ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ

1 Συνίστημι δὲ ὑμῖν Φοίβην τὴν ἀδελφὴν ἡμῶν, οὖσαν διάκονον τῆς ἐκκλησίας τῆς ἐν Κεγχρεαῖς,

Πρόσεχε με πόσα την επαινεί. Καθόσον και πριν από όλους τους άλλους αυτήν μνημόνευσε και αδελφή την ονόμασε (και δεν είναι μικρό πράγμα να ονομασθεί αδελφή του Παύλου), και το αξίωμά της πρόσθεσε, ονομάζοντάς την διακόνισσα.

2 ἵνα αὐτὴν προσδέξησθε ἐν Κυρίῳ ἀξίως τῶν ἁγίων καὶ παραστῆτε αὐτῇ ἐν ᾧ ἂν ὑμῶν χρῄζῃ πράγματι·

Γιατί εκείνος που δέχεται στο όνομα του Κυρίου, και αν ακόμη δε δεχθεί κάποιον μεγάλο,τον δέχεται με προθυμία, όταν όμως είναι άγιος, σκέψου πόση περιποίηση είναι δίκαιο ν’ απολάυσει αυτός. Γι’ αυτό πρόσθεσε «όπως αξίζει σε αγίους», όπως πρέπει να υποδεχόμαστε αυτούς.

Και λέει «και να την βοηθήσετε σε ό,τι χρειαστεί από σας». Είδες πως το πράγμα δεν είναι ενοχλητικό; Γιατί δεν είπε, για να την απαλλάξετε από κάποιο χρέος, αλλά για να προσφέρετε τα δικάσας και να τη βοηθήσετε και μάλιστα «σε ό,τι θα χρειασθεί από σας», όχι οπωσδήποτε σε οτιδήποτε άσχετο, αλλά σ’ εκείνα που χρειάζεται από σας. Και θα χρειαστεί εκείνα, των οποίων εσείς θα είστε κύριοι.

Έπειτα πάλι ο απερίγραπτος έπαινος: καὶ γὰρ αὕτη προστάτις πολλῶν ἐγενήθη καὶ αὐτοῦ ἐμοῦ.

Είδες τη σύνεση; Πρώτα ανέφερε τα εγκώμια, περιορίζοντας και από τις δυο μεριές την ανάγκη με τους επαίνους της μακαρίας εκείνης γυναίκας. Για΄τι πως δεν είναι μακαρία εκείνη που απολαμβάνει τόσο μεγάλη μαρτυρία από τον Παύλο και η οποία μπόρεσε να βοηθήσει αυτόν που διόρθωσε την οικουμένη;  Καθόσον αυτό είναι το αποκορύφωμα των αγαθών της, γι’ αυτό και το ανέφερε στο τέλος λέγοντας «και μένα τον ίδιο».

3 ᾿Ασπάσασθε Πρίσκιλλαν καὶ ᾿Ακύλαν τοὺς συνεργούς μου ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ,

Πρώτα τους ονομάζει συνεργάτες του, αποδεικνύοντας αυτούςσυμμετόχους στους απερίγραπτους κόπους και κινδύνους του.

4 οἵτινες ὑπὲρ τῆς ψυχῆς μου τὸν ἑαυτῶν τράχηλον ὑπέθηκαν,

Είδες τέλιους μάρτυρες; Καθόσον ήταν φυσικό να υπήρχαν στην εποχή του Νέρωνα άπειροι κίνδυνοι.

 οἷς οὐκ ἐγὼ μόνος εὐχαριστῶ, ἀλλὰ καὶ πᾶσαι αἱ ἐκκλησίαι τῶν ἐθνῶν,

Εδώ υπαινίσσεται τη φιλοξενία και τη χρηματική τους βοήθεια, θαυμάζοντας αυτούς, επειδή και το άιμα τους έχυσαν και την περιουσία τους την πρόσφεραν κοινή σε όλους.

καὶ τὴν κατ᾿ οἶκον αὐτῶν ἐκκλησίαν.

