα, η ξηρασία, οι διωγμοί, η πτώση του κράτους στα χέρια των αλλοεθνών θα είναι οι τελικές συνέπειες της ασέβειας.
Κεφάλαιο έβδομο
Ο προφήτης στην κατακλείδα του εξομολογείται στον Θεό εν ονόματι του υγιούς λαού. Βέβαια αυτοί οι ευσεβείς ήταν τότε πολλοί λίγοι-σπάνιοι. Η ηθική διαφθορά εκείνη την εποχή είχε φτάσει στο σημείο να μην υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ στενών συγγενικών προσώπων, φίλων, αρχόντων, συζύγων.
Ο λαός όμως αυτός δεν θα παραμείνει πάντοτε στα σκοτάδια της δυστυχίας. Οι χαιρεκακούντες για την καταστροφή της Ιερουσαλήμ θα καταισχυνθούν.
Όταν η Ιερουσαλήμ μετά την καταστροφή θα ξανακτιστεί, οι εθνικοί θα υποταχτούν στον νόμο του Κυρίου.
Ο προφήτης παρακαλεί τον Θεό να ποιμάνει τον εναπομείναντα λαό να ταπεινώσει τους εχθρούς Του.
Η απάντηση του Κυρίου είναι ευνοϊκή. Συγκατατίθεται στο αίτημα και υπόσχεται να λυτρώσει τον λαό Του. τα έθνη θα καταστραφούν, οι Ιουδαίοι θα σωθούν, τα έθνη θα αποστομωθούν, θα μείνουν άναυδοι.
Όπως οι όφεις γλείφουν το χώμα και τρέμουν έξω από τις φωλιές τους, έτσι θα καταντήσουν και οι εχθροί του Θεού.
Ο λαός απαντά: Ω! τις Θεός όπως συ, Κύριε! Συ συγχωρείς ανομίες και παρέρχεσαι τις ασέβειες. Ο Θεός δεν είναι μόνο Πολυέλεεος αλλά και τηρητής του λόγου Του, των υποσχέσεών Του προς τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ.
Το βιβλίο του Μιχαία τελειώνει με την βεβαιότητα της σωτηρίας του λαού του Θεού.