Πως ζούσαν οι κληρικοί, τα εισοδήματά τους και τα οφφίκια, μέχρι την εποχή της αλώσεως
Υπήρχαν έγγαμοι και άγαμοι κληρικοί. Ως την εποχή του λέοντος του Σοφού όσοι ήθελαν να χειροτονηθούν και παράλληλα είχαν σκοπό να νυμφευθούν, μπορούσαν να το κάνουν ως και δύο χρόνια μετά την χειροτονία τους.
Οι κληρικοί επειδή δεν εργάζονταν συντηρούνταν από τα εισοδήματα της εκκλησίας και έπαιρναν τα κανονικά δηλ. τα τυχερά.
Ο επίσκοπος όταν χειροτονούσε ιερέα έπαιρνε συνολικά 7 χρυσά νομίσματα (1 για αναγνώστη, 3 για διάκονο και 3 για ιερέα). Ακόμη έπαιρναν εισοδήματα και από τα χωριά. Από χωριά με 30 σπίτια ο επίσκοπος έπαιρνε μία φορά τον χρόνο 1 χρυσό νόμισμα, 2 αργυρά, 1 κριάρι, 6 μόδια κριθάρι, 6 μέτρα κρασί, 6 μόδια αλεύρι και 30 κοτόπουλα. Τα εισοδήματα αυτά αυηομοιώνονταν ανάλογα με τους «καπνούς» δηλ. τα σπίτια του κάθε χωριού. Όλα όσα έπαιρναν χρησιμοποιούνταν για την συντήρηση του επισκόπου και των κληρικών καθώς και άλλων αναγκών.
Ο επίσκοπος έπαιρνε επίσης και από τους γάμους, από τον γαμπρό 1 χρυσό νόμισμα και από τη νύφη 12 πήχεις πανί, αυτά όμως αργότερα θεωρήθηκαν προαιρετικά. Άλλα εισοδήματα είχαν από ενοικιάσει αγροτεμαχίων, από έκδοση διαζυγίων και από δωρεές των πιστών. Όλα συνολικά τα διαχειρίζονταν ο επίσκοπος και με εντολή του το έργο της μητροπόλεως το έκανε ο οικονόμος.
Οφφίκια: Τα οφφίκια του πατριαρχείου ήταν τα ταξινομημένα σε πεντάδες που ορίστηκαν 9. Οι αξιωματούχοι της πρώτης πεντάδας ονομάστηκαν εκωκατάκηλοι ή εξωκατάκοιλοι και ήταν οι διάκονοι και πρεσβύτεροι. Σημαντική θέση κατείχε ο αρχιδιάκονος ο οποίος συνήθως διαδέχονταν τον πατριάρχη στον θρόνο. Αρχιμνδρίτες ήταν συνήθως οι ηγούμενοι των μοναστηριών. Σημαντικό οφφίκιο ήταν αυτό του Συγκέλου, ο οποίος ήταν συγκάτοικος του επισκόπου και η εγκατάστασή του γινόταν με ειδική τελετή από τον αυτοκράτορα την «πρόβληση».
Ο Μέγας οικονόμος είχε ως αρμοδιότητα την διαχείριση της εκκλησιαστικής περιουσίας, την κατάρτηση του προϋπολογισμού και έδινε λογαριασμό στον πατριάρχη 4 φορές τον χρόνο.
Ο Μέγας Σακελάριος είχε την εποπτεία των μοναστηριών, ο Μέγας Σκευοφύλαξ φρόντιζε για τα ιερά σκεύη, τα άμφια και όσα χρειαζόταν για την λατρεία. Ο Μέγας χαρτοφύλαξ ήταν αρχειοφύλακας και βιλβιοθηκάριος του πατριαρχείου, ήταν υπεύθυνος για την αλληλογραφία και εξέταζε τους υποψήφιους κληρικούς. Ακόμη επόπτευε τα μοναστήρια και έκρινε τα θέματα γάμων.
Ο Σακελλίων επόπτευε τα αντικείμενα που ήταν κατατεθειμένα στους καθολικούς ναούς. Ήταν υπεύθυνος για την πατριαρχική φυλακή, όπου κρατούσαν τιμωρημένους ιερείς και επόπτευε την καλή λειτουργία των ναών και τους κληρικούς που έπεφταν σε παραπτώματα.
Ο πρωτέδικος είχε έργο να υποστηρίζει τα δικαιώματα της εκκλησίας, να κρίνει τους κληρικούς και να προσέχει το άσυλο των ναών.
Τα μοναστικά κέντρα της εποχής: Σημαντικά κέντρα ήταν στο όρος Λάτρος της Βιθυνίας και στον Μυσικό Όλυμπο. Την εποχή αυτή άρχισε να οργανώνεται ο μοναχικός βίος στα Μετέωρα της Θεσσαλονίκης που αναπτύχθηκε σημαντικά τον ΙΔ΄ αι.
Το μοναστήρι του Σινά, το οποίο ιδρύθηκε από τον Ιουστινιανό και ήταν αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Εκεί σώζεται το λείψανο της Αγ. Αικατερίνης. Οι Άραβες σέβονταν το μοναστήρι του Σινά και φαίνεται πως ακόμα και ο Μωάμεθ είχε παραγγείλει στους Μωαμεθανούς να σέβονται την Μονή. Το μοναστήρι ήταν ελληνικό, είχε επίσκοπο και κάποτε αρχιεπίσκοπο. Εκεί υπήρχε και η διάσημη βιβλιοθήκη του Σινά που είναι πλούσια σε χειρόγραφα. Η Μονή του Σινά είναι ανεξάρτητη και αυτοδιοίκητη.
Στην Ελλάδα αρχαία μοναστήρια είναι το Μέγα Σπήλαιο, του Δαφνίου στην Αττική και του οσίου Λουκά του Στειριώτη στην Βοιωτία.
Το Άγιον Όρος: Τον ΙΑ΄ αι. ιδρύθηκε η Μονή του Ξενοφώντος, του Παντοκράτορος και του Κουτλουμουσίου επί Αλεξίου και Μανουήλ Κομνηνών, του Χελανταρίου από τον Σέρβο ηγεμόνα Στέφανο Νεμάνια (1159-1198), του Ρωσικού (ιβ΄ αι.), του Αισφιγμένου, της Σίμωνος Πέτρας και Διονυσίου (ΙΔ΄), σ΄’ αυτά υπάγονταν και οι Σκήτες.
Το Άγιο Όρος ήταν ανεξάρτητο εκκλησιαστικά και πολιτικά και υπάγονταν στον αυτοκράτορα. Κάθε μοναστήρι το κυβενούσε ο ηγούμενος ο οποίος εκλέγονταν από τους μοναχούς και ήταν ισόβιος.
Η γενική εκπροσώπηση όλων των Μονών γίνονταν από τον πρόεδρο τον Πρώτο, τον οποίο εξέλεγαν οι ηγούμενοι. Αυτός ήταν ισόβιος και έμενε στις Καρυές με δύο βοηθούς.
Ο πατριάρχης όρισε όμως τον επίσκοπο Ιερισσού να εποπτέυει τα μοναστήρια, αλλά αυτό δεν άρεσε στον Πρώτο. Τελικά ο πατριάρχης Αντώνιος (1392) επανέφερε τα προνόμια του Πρώτου.