Ναι, τόσο πολύ είχαν αφοσιωθεί στην Εκκλσία, που και το σπίτι τους το είχαν κάνει ναό ή πανδοχείο ξένων και φτωχών ή καλύτερα και τα δύο μαζί.

5 ἀσπάσασθε ᾿Επαίνετον τὸν ἀγαπητόν μου, ὅς ἐστιν ἀπαρχὴ τῆς ᾿Αχαΐας εἰς Χριστόν.

Έχω τη γνώμη ότι πολλοί και απ’ αυτούς νομίζουν πάρα πολύ πως είναι σπουδαίοι, παρατρέχουν αυτό το μέρος της επιστολής, σαν να είναι περιττό και να μην έχει τίποτα μεγάλο και νομίζω παθαίνουν το ίδιο ακριβώς και στη γενεαλογία που πεεριγράφεται στο Ευαγγέλιο. Γιατί επειδή είναι κατάλογος ονομάτων, νομίζουν ότι δεν κερδίζουν τίποτα απ’ αυτό. Και οι χρυσοχόι βέβαια εξετάζουν με προσοχή ακόμη και τα μικρά ψήγματα, ενώ αυτοί αυτοί παρατρέχουν ακόμη και τόσο μεγάλες ποσότητες χρυσού. Για να μην παθαίνουν λοιπόν αυτό, είναι αρκετά και αυτά τα λόγια για να τους απομακρύνουν απ’ αυτή την αδιαφορία.

Γιατί είναι δυνατόν και από τα απλά ακόμη ονόματα να βρούμε μεγάλο θησαυρό. Εάν λοιπόν μάθεις γιατί ονομάστηκε Αβραάμ, γιατί Σάρρα, γιατί Ισραήλ, γιατί Σαμουήλ, θα βρεις και από δω την ιστορία πολλών πραγμάτων.

«Χαιρετήστε τον Επαίνετο τον αγαπητό μου».Αξίζει από δω να δούμε πως στον καθένα απονέμει με διαφορετικό τρόπο τους επαίνους. Γιατί δεν είναι μικρός αυτός ο έπαινος, αλλά και υπερβολικά μεγάλος και ενδεικτικός πολλής αρετής, το να έχει δηλαδή αγαπητό τον Πάυλο, τον Παύλο που δεν γνωρίζει να αγαπά χαριστικά, αλλά ύστερα από σκέχη.

Έπειτα και άλλο εγκώμιο «ο οποίος είναι πρώτος από την Αχαῒα». Η λοιπόν αυτό εννοεί, ή ότι πριν απ’ όλους αυτός πρώτος πίστεψε σ’αυτή την περιοχή, πράγμα που δεν είναι μικρός έπαινος. Γιατί μετά απ’ αυτόν ακολούθησαν και άλλοι, και έγινε αυτός θύρα και είσοδος για τους πολλούς.

6 ἀσπάσασθε Μαριάμ, ἥτις πολλὰ ἐκοπίασεν εἰς ἡμᾶς.

Τι είναι αυτό; Πάλι γυναίκα στεφανώνεται και αναγνωρίζεται ως νικήτρια, πάλι ντροπιαζόμαστε εμείς οι άνδρες για την ραθυμία μας.

«Η οποία λέει, κόπιασε πολύ για σας». Όχι μόνο για τον εαυτό της, ούτε για τη δική της αρετή, αλλά και για άλλους, αναλαμβάνοντας τους δρόμους των αποστόλων και των ευαγγελιστών.

Πως όμως λέει αλλού «στη γυναίκα δεν επιτρέπω να διδάσκει»; (Α΄Τιμ. 2,12). Εκεί την εμποδίζει από την πρωτοκαθεδρία και το θρόνο στο ιερό βήμα, όχι όμως και από το λόγο της διδασκαλίας. Άλλωστε πως η Πρίκιλλα δίδακσε τον Απολλώ; Δεν εμποδίζει λοιπόν ο Παύλος την γυναίκα από την κατ’ ιδίαν διδασκαλία, αλλά από την διδασκαλία σε αμφιθέτρα, πράγμα που αρμόζει στους διδασκάλους.

