1942 μ.Χ άγιος ιερομάρτυς Γοράζδος επίσκοπος Μοραβίας-Σιλεσίας

    Ο άγιος αυτός νεομάρτυς κατά κόσμον  Ματθαίος Παυλίκ γενήθηκε στην Μοραβία της Τσεχίας  το 1879. Μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο (1919) εστάλη μία αντιπροσωπεία Τσέχων ιερέων στη Ρώμη για να ζητήσουν την αυτονομία της τοπικής Εκκλησίας ώστε να μπορούν να τελούν την Θεία Λειτουργία. Ο πάπας όμως αρνήθηκε να εκπληρώσει το αίτημά τους, έτσι 800.000 περίπου χριστιανοί, μεταξύ των οποίων και ο Ματθαίος, ζήτησαν από τον επίσκοπο του Ορθόδοξου Πατριαρχείου της Σερβίας Δοσίθεο να τους δεχθεί στην Ορθόδοξη Εκκλησία.  Έτσι  το 1920 ο Ματθαίος μετεστράφη στην Ορθοδοξία. Δέχθηκε νε εκλεγεί επίσκοπος Μοραβίας-Σιλεσίας και χειροτονήθηκε από τον Πατριάρχη Σερβίας Δημήτριο ο οποίος του έδωσε το όνομα του αγίου Γοράζδου (27 Ιουλίου), μαθητή του αγίου Μεθοδίου.

    Το έργο του στην νεοσύστατη επισκοπή δεν ήταν εύκολο. Πολλοί αποσκίρτησαν  βρίσκοντας βαριές τις απαιτήσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας, έτσι  δεχόταν έκτοτε επικρίσεις και συκοφαντίες με καρτερία λέγοντας: «Κάθε αλήθεια διά των θλίψεων δοκιμάζεται».

    Μετέφρασε ο ίδιος στα τσέχικα την Θεία Λειτουργία, ίδρυσε έντεκα εκκλησίες, στις οποίες οι ακολουθίες γίνονταν στα τσέχικα, από μεταφράσεις που εκπονούσε ο ίδιος.

    Κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο επτά Τσέχοι αντιστασιακοί δολοφόνησαν τον αντιπρόσωπο του Ράιχ, και ζήτησαν άσυλο στην κρύπτη του Ορθόδοξου καθεδρικού ναού στην Πράγα. Οι Ναζί τους ανακάλυψαν, τους εκτέλεσαν και τους επτά και μαζί μ’ αυτούς συνέλαβαν και τους δύο ιερείς του ναού. Ήταν έτοιμοι μάλιστα να εκτελέσουν πολλούς  ορθοδόξους ως αντίποινα, όμως ο Γοράζδος  έγραψε γράμμα με σκοπό να εξαγοράσει τους δύο ιερείς του και να προστατέψει τους ορθοδόξους: «Θέτω τον εαυτό μου στην διάθεση των αρχών. Είμαι έτοιμος να υποστώ οτιδήποτε, ακόμη και την ποινή του θανάτου».

    Συνελήφθη στις 25 Ιουνίου 1942, βασανίστηκε και τουφεκίστηκε στις 4 Σεπτεμβρίου του αυτού έτους, σφραγίζοντας έτσι με το αίμα του τα θεμέλια της Εκκλησίας της Τσεχοσλοβακίας.  Παρόλα αυτά τα αντίποινα κατά των ορθοδόξων συνεχίστηκαν, έκλεισαν ναοί, πολλοί ιερείς συνελήφθηκαν και οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Γερμανία.

    Η μνήμη εορτάζεται από την Εκκλησία μας στις 4 Σεπτεμβρίου.