ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ (Ι΄)
1 Ανήρ δέ τις ἐν Καισαρείᾳ ὀνόματι Κορνήλιος, ἑκατοντάρχης ἐκ σπείρης τῆς καλουμένης ᾿Ιταλικῆς, 2 εὐσεβὴς καὶ φοβούμενος τὸν Θεὸν σὺν παντὶ τῷ οἴκῳ αὐτοῦ, ποιῶν τε ἐλεημοσύνας πολλὰς τῷ λαῷ καὶ δεόμενος τοῦ Θεοῦ διὰ παντός, 3 εἶδεν ἐν ὁράματι φανερῶς ὡσεὶ ὥραν ἐνάτην τῆς ἡμέρας ἄγγελον τοῦ Θεοῦ εἰσελθόντα πρὸς αὐτὸν καὶ εἰπόντα αὐτῷ· Κορνήλιε. 4 ὁ δὲ ἀτενίσας αὐτῷ καὶ ἔμφοβος γενόμενος εἶπε· τί ἐστι, κύριε; εἶπε δὲ αὐτῷ· αἱ προσευχαί σου καὶ αἱ ἐλεημοσύναι σου ἀνέβησαν εἰς μνημόσυνον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.
Αυτός δεν είναι Ιουδαίος, ούτε ζει σύμφωνα με το Μωσαϋκό νόμο, αλλά ήδη είχε ακολουθήσει από πριν τον τρόπο της χριστιανικής ζωής. Μεγάλο πράγματι είναι το εγκώμιο γι’ αυτόν τον ευλαβή Ιουδαίο. Διότι και αξιωματούχος ήταν και πλούσιος ήταν και πολλές ελεημοσύνες έκανε. Και δεν ήταν μόνος αυτός ευλαβής, αλλά όλη η οικογένειά του. ας το ακούσουμε αυτό όλοι όσοι παραμελούμε τους οικείους. Και δεν φρόντιζε μόνο για τους οικείους αυτός ο άνθρωπος, αλλά για τους στρατιώτες φρόντιζε και για όλο τον λαό κάνοντας ελεημοσύνες.
Και γιατί ο Κορνήλιος είδε άγγελο; Όχι τόσο για εκείνον, όσο για τον Πέτρο έγινε αυτό προς πληροφορία του κορυφαίου των Αποστόλων. Και πότε τον είδε; «Κατά την ενάτη ώρα» όταν είχε αφήσει τις φροντίδες και ησύχαζε, όταν προσευχόταν και βρισκόταν σε κατάνυξη.
5 καὶ νῦν πέμψον εἰς ᾿Ιόππην ἄνδρας καὶ μετάπεμψαι Σίμωνα τὸν ἐπικαλούμενον Πέτρον· 6 οὗτος ξενίζεται παρά τινι Σίμωνι βυρσεῖ, ᾧ ἐστιν οἰκία παρὰ θάλασσαν.
Είδες πως οι Απόστολοι επεδίωκαν τα απομακρυσμένα σημεία των πόλεων, εφ’ όσον ήταν φίλοι της ησυχίας και ερημίας; Και δεν του είπε για ποιο λόγο έπρεπε να πάει τον βρει για να μην τον κάνει να χαλαρώσει, αλλά τον άφησε να καταληφθεί από επιθυμία και πόθο να ακούσει τον Πέτρο.
7 ὡς δὲ ἀπῆλθεν ὁ ἄγγελος ὁ λαλῶν τῷ Κορνηλίῳ, φωνήσας δύο τῶν οἰκετῶν αὐτοῦ καὶ στρατιώτην εὐσεβῆ τῶν προσκαρτερούντων αὐτῷ, 8 καὶ ἐξηγησάμενος αὐτοῖς ἅπαντα, ἀπέστειλεν αὐτοὺς εἰς τὴν ᾿Ιόππην.
Βλέπεις ότι δεν λέει αυτά απλώς, αλλά για να δείξει ότι και εκείνοι που τον υπηρετούσαν ήταν σαν αυτόν.
9 Τῇ δὲ ἐπαύριον ὁδοιπορούντων ἐκείνων καὶ τῇ πόλει ἐγγιζόντων ἀνέβη Πέτρος ἐπὶ τὸ δῶμα προσεύξασθαι περὶ ὥραν ἕκτην.
