ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ

Τι οὖν ἐροῦμεν; ἐπιμενοῦμεν τῇ ἁμαρτίᾳ ἵνα ἡ χάρις πλεονάσῃ; 2 μὴ γένοιτο. οἵτινες ἀπεθάνομεν τῇ ἁμαρτίᾳ, πῶς ἔτι ζήσομεν ἐν αὐτῇ;

Πάλι προχωρεί στον ηθικότερο λόγο, χωρίς να τον έχει αναφέρει προηγουμένως, για να μη φανεί στους πολλούς πως είναι ενοχλητικός και δυσάρεστος. Τι σημαίνει «πεθάναμε»; Ότι επειδή πιστέψαμε και βαπτιστήκαμε έχουμε γίνει νεκροί ως προς την αμαρτία. Και πως έγινε αυτό; Το βάπτισμα το έκανε αυτό μια φορά για μας, στη συνέχεια όμως αυτό κατορθώνεται με τη δική μας προσπάθεια.

3 ἢ ἀγνοεῖτε ὅτι ὅσοι ἐβαπτίσθημεν εἰς Χριστὸν ᾿Ιησοῦν, εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν; 4 συνετάφημεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον,

Τι σημαίνει «βαπτιστήκαμε στο θάνατό του»; Στο να πεθάνουμε κι εμείς, όπως ακριβώς εκείνος, γιατί ο σταυρός είναι το βάπτισμα. Αυτό λοιπόν που έγινε στον Χριστό ο σταυρός και ο τάφος, αυτό σε μας έγινε βάπτισμα. Αυτός βέβαια ως προς το σώμα και πέθανε και θάφτηκε, ενώ εμείς ως προς την αμαρτία πάθαμε το ίδιο. Ο θάνατος του Χριστού ήταν θάνατος του σώματος ο δικός μας είναι θάντος της αμαρτίας.

ἵνα ὥσπερ ἠγέρθη Χριστὸς ἐκ νεκρῶν διὰ τῆς δόξης τοῦ πατρός, οὕτω καὶ ἡμεῖς ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν.

Εδώ μαζί με τη φροντίδα για τη ζωή  μας υπονοεί και το λόγο για την ανάσταση. Πως; Πίστεψες, λέγει, ότι πέθανε ο Χριστός και ότι αναστήθηκε; Επομένως και για τον δικό σου να πιστεύεις. Γιατί αυτό μοιάζει μ’ εκείνο αφού και το δικό σου είναι και σταυρός και τάφος. Εάν λοιπόν έλαβες μέρος και στο θάνατο και στην ταφή, πολύ περισσότερο θα λάβεις στην ανάσταση και στη ζωή. Γιατί αφού καταλύθηκε το μεγαλύτερο, δηλαδή η αμαρτία, δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε πλέον για το μικρότερο, δηλαδή την κατάργηση του θανάτου.

Αλλά βέβαια αυτά πρώτα τα αφήνει να τα συλλογίζεται η συνείδηση των ακροατών, αυτός όμως ενώ γίνεται λόγος για τη  μελλοντική, απαιτεί από μας άλλη ανάσταση, το νέο τρόπο ζωής, που γίνεται στην παρούσα ζωή από την αλλαγή της συμπεριφοράς μας. Γιατί όταν ο πόρνος γίνει εγκρατής και ο πλεονέκτης ελεήμονας  και ο άγριος ήμερος, και εδώ έγινε ανάσταση, που είναι προοίμιο εκείνης. Και πως έγινε ανάσταση; Με το ότι η παλαιά ζωή εξαφανίστηκε και επικρατεί αυτή η νέα και αγγελική. Όταν όμως ακούσεις για νέα ζωή, να ζητάς πολλή την αλλαγή και μεγάλη μεταβολή. Αλλά όμως αυτή τη στιγμή μου έρχεται να δακρύσω και να στενάξω πολύ, σκεπτόμενος πόση εγκράτεια απαιτεί από μας ο Παύλος και σε πόση αδιαφορία παραδώσαμε εμείς τον εαυτό μας, αφού μετά το βάπτισμα επιστρέφουμε στα προηγούμενα γηρατειά, γυρίζουμε πίσω στην Αίγυπτο και θυμόμαστε τα σκόρδα μετά το μάννα που μας δόθηκε. Διότι ο Πάλυος δεν ζητά από μας μια πρόχειρη και πρόσκαιρη μεταβολή, αλλά για ολόκληρη τη ζωή μας.