7 ἀσπάσασθε ᾿Ανδρόνικον καὶ ᾿Ιουνίαν τοὺς συγγενεῖς μου καὶ συναιχμαλώτους μου, οἵτινές εἰσιν ἐπίσημοι ἐν τοῖς ἀποστόλοις, οἳ καὶ πρὸ ἐμοῦ γεγόνασιν ἐν Χριστῷ,

Αιχμάλωτος βέβαια ο Πάλυος δεν χρημάτισε, έπασχε όμως πολύ πιο φοβερά από τους αιχμαλώτους, επειδή δεν στερούνταν μόνο την πατρίδα και το σπίτι του, αλλά επιδή πάλευε και με την πείνα και τον καθημερινό θάνατο και άπειρα άλλα κακά. Επειδή λοιπόν κι αυτοί ήταν πιθανό να είχαν συμμετάσχει μαζί του σε πολλούς κινδύνους, τους ονομάζει συναιχμαλώτους.

Στη συνέχεια και άλλος έπαινος «οι οποίοι είναι ξεχωριστοί ανάμεσα στους αποστόλους».  Αν και το να είναι απόστολοι είναι μεγάλο πράγμα, το να είναι όμως ξεχωριστοί ανάμεσα σ’ αυτούς σκέψου πόσο μεγάλος έπαινος είναι.

Πω, πω, πόση μεγάλη ήταν η πίστη αυτής της γυναίκας ώστε να κριθεί άξια να ονομαστεί απόστολος! Και δεν σταματάει εδώ, αλλά προσθέτει και άλλον έπαινο λέγοντας: «Οι οποίοι είχαν πιστέψει πριν από μένα».

Εσύ όμως θέλω να προσέξεις την αγία ψυχή του Παύλου που δεν κρύβει ότι ήρθε μετά απ’ αυτούς, ούτε ντρέπεται καθώς ομολογεί αυτό. Και τι θαυμάζεις γι’ αυτό; Αφού αλλού δεν διστάζει να ονομάσει τον εαυτό του και βλάσφημο και διώκτη;

8 ἀσπάσασθε ᾿Αμπλίαν τὸν ἀγαπητόν μου ἐν Κυρίῳ.

Πάλι και αυτόν επαινεί με την αγάπη. Και ούτε βέβαια θα αγαπούσε αυτόν αν δεν είχε πολλή αρετή. Γιατί συνηθίζει όχι μόνο να μην αγαπάει εκείνους που ζουν μέσα στην κακία και στις παρανομίες αλλά και να τους αναθεματίζει, όπως όταν λέγει: «όποιος δεν αγαπάει τον Κύριο Ιησού, ας είναι ανάθεμα» (Α΄Κορ. 16,22)

9 ἀσπάσασθε Οὐρβανὸν τὸν συνεργὸν ἡμῶν ἐν Χριστῷ

Αυτός ο έπαινος είναι μεγαλύτερος από εκείνον, γιατί αυτός περιέχει και εκείνον τον έπαινο.

καὶ Στάχυν τὸν ἀγαπητόν μου.

Πάλι από τα ίδια στεφανώνει και αυτόν.

 10 ἀσπάσασθε ᾿Απελλῆν τὸν δόκιμον ἐν Χριστῷ.

Τίποτα δεν ίσο με τον έπαινο αυτόν, το να είναι δηλαδή απρόσβλητος από κατηγορίες και να μη δίνει καμία αφορμή στα πράγματα που είναι σύμφωνα με τις εντολές του Θεού. Γιατί όταν λέει «το δοκιμασμένο κατά Χριστό», αναφέρει κάθε αρετή.

 ἀσπάσασθε τοὺς ἐκ τῶν ᾿Αριστοβούλου. 11 ἀσπάσασθε ῾Ηρῳδίωνα τὸν συγγενῆ μου. ἀσπάσασθε τοὺς ἐκ τῶν Ναρκίσσου τοὺς ὄντας ἐν Κυρίῳ. 12 ἀσπάσασθε Τρύφαιναν καὶ Τρυφῶσαν τὰς κοπιώσας ἐν Κυρίῳ. ἀσπάσασθε Περσίδα τὴν ἀγαπητήν, ἥτις πολλὰ ἐκοπίασεν ἐν Κυρίῳ.