Πρόσεχε πώς το Πνεύμα συνδυάζει τις περιστάσεις και συντελεί να γίνει το έργο αυτό ούτε νωρίτερα, ούτε αργότερα
10 ἐγένετο δὲ πρόσπεινος καὶ ἤθελε γεύσασθαι· παρασκευαζόντων δὲ ἐκείνων ἐπέπεσεν ἐπ᾿ αὐτὸν ἔκστασις,
Τι είναι η έκσταση; -Πνευματική οπτασία, θαμπορούσε να πει κάποιος πως η ψυχή του απέβαλε τις αισθήσεις της.
11 καὶ θεωρεῖ τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγμένον καὶ καταβαῖνον ἐπ᾿ αὐτὸν σκεῦός τι ὡς ὀθόνην μεγάλην, τέσσαρσιν ἀρχαῖς δεδεμένον καὶ καθιέμενον ἐπὶ τῆς γῆς, 12 ἐν ᾧ ὑπῆρχε πάντα τὰ τετράποδα τῆς γῆς καὶ τὰ θηρία καὶ τὰ ἑρπετὰ καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ. 13 καὶ ἐγένετο φωνὴ πρὸς αὐτόν· ἀναστάς, Πέτρε, θῦσον καὶ φάγε. 14 ὁ δὲ Πέτρος εἶπε· μηδαμῶς, Κύριε· ὅτι οὐδέποτε ἔφαγον πᾶν κοινὸν ἢ ἀκάθαρτον. 15 καὶ φωνὴ πάλιν ἐκ δευτέρου πρὸς αὐτόν· ἃ ὁ Θεὸς ἐκαθάρισε σὺ μὴ κοίνου. 16 τοῦτο δὲ ἐγένετο ἐπὶ τρίς, καὶ πάλιν ἀνελήφθη τὸ σκεῦος εἰς τὸν οὐρανόν.
Τι τέλος πάντων σημαίνει αυτό; -Το όραμα αυτό είναι σύμβολο όλης της οικουμένης. Ο άνθρωπος ήταν απερίτμητος και δεν είχε κανένα κοινό με τους Ιουδαίους. Επειδή λοιπόν επρόκειτο όλοι να τον κατηγορήσουν σαν παραβάτη και αυτό ήταν γι’ αυτούς πολύ προσβλητικό, αναγκάζεται να πει «ουδέποτε έφαγα», όχι διότι ο ίδιος φοβόταν, μακριά μια τέτοια σκέψη, αλλά όπως είπα επιδή καθοδηγούνταν από το Πνεύμα, για να έχει να απολογηθεί σ’ εκείνους που θα τον κατηγορούσαν ότι είχε αντιρρήσεις, διότι οι μαθητές πάρα πολύ φρόντιζαν για την τήρηση του νόμου. Στα έθνη στελλόνταν ο Πέτρος.
Και αν επιτιμήθηκε ο Πέτρος αυτό έγινε πολύ περισσότερο για τους Ιουδαίους παρά για τον Πέτρο. Το σενδόνι λοιπόν είναι η γη, τα δε θηρία που βρίσκονται σ’ αυτήν είναι οι εθνικοί το δε «σφάξε και φάε», σημαίνει ότι και εκείνοι πρέπει να προσέλθουν στη νέα πίστη, το ότι δε αυτό επαναλήφθηκε τρεις φορές σημαίνει το βάπτισμα.
17 ῾Ως δὲ ἐν ἑαυτῷ διηπόρει ὁ Πέτρος τί ἂν εἴη τὸ ὅραμα ὃ εἶδε, καὶ ἰδοὺ οἱ ἄνδρες οἱ ἀπεσταλμένοι ἀπὸ τοῦ Κορνηλίου διερωτήσαντες τὴν οἰκίαν Σίμωνος ἐπέστησαν ἐπὶ τὸν πυλῶνα, 18 καὶ φωνήσαντες ἐπυνθάνοντο εἰ Σίμων ὁ ἐπικαλούμενος Πέτρος ἐνθάδε ξενίζεται. 19 τοῦ δὲ Πέτρου διενθυμουμένου περὶ τοῦ ὁράματος εἶπεν αὐτῷ τὸ Πνεῦμα· ἰδοὺ ἄνδρες τρεῖς ζητοῦσί σε· 20 ἀλλὰ ἀναστὰς κατάβηθι καὶ πορεύου σὺν αὐτοῖς μηδὲν διακρινόμενος, διότι ἐγὼ ἀπέσταλκα αὐτούς.