Και πως θα το κάνουμε αυτό; Σταμάτησε την κακία και μην προχωρείς παραπέρα και το παν έγινε. Γιατί όπως ακριβώς στους αρρώστους η μη χειροτέρευση της ασθένειάς τους μπορεί να γίνει αρχή βελτιώσεως της υγείας τους, έτσι συμβαίνει και στην περίπτωση της κακίας. Μην προχωρείς παραπέρα και θα τελειώσει η κακία σου. Και αν το κάνεις αυτό δύο μέρες, την τρίτη θ’ απομακρυνθείς πιο εύκολα και μετά τις τρεις θα προσθέσεις και δέκα, έπειτα είκοσι, έπειτα εκατό, έπειτα ολόκληρη τη ζωή σου. Γιατί όσο θα προχωρείς, θα βλέπεις πιο εύκολο το δρόμο και θα σταματήσεις πάνω στην κορυφή και θ’ απολαύσεις πολλά αγαθά.

Πρόσεχε. Σε απειλεί κάποιος και σε πολεμάει; Λοιπόν σε προετοιμάζει να είσαι άγρυπνος και σου δίνει αφορμή να γίνεις όμοιος με το Θεό. Γιατί, αν αγαπήσεις εκείνον που σκέπτεται να σου κάνει κακό, θα είσαι όμοιος μ’ αυτόν που ανατέλλει τον ήλιο στους πονηρούς και αγαθούς.

…*Τι λοιπόν ωφέλησε τον Ιούδα πές μου, η συναναστροφή με τον Χριστό, τι τους Ιουδαίους ο νόμος; Τι τον Αδάμ ο παράδεισος; Τι αυτούς που ήταν στην έρημο ο Μωϋσής; Γι’ αυτό λοιπόν, αφού εγκαταλείψουμε όλα, ένα μόνο πρέπει να φροντίζουμε, με ποιο τρόπο θα ρυθμίσουμε καλά τα δικά μας. Και αν κάνουμε αυτό, ούτε ο ίδιος ο διάβολος θα μας νικήσει ποτέ αλλά και θα μας ωφελήσει πιο πολύ, αφού μας προετοιμάζει να είμαστε άγρυπνοι. Έτσι λοιπόν και ο Πάυλος προέτρεπε τους Εφεσίους, όταν διηγόταν την αγριότητα εκείνου. Εμείς όμως κοιμόμαστε και ροχαλίζουμε και όλα αυτά τη στιγμή που ο πόλεμος είναι προς ένα τέτοιο πονηρό εχθρό. Και αν βέβαια ξέραμε πως στο κρεβάτι μας φωλιάζει φίδι, θα προσπαθούσαμε πολύ για να το σκοτώσουμε, τώρα όμως που φωλιάζει μέσα στις ψυχές μας ο διάβολος, νομίζουμε πως δε θα πάθουμε κανένα κακό και μένουμε αδιάφοροι. Και η αιτία είναι, επειδή δεν τον βλέπουμε με τα μάτια του σώματος. Αν και γι’ αυτό έπρεπε να είμαστε άγρυπνοι περισσότερο και προσεκτικοί.

 5 εἰ γὰρ σύμφυτοι γεγόναμεν τῷ ὁμοιώματι τοῦ θανάτου αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀναστάσεως ἐσόμεθα,

Δύο είπαμε νεκρώσεις υπάρχουν και δύο θάνατοι. Και η πρώτη βέβαια έχει γίνει από τον Χριστό στο βάπτισμα το οποίο εξαφανίζει τα προηγούμενα αμαρτήματα και μας ασφαλίζει από τα μελλοντικά ενώ η δεύτερη γίνεται από την κατοπινή μας προσπάθεια.