Και δεν είπε γι’ αυτούς ότι κόπιασαν, αλλά ότι κοπιάζουν ακόμη. Και για τον καθένα λέει κάτι σύμφωνα με την αξία του, κάνοντας και αυτούς πρόθυμους με το να μην τους στερεί  κανέναν από τα προσόντα τους, αλλά και να αναφέρει δημόσια και την πιο μικρή υπεροχή τους.

13 ἀσπάσασθε Ροῦφον τὸν ἐκλεκτὸν ἐν Κυρίῳ καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ ἐμοῦ.

Και την γυναίκα αυτή την ονομάζει και δική του μητέρα, εγκωμιάζοντας έτσι και την ρίζα και τον καρπό.

14 ἀσπάσασθε ᾿Ασύγκριτον, Φλέγοντα, ῾Ερμᾶν, Πατρόβαν, ῾Ερμῆν καὶ τοὺς σὺν αὐτοῖς ἀδελφούς.

Εδώ μη δει ότι ότι αναφέρει αυτούς χωρίς έπαινο, αλλά ότι αν και ήταν πολύ κατώτεροι απ’ όλους τους άλλους, δεν τους θεώρησε ανάξιους για τον χαιρετισμό του.

15 ἀσπάσασθε Φιλόλογον καὶ ᾿Ιουλίαν, Νηρέα καὶ τὴν ἀδελφὴν αὐτοῦ, καὶ ᾿Ολυμπᾶν καὶ τοὺς σὺν αὐτοῖς πάντας ἁγίους.

Αυτούς τους ονομάζει αγίους, πράγμα που ήταν πολύ μεγάλο αξίωμα και απερίγραπτο μέγεθος τιμής.

 16 ἀσπάσασθε ἀλλήλους ἐν φιλήματι ἁγίῳ. ἀσπάζονται ὑμᾶς αἱ ἐκκλησίαι τοῦ Χριστοῦ.

Κι έτσι με αυτόν τον χαιρετισμό διώχνει κάθε σκέψη που θα προκαλούσε ταραχή, ώστε ούτε ο μεγάλος να περιφρονεί τον μικρότερο, ούτε ο μικρός να φθονεί τον μεγαλύτερο. Επειδή το φίλημα αυτό καταπραϋνει και εξισώνει τα πάντα.

«Σας χαιρετούν», λέει ΄χοι τον τάδε και τον τάδε ξεχωριστά, αλλά όλους μαζί «οι εκκλησίες του Χριστού».

Είδες πως δεν κερδίσαμε μικρά και από τις προσφωνήσεις αυτές; Πόσους θησαυρούς επρόκειτο να παρατρέξουμε, αν δεν εξετάζαμε με ακρίβεια, με όση βέβαια μπορούμε, και αυτό εδώ το μέρος της επιστολής; Γιατί αν βρεθεί κάποιος σοφός και πνευματικός άνδρας και πιο βαθιά θα κατέβει και περισσότερους μαργαρίτες θα δει.

17 Παρακαλῶ δὲ ὑμᾶς, ἀδελφοί, σκοπεῖν τοὺς τὰς διχοστασίας καὶ τὰ σκάνδαλα παρὰ τὴν διδαχὴν ἣν ὑμεῖς ἐμάθετε ποιοῦντας, καὶ ἐκκλίνατε ἀπ᾿ αὐτῶν· 18 οἱ γὰρ τοιοῦτοι τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστῷ οὐ δουλεύουσιν, ἀλλὰ τῇ ἑαυτῶν κοιλίᾳ, καὶ διὰ τῆς χρηστολογίας καὶ εὐλογίας ἐξαπατῶσι τὰς καρδίας τῶν ἀκάκων· (Σας παρακαλώ αδελφοί, να προσέχετε εκείνους που δημιουργούν τις διχόνοιες και τα σκάνδαλα αντίθετα προς τη διδασκαλία, την οποία εσείς μάθατε και ν’ απομακρυνθείτε απ’ αυτούς. Γιατί τέτοιοι άνθρωποι δεν είναι δούλοι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, αλλά της δικής τους κοιλιάς και με τα λόγια και τους επαίνους τους εξαπατούν τις καρδιές των αθώων).