Πρόσεχε. Δεν είπε διότι γι’ αυτό τον σκοπό φανερώθηκε σε σένα το όραμα, αλλά «εγώ τους απέστειλα», για να δείξει στον Πέτρο ότι έτσι πρέπει να υπακούσει και να μη ζητεί εξηγήσεις. Διότι αρκεί για κάθε πληροφορία η αξιοπιστία του Αγίου Πνεύματος.
Καθόσον εύκολα η ψυχή δέχεται τη λύση, αν προηγουμένως κυριευθεί από απορία.
21 καταβὰς δὲ Πέτρος πρὸς τοὺς ἄνδρας εἶπεν· ἰδοὺ ἐγώ εἰμι ὃν ζητεῖτε· τίς ἡ αἰτία δι᾿ ἣν πάρεστε; 22 οἱ δὲ εἶπον· Κορνήλιος ἑκατοντάρχης, ἀνὴρ δίκαιος καὶ φοβούμενος τὸν Θεόν, μαρτυρούμενός τε ὑπὸ ὅλου τοῦ ἔθνους τῶν ᾿Ιουδαίων, ἐχρηματίσθη ὑπὸ ἀγγέλου ἁγίου μεταπέμψασθαί σε εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ καὶ ἀκοῦσαι ρήματα παρὰ σοῦ.
Λέγουν τα εγκώμια του ανθρώπου ώστε να πείσουν τον Πέτρο ότι άγγελος παρουσιάστηκε σ’ αυτόν.
23 εἰσκαλεσάμενος οὖν αὐτοὺς ἐξένισε.
Βλέπεις από πού γίνεται η αρχή της προσελεύσεως των εθνικών στην χριστιανική πίστη; - Από άνδρα ευσεβή που αποδείχτηκε από τα έργα του άξιος.
Τῇ δὲ ἐπαύριον ἀναστὰς ἐξῆλθε σὺν αὐτοῖς, καί τινες τῶν ἀδελφῶν τῶν ἀπὸ τῆς ᾿Ιόππης συνῆλθον αὐτῷ, 24 καὶ τῇ ἐπαύριον εἰσῆλθον εἰς τὴν Καισάρειαν. ὁ δὲ Κορνήλιος ἦν προσδοκῶν αὐτοὺς συγκαλεσάμενος τοὺς συγγενεῖς αὐτοῦ καὶ τοὺς ἀναγκαίους φίλους.
Ήταν επίσημος ο άνθρωπος και σε επίσημη πόλη διέμενε. Γι’ αυτό και όλα τα σχετικά με αυτόν ρυθμίζονται συγχρόνως και το πράγμα λαμβάνει την αρχή του από την Ιουδαία. Όπως δηλαδή το να φανεί ο άγγελος ενώ δεν κοιμόταν ο Κορνήλιος αλλά βρισκόταν σε εγρήγορση, το ότι συνέβηκε αυτό την ημέρα διότι παρουσιάστηκε κατά την ενάτη ώρα, τόσο πολύ πρόσεχε τον εαυτό του.
Και είδατε ότι ο Κορνήλιος είχε λέει καλέσει τους συγγενείς του και τους στενούς του φίλους. Διότι αυτό είναι γνώρισμα φίλου, αυτό είναι γνώρισμα θεοσεβή, στα καλά αυτά γεγονότα να κάνει κοινωνούς προ πάντων τους στενούς του φίλους. Δικαιολογημένα συγκάλεσε αυτούς, με τους οποίου είχε το θάρρος βέβαια πάντοτε να συζητά για τα παρόμοια ζητήματα, τα οπόια αρχικά ήταν περιττό να ανακοινώσει σε άλλους.