Δες επίσης πως εξυψώνει τον ακροατή οδηγώντας τον αμέσως προς τον κύριο και προσπαθώντας να δείξει μεγάλη ομοιότητα; Γι’ αυτό δεν είπε στο θάνατο, για να μη προβάλλεις αντίρρηση, αλλά «στο ομοίωμα του θανάτου» γιατί δεν πέθανε η ίδια η ουσία, αλλά ο αμαρτωλός άνθρωπος, δηλαδή η κακία. Και δεν είπε γιατι, αν γίναμε μέτοχοι στο ομοίωμα του θανάτου, αλλά τι; «γιατί αν γίναμε σύμφυτοι» υποννοώντας με τη λέξη φύτευμα τον καρπό που προέρχεται απ’ αυτό για μας. Γιατί όπως ακριβώς το σώμα του, αφού θάφτηκε στη γη, έφερε σαν καρπό τη σωτηρία της οικουμένης, έτσι και το δικό μας, αφού θάφτηκε στο βάπτισμα, έφερε σαν καρπό τη δικαίωση, τον αγιασμό, την υιοθεσία, τα άπειρα αγαθά, θα φέρει δε και το τελευταίο δώρο, το της αναστάσεως. Επειδή λοιπόν θαφτήκαμε στο νερό, ενώ αυτός στη γη και εμείς ως προς το σώμα, γι’ αυτό δεν είπε, σύμφυτοι στο θάνατο, αλλά «στο ομοίωμα του θανάτου». Γιατί και το ένα και το άλλο  είναι θάνατος, όχι όμως του ίδιου πράγματος.

Όταν δε ανέφερε την ανάσταση δεν είπε πια στο ομοίωμα της αναστάσεως, αλλά στην ίδια της ανάστασή Του. και δεν είπε γίναμε, αλλά θα γίνουμε δηλώνοντας έτσι εκείνη την ανάσταση που δεν έγινε ακόμη, αλλά πρόκειται να γίνει. Και αφού μας δείχνει την ανάσταση του Χριστού σου δείχνει έτσι και την μελλοντική για να πιστέψεις, διότι αφού έγινε εκείνη , οπωσδήποτε θα γίνει και η άλλη.

6 τοῦτο γινώσκοντες, ὅτι ὁ παλαιὸς ἡμῶν ἄνθρωπος συνεσταυρώθη ἵνα καταργηθῇ τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας,

Αναφέροντας μαζί και την αιτία και την απόδειξη της μελλοντικής αναστάσεως. Και δεν είπε έχει σταυρωθεί, αλλά «έχει σταυρωθεί μαζί», φέροντας το βάπτισμα κοντά στο σταυρό. Γι’ αυτό και παραπάνω έλεγε «γίναμε σύμφυτοι στο ομοίωμα του θανάτου του» «για να καταργηθεί το σώμα της αμαρτίας», καλώντας έτσι όχι αυτό το σώμα, αλλά κάθε πονηρία. Γιατί όπως ακριβώς ονομάζει άνθρωπο παλαιό ολόκληρη την κακία, έτσι και σώμα του ανθ΄ρωπου αυτού ονομάζει πάλι την κακία που αποτελείται από τα διάφορα είδη της πονηρίας.

 τοῦ μηκέτι δουλεύειν ἡμᾶς τῇ ἁμαρτίᾳ·7 ὁ γὰρ ἀποθανὼν δεδικαίωται ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας.

Γιατί ο πεθαμένος δεν μπορεί πια να αμαρτάνει.

 8 εἰ δὲ ἀπεθάνομεν σὺν Χριστῷ, πιστεύομεν ὅτι καὶ συζήσομεν αὐτῷ,

Και αυτό είναι πολύ μεγάλη τιμή πριν από βραβείο, το ότι δηλαδή έγινες συμμέτοχος με τον Κύριο, αλλά όμως σου δίνω λέει και άλλο έπαθλο. Ποιο λοιπόν είναι αυτό; Η αιώνια ζωή. «Γιατί πιστεύουμε λέει ότι θα ζήσουμε μαζί του».

Και από πού φαίνεται αυτό;

9 εἰδότες ὅτι Χριστὸς ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν οὐκέτι ἀποθνήσκει, θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύει.

Και πρόσεχε πάλι την προσπάθειά του και πως το αποδεικνύει αυτό από τα αντίθετα. Επειδή δηλαδή ήταν φυσικό να θορυβούνται μερικοί για το σταυρό και το θάνατο, αποδεικνύει πως γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο πρέπει να έχουμε πλέον θάρρος. Να μη νομίζεις λοιπόν λέει, επειδή πέθανε μια φορά, πως είναι θνητός. Γιατί γι’ αυτό ακριβώς παραμένει αθάνατος. Γιατί ο θάντός Του έγινε θάνατος του θανάτου. Και επειδή πέθανε, γι’ αυτό δεν πεθάινει.