Πάλι παραίνεση και ευχή μετά την παραίνερση. Γιατί αφού είπε να προσέχουν εκείνους που δημιουργούν τις διχόνοιες και να μην τους υπακουν, πρόσθεσε «ο Θεός της ειρήνης θα συντρίψει το σατανα κάτω από τα πόδια σας».

«Σας παρακαλώ» λέει, «να προσέχετε». Ποιους; Εκείνους που δημιουργούν τις διχόνοιες και τα σκάνδαλα αντίθετα προς τη διδασκαλία, την οποία εσείς γνωρίσατε. Γιατί αυτή κυρίως είναι η καταστροφή της Εκκλησίας, η διαίρεση. Αυτό είναι το όπλο του διαβόλου, αυτό τα κάνει όλα άνω-κάτω.

Η διχόνοια από πού προέρχεται; Από της διδασκαλίες της πίστεως, που είναι αντίθετες με τις διδασκαλίες των αποστόλων.

Και τέτοιες διδασκαλίες από πού πηγάζουν; Από το ότι είναι δούλοι της κοιλιάς και άλλων παθών.

Και τι θα κάνουμε σ’ αυτούς που προξενούν τα παρόμοια κακά; Δεν είπε ορμάτε εναντίον τους και πυγμαχείτε, αλλά «απομακρυνθείτε απ’ αυτούς».

Και η αιτία βέβαια της πλάνης είναι αυτή, ο τρόπος όμως της επιβουλής είναι πάλι άλλη αρρώστια, η κολακεία. «Γιατί με τα καλά λόγια» λέει, «εξαπατούν τις καρδιές των αθώων».

19 ἡ γὰρ ὑμῶν ὑπακοὴ εἰς πάντας ἀφίκετο.

Δεν είπε η σύνεσή σας, αλλά η υπακοή σας, δηλαδή η ευπείθειά σας, πράγμα που μαρτυρούσε γι’ αυτούς πολύ πραότητα.

 χαίρω οὖν τὸ ἐφ᾿ ὑμῖν·

Δεν είναι αυτός μικρός έπαινος. Αλλά με τά τον έπαινο ακολουθεί η νουθεσία:

 θέλω δὲ ὑμᾶς σοφοὺς μὲν εἶναι εἰς τὸ ἀγαθόν, ἀκεραίους δὲ εἰς τὸ κακόν.

Βλέπεις πως πάλι κατηγορεί αυτούς και μάλιστα χωρίς να τον υποπτεύεται κανείς; Γιατί εδώ εμέσως δείχνει ότι μερικοί απ’ αυτούς παραπλανούνταν.

 20 ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης συντρίψει τὸν σατανᾶν ὑπὸ τοὺς πόδας ὑμῶν ἐν τάχει.

Και δεν είπε θα υποτάξει, αλλά θα συντρίψει, πράγμα που είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερο. Και όχι μόνο εκείνους θα συντρίψει, αλλά και τον σατανά που είναι στρατηγός τους σ’ αυτές τις ενέργειες. Και όχι απλώς θα τους συντρίψει, αλλά «κάτω από τα πόδια σας», ώστε αυτοί να κερδίσουν τη νίκη και να γίνουν με το τρόπαιο λαμπροί.

Και από το χρόνο πάλι έρχεται η παρηγοριά, γιατί πρόσθεσε «εν τάχυ». Αυτό όμως ήταν μαζί και ευχή και προφητεία.

῾Η χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ μεθ᾿ ὑμῶν.

Το πιο μεγάλο όπλο, το τείχος το άρρηκτο, ο πύργος ο άσειστος, τους θύμισε τη χάρη, για να τους κάνει πιο πρόθυμους.