25 ῾Ως δὲ ἐγένετο τοῦ εἰσελθεῖν τὸν Πέτρον, συναντήσας αὐτῷ ὁ Κορνήλιος πεσὼν ἐπὶ τοὺς πόδας προσεκύνησεν. 26 ὁ δὲ Πέτρος αὐτὸν ἤγειρε λέγων· ἀνάστηθι· κἀγὼ αὐτὸς ἄνθρωπός εἰμι.
Το έκανε αυτό για να δείξει την ταπεινοφροσύνη του και για να διδάξει τους άλλους και για να ευχαριστήσει το Θεό και για να φανερώσει ότι αν και έλαβε εντολή, εν τούτοις είχε από μόνος του την ευλάβεια σε μεγάλο βαθμό. Τι λοιπόν του απάντησε ο Πέτρος;
27 καὶ συνομιλῶν αὐτῷ εἰσῆλθε, καὶ εὑρίσκει συνεληλυθότας πολλούς,
28 ἔφη τε πρὸς αὐτούς· ὑμεῖς ἐπίστασθε ὡς ἀθέμιτόν ἐστιν ἀνδρὶ ᾿Ιουδαίῳ κολλᾶσθαι ἢ προσέρχεσθαι ἀλλοφύλῳ· καὶ ἐμοὶ ὁ Θεὸς ἔδειξε μηδένα κοινὸν ἢ ἀκάθαρτον λέγειν ἄνθρωπον·
Δεν υπάρχει λοιπόν κανένας άνθρωπος ακάθαρτος ή μολυσμένος, ακόμη κι αν αυτός είναι αλλοεθνής. Όμως παρόλα αυτά ο Ιουδαϊκός νόμος απαγόρευε στους Ιουδαίους να συναναστρέφονται αλλοεθνείς. Και όχι μόνο να μην συναναστραφούν, αλλά ούτε καν να πλησιάσουν.
29 διὸ καὶ ἀναντιρρήτως ἦλθον μεταπεμφθείς. πυνθάνομαι οὖν τίνι λόγῳ μετεπέμψασθέ με;
Δεν ζητά να μάθει επειδή αγνοεί, διότι γνώριζε όλη την υπόθεση, αλλά για να κάνουν αυτούς να ομολογήσουν και να τους κάνει υπεύθυνους για την πίστη.
30 καὶ ὁ Κορνήλιος ἔφη· ἀπὸ τετάρτης ἡμέρας μέχρι ταύτης τῆς ὥρας ἤμην νηστεύων, καὶ τὴν ἐνάτην ὥραν προσευχόμενος ἐν τῷ οἴκῳ μου· καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ἔστη ἐνώπιόν μου ἐν ἐσθῆτι λαμπρᾷ, 31 καί φησι· Κορνήλιε, εἰσηκούσθη σου ἡ προσευχὴ καὶ αἱ ἐλεημοσύναι σου ἐμνήσθησαν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. 32 πέμψον οὖν εἰς ᾿Ιόππην καὶ μετακάλεσαι Σίμωνα ὃς ἐπικαλεῖται Πέτρος· οὗτος ξενίζεται ἐν οἰκίᾳ Σίμωνος βυρσέως παρὰ θάλασσαν· ὃς παραγενόμενος λαλήσει σοι.
33 ἐξαυτῆς οὖν ἔπεμψα πρός σε, σύ τε καλῶς ἐποίησας παραγενόμενος. νῦν οὖν πάντες ἡμεῖς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ πάρεσμεν ἀκοῦσαι πάντα τὰ προστεταγμένα σοι ὑπὸ τοῦ Θεοῦ.
Η εις τον χριστιανισμό προσέλευση απλών προσηλύτων (Κορνήλιος και οι συγγενείς αυτού) προκάλεσε το πρώτο σπουδαίο ζήτημα των σχέσεων μεταξύ Ιοδαϊσμού και χριστιανισμού και εθνισμού, αν δύναται δηλαδή οι εθνικοί να εισέλθουν στον χριστιανισμόΜετά την διήγηση του Κορνηλίου ο Πέτρος άνοιξε το στόμα του και είπε:
34 ᾿Ανοίξας δὲ Πέτρος τὸ στόμα αὐτοῦ εἶπεν· ἐπ᾿ ἀληθείας καταλαμβάνομαι ὅτι οὐκ ἔστι προσωπολήπτης ὁ Θεός,
35 ἀλλ᾿ ἐν παντὶ ἔθνει ὁ φοβούμενος αὐτὸν καὶ ἐργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτὸς αὐτῷ ἐστι.