10 ὃ γὰρ ἀπέθανε, τῇ ἁμαρτίᾳ ἀπέθανεν ἐφάπαξ, ὃ δὲ ζῇ, ζῇ τῷ Θεῷ.

Τι σημαίνει «ως προς την αμαρτία»;  Δηλαδή δεν ήταν υπεύθυνος για εκείνον, αλλά για τη δική μας αμαρτία, για να την καταστρέψει, να κόψει τα νεύρα της και όλη τη δύναμή της, γι’ αυτό πέθανε. Είδες πως φόβησε; Γιατί αφού δεν πεθαίνει δεύτερη φορά, ούτε δεύτερο βάπτισμα υπάρχει, αφού όμως δεν υπάρχει δεύτερο βάπτισμα, ούτε εσύ να κλίνεις προς την αμαρτία.

11 οὕτω καὶ ὑμεῖς λογίζεσθε ἑαυτοὺς νεκροὺς μὲν εἶναι τῇ ἁμαρτίᾳ, ζῶντας δὲ τῷ Θεῷ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.

Καλά είπε «να θεωρείτε-λογίζεσθε», επειδή με εικόνα δεν είναι δυνατόν να παραστήσουμε το λεγόμενο. Και τι λέγει να θεωρούμε; «Ότι είμαστε νεκεροί ως προς την αμαρτία, ζωντανοί όμως για το Θεό, ενωμένοι με τον Ιησού Χριστό τον Κύριό μας». Γιατί όποιος ζει με αυτόν τον τρόπο, θα κατορθώσει όλες τις αρετές, επειδή έχει σύμμαχο τον Ιησού Χριστό.

 12 Μὴ οὖν βασιλευέτω ἡ ἁμαρτία ἐν τῷ θνητῷ ὑμῶν σώματι εἰς τὸ ὑπακούειν αὐτῇ ἐν ταῖς ἐπιθυμίαις αὐτοῦ,

Δεν είπε ας μη ζει λοιπόν η σάρκα, ούτε να ενεργεί, αλλά «ας μη βασιλεύει η αμαρτία», γιατί δεν ήρθε να καταστρέψει τη φύση, αλλά να διορθώσει τη διάθεση. Έπειτα επειδή είναι δύσκολο να νικήσει κανείς την αμαρτία, πρόσεχε πως και εύκολο το έδειξε και τον κόπο παρηγόρησε λέγοντας «στο θνητό σας σώμα». Γιατί αυτό δείχνει πως οι αγώνες είναι προσωρινοί και γρήγορα τελειώνουν. Μαζί όμως μας θυμίζει και τα προηγούμενα κακά και τη ρίζα του θανάτου, γιατί από εδώ έγινε θνητό και όχι από την αρχή. Αλλά είναι δυνατό, και θνητό ακόμη να έχεις σώμα, και να μην αμαρτάνεις. Είδες την αφθονία της χάριτος του Χριστού;  Γιατί ο Αδάμ, αν και δεν είχει ακόμη θνητό σώμα, έπεσε, ενώ εσύ, αν και το έλαβες να είναι υπεύθυνο στο θάνατο, θα μπορέσεις να στεφανωθείς. Και πως λέγει βασιλεύει η αμαρτία; Όχι από τη δική της δύναμη, αλλά από τη δική αδιαφορία.

13 μηδὲ παριστάνετε τὰ μέλη ὑμῶν ὅπλα ἀδικίας τῇ ἁμαρτίᾳ, ἀλλὰ παραστήσατε ἑαυτοὺς τῷ Θεῷ ὡς ἐκ νεκρῶν ζῶντας καὶ τὰ μέλη ὑμῶν ὅπλα δικαιοσύνης τῷ Θεῷ.

Επομένως το σώμα βρίσκεται μεταξύ κακίας και αρετής, όπως ακριβώς βέβαια και τα όπλα. Δηλαδή άλλος οπλίζεται για να υπερασπιστεί την πατρίδα του και άλλος για να γίνει ληστής. Έτσι συμβαίνει και με το σώμα. Γιατί το μάτι, αν περιεργαστεί ξένη ομορφιά, έγινε όπλο αδικίας, όχι σύμφωνα με τη δική του ενέργεια, γιατί έργο του ματιού είναι το να βλέπει,  όχι το να βλέπει κακώς, αλλά σύμφωνα με την πονηρία της σκέψεως που το διέταξε. Αν όμως το συγκρατήσεις έγινε όπλο αρετής. Έτσι γίνεται και με τη γλώσσα και με τα χέρια κ.ο.κ.