21 ᾿Ασπάζονται ὑμᾶς Τιμόθεος ὁ συνεργός μου,

Είδες πάλι τους συνηθισμένους επαίνους;

 καὶ Λούκιος καὶ ᾿Ιάσων καὶ Σωσίπατρος οἱ συγγενεῖς μου.

Συγγενείς εννοεί τους συμπατριώτες του. Τον Ιάσωνα τον μνημονεύει και ο Λουκάς και μας παρουσιάζει την ανδρεία του λέγοντας ότι οδήγησαν αυτόν στους άρχοντες της πόλεως και φώναζαν. ( Πραξ. 17,6)

 22 ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐγὼ Τέρτιος ὁ γράψας τὴν ἐπιστολὴν ἐν Κυρίῳ.

Δεν είναι αυτό μικρό εγκώμιο, το να είναι γραμματέας του Παύλου. Αλλά όμως δεν το λέει αυτό για να επαινέσει τον εαυτό του, αλλά για να αποσπάσει απ’ αυτούς τη θερμή αγάπη από την υπηρεσία του.

23 ἀσπάζεται ὑμᾶς Γάϊος ὁ ξένος μου καὶ τῆς ἐκκλησίας ὅλης.

Είδες τι είδους στεφάνι έπλεξε γι’ αυτόν; Επειδή υπέδειξε τόσο μεγάλη φιλοξενία και έβαλε μέσα στο σπίτι ολόκληρη την εκκλησία; Γιατί λέγοντας «ξένο» ενννοεί φιλόξενο. Αλλά μη θαυμάσεις τόσο την φιλοξενία του, όσο ότι ήταν άξιος του να φιλοξενήσει τον Παύλο, γιατί ο Παύλος οπωσδήποτε δεν θα κατέλυε εκεί αν δεν έβρισκε την αρετή.

ἀσπάζεται ὑμᾶς ῎Εραστος ὁ οἰκονόμος τῆς πόλεως καὶ Κούαρτος ὁ ἀδελφός.

Δεν πρόσθεσε τυχαία «ο οικονόμος της πόλεως», θέλοντα σαν δείξει ότι σ’ αυτόν που προσέχει ούτε ο πλούτος μπορεί να σταθεί εμπόδιο, ου΄τε οι φροντίδες της εξουσία, ούτε τίποτα άλλο από τα παρόμοια.

24 ῾Η χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν. 

Είδες από που πρέπει να αρχίζουμε και που να τελειώνουμε παντού;

Επίλογος

Η προς Ρωμαίους επιστολή είναι πράγματι ένας στολίδι για την πόλη αυτή. Και μολονότι βέβαια θα μπορούς κάποιος να την επαινέσει και από το μέγεθός της και από την αρχαιότητά της και από την ομορφιά της και από τόσα άλλα, εγώ ιδιατέρως την καλοτυχίζω γιατί όταν ζούσε ο Παύλος σ’ αυτούς έγραφε, και τόσο τους αγαπούσε και όταν βρισκόταν εκεί μίλησε σ’ αυτούς και εκεί τέλειωσε τη ζωή του. Γι’ αυτό και η πόλη έγινε ονομαστή από αυτό περισσότερο, παρά απ’ όλα τα άλλα.

Στη Ρώμη δεν μαρτύρησε μόνο ο Παύλος, αλλά και ο Πέτρος. Από τη Ρώμη εκπέμπονται οι δύο αυτές λαμπάδες σε όλα τα σημεία της οικουμένης. Από εκεί θα αρπαχτεί στους ουρανούς ο Πάλυος, από εκεί ο Πέτρος.

Σκεφτείτε και φρίξτε, ποιο θέαμα θα δει η Ρώμη, τον Πάλυο να ανασταίνεται ξαφινικά από τον τάφο εκείνο μαζί με τον Πέτρο και να σηκώνεται σε συνάντηση του Χριστού. Γι’ αυτά θαυμάζω την πόλη, όχι για το πολύ χρυσάφι, αλλά για τα στεφάνια, για τις αλυσίδες, για τους δύο αυτούς στύλους της Εκκλησίας.