Δηλαδή ο Θεός δεν διακρίνει περιτμημένους και απερίτμητους, αλλά όλους τους αποδέχεται. Δεν είναι προσωπολήπτης ο Θεός.
36 τὸν λόγον ὃν ἀπέστειλε τοῖς υἱοῖς ᾿Ισραὴλ εὐαγγελιζόμενος εἰρήνην διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ· οὗτός ἐστι πάντων Κύριος· 37 ὑμεῖς οἴδατε τὸ γενόμενον ρῆμα καθ᾿ ὅλης τῆς ᾿Ιουδαίας, ἀρξάμενον ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας μετὰ τὸ βάπτισμα ὃ ἐκήρυξεν ᾿Ιωάννης, 38 ᾿Ιησοῦν τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ, ὡς ἔχρισεν αὐτὸν ὁ Θεὸς Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ δυνάμει, ὃς διῆλθεν εὐεργετῶν καὶ ἰώμενος πάντας τοὺς καταδυναστευομένους ὑπὸ τοῦ διαβόλου, ὅτι ὁ Θεὸς ἦν μετ᾿ αὐτοῦ· 39 καὶ ἡμεῖς ἐσμεν μάρτυρες πάντων ὧν ἐποίησεν ἔν τε τῇ χώρᾳ τῶν ᾿Ιουδαίων καὶ ἐν ῾Ιερουσαλήμ· ὃν καὶ ἀνεῖλον κρεμάσαντες ἐπὶ ξύλου. 40 τοῦτον ὁ Θεὸς ἤγειρε τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ καὶ ἔδωκεν αὐτὸν ἐμφανῆ γενέσθαι, 41 οὐ παντὶ τῷ λαῷ, ἀλλὰ μάρτυσι τοῖς προκεχειροτονημένοις ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, ἡμῖν, οἵτινες συνεφάγομεν καὶ συνεπίομεν αὐτῶ μετὰ τὸ ἀναστῆναι αὐτὸν ἐκ νεκρῶν· 42 καὶ παρήγγειλεν ἡμῖν κηρῦξαι τῷ λαῷ καὶ διαμαρτύρασθαι ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ ὡρισμένος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ κριτὴς ζώντων καὶ νεκρῶν.
43 τούτῳ πάντες οἱ προφῆται μαρτυροῦσιν, ἄφεσιν ἁμαρτιῶν λαβεῖν διὰ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ πάντα τὸν πιστεύοντα εἰς αὐτόν.
Πρώτα δίδαξε για την κυριότητα του Ιησού και με ανωτερότητα μεγάλη όσο ήταν δυνατό, επειδή απευθύνονταν σε ψυχή που ήδη είχε γίνει υψηλή και δεχόταν με θέρμη τα παραδιδόμενα από τον Πέτρο, έπειτα παρουσιάζοντας πως είναι Κύριος όλων όχι μόνον των Ιουδαίων, αλλά κάθε καλοπροαίρετης ψυχής. Απεστάλλει βέβαια ο Ιησούς πρώτα στους Ιουδαίους και διά μέσου αυτών σε όλυς τους ανθρώπους που βασανίζονται από τον διάβολο. Έπειτα όταν απέδειξε ότι στάλθηκε από τον Θεό τότε λέγει ότι θανατώθηκε για να μη φανατστεί κανεί τίποτα το παράλογο. Βλέπεις ότι πουθενά δεν αποκρύπτει τον σταυρό; Και όχι μόνο δεν τον αποκρύπτει αλλά αναφέρει και τον τρόπο της σταυρώσεως.