14 ἁμαρτία γὰρ ὑμῶν οὐ κυριεύσει· οὐ γάρ ἐστε ὑπὸ νόμον, ἀλλ᾿ ὑπὸ χάριν.

Εάν λοιπόν η αμαρτία δεν μας κυριεύει πια, για ποιο λόγο διατάσσεις τόσα πολλά. Πρςο τι λοιπόν το λεγόμενο; Σαν σπέρμα ρίχνει προκαταβολικά κάποιο λόγο εδώ, που πρόκειται ν’ αναπτύξει αργότερα και τον προετοιμάζει πολύ. Ποιος λοιπόν είναι αυτός ο λόγος; Το σώμα μας πριν από από την παρουσία του Χριστού ήταν ευάλωτο στην αμαρτία. Μετά όμως από το θάνατο προστέθηκαν πάρα πολλά πάθη. Γι’ αυτό ακριβώς δεν ήταν πολύ ελαφρός ο δρόμος της αρετής. Για΄τι ούτε το άγιο Πνεύμα παραβρίσκονταν να βοηθήσει, ούτε το βάπτισμα που μπορούσε να το νεκρώσει. Αλλά σαν κάποιο ατίθασο άλογο, έτρεχε βέβαια, πολλές φορές όμως έκανε σφάλματα, ενώ ο νόμος όριζε εκείνα που έπρεπε να γίνονται και εκείνα που δεν έπρεπε, αλλά δεν πρόσφερνε τίποτα περισσότερο σ’’ αυτούς που αγωνιζόταν από τη συμβουλή με τα λόγια. Όταν όμως ήρθε ο Χριστός, οι αγώνες στη συνέχεια έγιναν πιο εύκολοι. Γι’ αυτό και μεγαλύτερες δοκιμασίες τοποθετήθηκαν μπροστά μας, επειδή παίρνουμε μεγαλύτερη βοήθεια. Γιατί δεν υπάρχει ο νόμος που προτρέπει μόνο, αλλά και η χάρη που τα προηγούμενα συγχώρησε και για τα μελλοντικά εξασφαλίζει. Γιατί ο νόμος ελέγχει την παράβαση, ενώ η χάρη την εξαφανίζει. Επειδή λοιπόν με αυτά έκανε τον ακροατή να αναπνεύσει, τον ασφαλίζει πάλι, προσθέτοντας παραίνεση από αντίθεση και λέγοντας τα εξής:

15 Τί οὖν; ἁμαρτήσομεν ὅτι οὐκ ἐσμὲν ὑπὸ νόμον, ἀλλ᾿ ὑπὸ χάριν; μὴ γένοιτο.

Πρώτα λοιπόν χρησιμοποιεί την απαγόρευση, επειδή είναι υπερβολικά παράλογο το λεγόμενο. Έπειτα όμως και στην παραίνεση οδηγεί το λόγο και δείχνει πως είναι μεγάλη η ευκολία των αγώνων λέγοντας το εξής:

16 οὐκ οἴδατε ὅτι ᾧ παριστάνετε ἑαυτοὺς δούλους εἰς ὑπακοήν, δοῦλοί ἐστε ᾧ ὑπακούετε, ἤτοι ἁμαρτίας εἰς θάνατον ἢ ὑπακοῆς εἰς δικαιοσύνην;

Δεν αναφέρω ακόμα την γέεννα λέει, ούτε εκείνη τη μεγάλη κόλαση, αλλά την εδώ ντροπή, όταν γίνεστε δούλοι και μάλιστα δούλοι με τη θέλησή σας και δούλοι της αμαρτίας και με τέτοιο μισθό, ώστε να πεθάνετε πάλι. Γιατί αν πριν το βάπτισμα προκάλεσε το σωματικό θάνατο, και χρειάστηκε τόση θεραπεία η πληγή, ώστε ο Κύριος των πάντων να κατεβεί και να θανατωθεί κι έτσι να εξαφανιστεί το κακό, ύστερα από τη τόση μεγάλη δωρεά και ελευθερία όταν σε παραλαμβάνει με τη θέησή σου η αμαρτία, ρίχνοντας τόσο χαμηλά τον εαυτό σου, τι δε θα σου κάνει;

Κι ενώ στον πόλεμο οι στρατιώτες παραδίνονται και χωρίς τη θέλησή τους, εδώ όμως αν δεν αυτοτολμήσεις μόνος σου, κανείς δε θα σε νικήσει. Και σ’ αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει θεραπεία, γιατί αν δεν πεθάνει πια ο Χριστός, ποιος θα εξαφανίσει τούτον τον θάνατο; Κανείς.

Επομένως αθάνατη θα είναι η κόλαση, όχι όμως για τους πιστούς, γι’ αυτούς τα βραβεία θα είναι η δικαίωση και τα αγαθά που πηγάζουν απ’ αυτήν.

 17 χάρις δὲ τῷ Θεῷ ὅτι ἦτε δοῦλοι τῆς ἁμαρτίας, ὑπηκούσατε δὲ ἐκ καρδίας εἰς ὃν παρεδόθητε τύπον διδαχῆς,

Αφού τους έλεγξε με τη δουλεία, αφού τους φοβέρισε με τα βραβεία και τους παρότρυνε, τους ανορθώνει πάλι με την υπενθύμιση των ευεργεσιών. Και καλά είπε «ειπακούσατε με την καρδιά σας», γιατί ούτε σας ανάγκσαν, ούτε σας βίασαν, αλλά με τη θέλησή σας και με προθυμία απομακρυνθήκατε. Αυτό όμως αποτελεί και εγκώμιο γι’ αυτούς και κατηγορία συγχρόνως. Γιατί εσείς που με τη θέλησή σας πήγατε και χωρίς να δεχτείτε κανένα εξαναγκασμό, ποια συγγνώμη μπορεί να έχετε και ποια δικαιολογία, επιστρέφοντας στα προηγούμενα;

Και γιατί λέει «στον κανόνα της διδασκαλίας που παραδοθήκατε»; Ποιος είναι αυτός ο κανόνας της διδασκαλίας; Το να ζουν με σωστό τρόπο και με άριστη διαγωγή.

 18 ἐλευθερωθέντες δὲ ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας ἐδουλώθητε τῇ δικαιοσύνῃ.

Εδώ δείχνει δύο δωρεές του Θεού, και την απελευθέρωση από την αμαρτία, και την υποδούλωση στην αρετή, πράγμα που είναι καλύτερο από κάθε ελευθερία. Γιατί ο Θεός έκανε το ίδιο, όπως θα έκανε κάποιος, αν παραλαμβάνοντας ένα ορφανό παιδί που μεταφέρθηκε από τους βαρβάρους στη χώρα τους, δεν το ελευθέρωνε μόνο από την αιχμαλωσία, αλλά γινόταν γι’ αυτό πατέρας προνοητικός και το ανέβαζε στην πιο μεγάλη τιμή. Αυτό ακριβώς έγινε και σε μας. Γιατί όχι μόνο μας ελευθέρωσε από τα παλαιά κακά, αλλά και σε αγγελική ζωή μας οδήγησε και άνοιξε δρόμο άριστης διαγωγής, αφού μας παρέδωσε στην ασφάλεια της αρετής, θανάτωσε τα παλαιά κακά, νέκρωσε τον παλαιό μας άνθρωπο και μας οδήγησε στην αιώνιο ζωή.

19 ἀνθρώπινον λέγω διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρκὸς ὑμῶν. ὥσπερ γὰρ παρεστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ ἀκαθαρσίᾳ καὶ τῇ ἀνομίᾳ εἰς τὴν ἀνομίαν, οὕτω νῦν παραστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ δικαιοσύνῃ εἰς ἁγιασμόν.

Επειδή ζήτησε μεγάλη προσοχή στον τρόπο της ζωής τους, προτρέποντάς τους να είναι νεκροί ως προς τον κόσμο, να έχουν πεθάνει ως προς την κακία και να μένουν ακίνητοι στην διάπραξη των αμαρτημάτων και φαινόταν πως έλεγε κάτι μεγάλο κα βαρύ και που ξεπερνάει την ανθ΄ρωπινη φύση, θέλοντας να δείξει, ότι δεν απαιτεί τίποτα το υπερβολικό, ούτε όσο έπρεπε σ΄εκείνον που απόλαυσε τόσο μεγάλη δωρεά, το αποδεικνύει με τα αντίθετα και λέει «ομιλώ με ανθ΄ρωπινο τρόπο εκφράσεως».