Κι αφού λέει σταυρώθηκε και θανατώθηκε στη συνέχεια αναστήθηκε. Και πως αποδεικνύει ο Πέτρος την ανάσταση; -Λέγοντας ότι συνέφαγε μαζί τους. Και γιατί όταν αναστήθηκε δεν έκανε κανένα θαύμα αλλά μόνο έφαγε και ήπιε; - Διότι αυτή καθ’ εαυτή η αναστάση είναι μεγάλο θαύμα. Και δεν είπε ο πέτρος ότι αυτός που αναστήθηκε είναι ο Υιός του Θεού, αλλά αυτό κυρίως που φόβιζε τους Ιουδαίους, ότι δηλαδή είναι αυτός που θα κρίνει ζώντας και νεκρούς. Και όταν τους κατατρόμαξε με το φόβο, τότε προσθέτει τη συγχώρηση που δενα αναφέρεται από εκείνον, αλλά από τους προφήτες.
44 ῎Ετι λαλοῦντος τοῦ Πέτρου τὰ ρήματα ταῦτα ἐπέπεσε τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἐπὶ πάντας τοὺς ἀκούοντας τὸν λόγον. 45 καὶ ἐξέστησαν οἱ ἐκ περιτομῆς πιστοὶ ὅσοι συνῆλθον τῷ Πέτρῳ, ὅτι καὶ ἐπὶ τὰ ἔθνη ἡ δωρεὰ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος ἐκκέχυται· 46 ἤκουον γὰρ αὐτῶν λαλούντων γλώσσαις καὶ μεγαλυνόντων τὸν Θεόν.
Πρόσεχε την οικονομία του Θεού. Δεν άφησε να τελειώσει ο λόγος του Πέτρου, ούτε κατόπιν εντολής αυτού να τελεσθεί το βάπτισμα, αλλά όταν αυτοί που άκουγαν τον λόγο του Πέτρου έδειξαν ότι η διάνοιά τους ήταν έτοιμη να αποδεχτεί το κήρυγμα και έγινε έτσι η αρχή της διδασκαλίας, αφού πίστεψαν αυτοί ότι οπωσδήποτε το βάπτισμα παρέχει άφεση των αμαρτιών, τότε ήρθε σ’ αυτούς το Άγιο Πνεύμα. Αυτό γίνεται επειδή ο Θεός ετοίμαζε για τον Πέτρο σπουδαία απολογία. Και δεν αλαμβάνουν απλώς το Άγιο Πνεύμα, αλλά και μιλούν ξένες γλώσσες, γεγονός που προξένησε έκπληξη σε όλους εκείνους που συγκεντρώθηκαν εκεί. Και για ποιο λόγο ρυθμίζεται το θέμα έτσι; -Εξ’ αιτίας των Ιουδαίων. Οι οποίοι υπερβολικά μισούσαν και απέφευγαν να έρχονται σε σχέση με τους εθνικούς. Γι’ αυτό παντού το παν γίνεται από τον Θεό. Και ο Πέτρος παράλληλα γίνεται θεατής και διδασκόμενος ότι πρέπει πλέον οι Ιουδαίοι να έρθουν σε επαφή με τους εθνικούς και ότι αυτό πρέπει να γίνει μέσω των Αποστόλων.
47 τότε ἀπεκρίθη ὁ Πέτρος· μήτι τὸ ὕδωρ κωλῦσαι δύναταί τις τοῦ μὴ βαπτισθῆναι τούτους, οἵτινες τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἔλαβον καθὼς καὶ ἡμεῖς;
Τα πάντα πλέον έχουν γίνει. Το αναγκαιότερο έγινε, το βάπτισμα δηλαδή με το οποίο και εμείς βαπτιστήκαμε.
48 προσέταξέ τε αὐτοὺς βαπτισθῆναι ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου. τότε ἠρώτησαν αὐτὸν ἐπιμεῖναι ἡμέρας τινάς.
Αφού απολογήθηκε πρώτα, τότε έδωσε εντολή σ’ αυτούς να βαπτιστούν, διδάσκοντας αυτούς με τα ίδια πράγματα. Τα΄τοσο μεγάλο μίσος έτραφαν οι Ιουδαίου προς τους εθνικούς. Γι’ αυτό προηγουμένως απολογήθηκε αν και τα πράγματα μιλούσαν από μόνα τους.