Και αν και υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους κυρίους, αλλά όμως απαιτώ λέει το ίσο μέτρο της δουλείας. Γιατί έπρεπε βέβαια και πολύ περισσότερο να προσφέρετε και τόσο περισσότερο, όσο και αυτή η εξουσία είναι μεγαλύτερη και καλύτερη από εκείνη. Αλλά όμως δεν απαιτώ τίποτα περισσότερο εξαιτίας της αδυναμίας σας. Και δεν είπε της προαιρέσεώς σας, ούτε της προθυμίας σας, αλλά «της σάρκας σας», κάνοντας το λόγο λιγότερο δυσάρεστο.

 20 ὅτε γὰρ δοῦλοι ἦτε τῆς ἁμαρτίας, ἐλεύθεροι ἦτε τῇ δικαιοσύνῃ.

Αυτό που λέει σημαίνει το εξής: Όταν ζούσατε μέσα στην κακία και την ασέβεια και τα χειρότερα κακά, ζούσατε με τόση μεγάλη υπακοή, ώστε να μην κάνετε κανένα κακλό. Γιατί αυτό σημαίνει «ελεύθεροι είσαστε ως προς τη διακαιοσύνη». Δηλαδή δεν ήσασταν υποταγμένοι σ’ αυτή, αλλά εντελώς αποξενωμένοι. Με άλλα λόγια ήσασταν εντελώς αποξενωμένοι από την διακιοσύνη και εντελώς υποταγμένοι στη δουλεία.

Επομένως και τώρα, επειδή μετατεθήκατε προς τη δικαιοσύνη να παραδώσετε ολοκληρωτικά τους εαυτούς σας στην αρετή, χωρίς να κάνετε εντελώς κανένα κακό, για να δείξετε τουλάχιστον ίσο μέτρο.

21 τίνα οὖν καρπὸν εἴχετε τότε ἐφ᾿ οἷς νῦν ἐπαισχύνεσθε;

Γιατί τέτοια ήταν η δουλεία, ώστε και ανάμνηλσή της τώρα προκαλέι ντροπή. Εάν όμως η ανάμνηση ντροπιάζει, πολύ περισσότερο η πράξη. Ώστε τώρα κερδίσατε διπλά, επειδή απαλλαχτήκτε από τη ντροπή και επειδή μάθατε σε ποια κατάσταση ήσαστε.

τὸ γὰρ τέλος ἐκείνων θάνατος.

Διότι αφού η ντροπή δε φαινόταν πως ήταν πάρα πολύ ενοχλητικό πράγμα, έρχεται στο πολύ φοβερό, δηλαδή το θάνατο. Αν και βέβαια ήταν αρκετό και αυτό που λέχτηκε προηγουμένως.

22 νυνὶ δὲ ἐλευθερωθέντες ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας δουλωθέντες δὲ τῷ Θεῷ ἔχετε τὸν καρπὸν ὑμῶν εἰς ἁγιασμόν, τὸ δὲ τέλος ζωὴν αἰώνιον.

Το κέρδος εκείνων είναι η ντροπή και μετά η απαλλαγή, το κέρδος αυτών η αγιότητα. Όπου όμως υπάρχει αγιότητα, υπάρχει κάθε παρρησία. Το τέλος εκείνων ο θάνατος, ενώ αυτών η αιώνια ζωή.

23 τὰ γὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος, τὸ δὲ χάρισμα τοῦ Θεοῦ ζωὴ αἰώνιος ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.

Αφού είπε ο μισθός της αμαρτίας είναι ο θάνατος, για τα χρηστά δεν τήρησε την ίδια τάξη. Γιατί δεν είπε ο μισθός των κατορθωμάτων σας, αλλά «το δώρο του Θεού», δείχνοντας ότι δεν απαλλάχτηκαν από μόνοι τους, ούτε έλαβαν κάποια οφειλή, ούτε αμοιβή και ανταπόδοση των κόπων τους, αλλά από χάρη έγιναν όλα αυτά.