ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

ΔΑΝΙΑ

Οι Σκανδιναυικές χώρες Δανία, Σουηδία και Νορβηγία ήταν ενωμένες τυπικά αλλά τις έλεγχε όλες αυτές τις περιοχές η Δανία. Οι κληρικοί ήταν ναντιπαθητικοί γενικά στον λαό γιατί ασκούσαν πιέσεις.

Ο Βασιλιάς Χριστιανός Β΄ (1513-1523) κάλεσε τον Λουθηρανό ιεροκήρυκα Μάρτιν Ράϊνχαρτ και με την βοήθειά του μεταρρύθμισε τα μοναστήρια και περιόρισε την εξουσία των επισκόπων. Οι διαφωνούντες κατάφεραν να τον εκθρονίσουν ανεβάζοντας στον θρόνο τον θείο του Χριστιανού Φρειδερίκο Α΄ (1523-1533), ο οποίος απαγόρευσε τον Προτεσταντισμό ως αίρεση.

Το 1523 κυκλοφόρησε η Αγία Γραφή στην Δανική γλώσσα και παρουσιάστηκς ο Δανός ιεροκήρυκας Χανς Τάουζεν, σον οποίο ο βασιλιάς έδωσε εξουσία να διορίζει τους επισκόπους. Το 1527 άφησε ελεύθερους τους Προτεστάντες να κηρύτττουν.

Μετά τον θάνατο του Φρειδερίκου, ανέβηκε στον θρόνο ο Χριστιανός Γ΄ (1536, ο οποίος φυλάκισε τους επισκόπους και δήμευσε την εκκλησιαστική περιουσία. Μόνο επτά έφοροι διατήρησαν τον τίτλο του επισκόπου και χειροτονήθηκαν από τον Μπούγκεχάγκεν ο οποίος ήταν πρεσβύτερος. Έτσι Δανική εκκλησία οργανώθηκε σύμφωνα με το Λουθηρανικό πρότυπο και λίγο αργότερα έκανε δεκτή την Αυγουστιαία ομολογία ως κανόνα πίστεως. Το 1546 το κοινοβούλιο απαγόρευσε τους Ρωμαιοκαθολικούς με ποινή θανάτου να παραμένουν στη χώρα.

ΑΓΓΛΙΑ

Η κατάσταση στην Αγγλία διέφερε από τις υπόλοιπες χώρες, διότι η χώρα αυτή ήταν νησιωτική και ως εκ τούτου απομονωμένη. Η εξουσία του πάπα ήταν υπαρκτά αλλά συνεχώς αμφισβητούμενη από τους εκάστοτε βασιλιάδες. Οι ιδέες του Λούθηρου διαδόθηκαν γρήγορα στην Αγγλία, όμως το 1/3 περίπου της γης ανοίκε στην εκκλησία. Συνεπώς κατ΄ουσίαν την χώρα την διοικούσε πρακτικά ο παπικός αντιπρόσωπος με σημνατικότερο τον Γούλσεϋ (1518-1529), ο οποίος όμως ήταν πιστός στον βασιλιά Ερρίκο Η΄ ο οποίος ήταν πιστός στην Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Μάλιστα ο πάπας Λέων Ι΄  του απένειμε τον τίτλο «Υπερασπιστής της πίστεως» διότι έγραψε βιβλίο κατά των Προτεσταντών με τίτλο «Επιβεβαίωση των Εφτά Μυστηρίων».

Όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Ερρίκος νυμφεύθηκε την Αικατερίνη της Αραγονίας θυγατέρα του Φενδινάδου και της Ισαβέλλας της Ισπανίας και χήρα του μεγαλύτερου αδελφού του Αθούρου. Για να γίνει αυτός ο γάμος είχε δώσει την άδειά του ο πάπας Ιούλιος Β΄ (1503). Η Αικατερίνη γέννησε έξι τέκνα από τα οποία επέζησε μόνο η Μαίρη.

Ο Ερρίκος ήθελε διάδοχο, κάτιο που δεν του τον προσέφερε η Αικατερίνη κι έτσι ανέθεσε στον συνεργάτη του Γούλσεϋ να προχωρήσει τις ενέργειες του διαζυγίου του. Στο μεταξύ ο Ερρίκος είχε ερωτευτεί την δεποινίδα της αυλής Άννα Μπόλεϋν. Για να προχωρήσει όμως ο γάμος μαζί της έπρεπε ο πάπας να εγκρίνει το διαζύγιό του. Ο Γούσλεϋ συνεπώς δεν κατάφερε να πάρει την άδεια του πάπα και καταδικάστηκε για εσχ΄τη προδοσία. Στον δρόμο για το Λονδίνο όπου πήγαινε να δικαστεί είπε: «Αν όσο υπηρέτησα τον βασιλιά ήμουν τόσο αφοσιωμένος στον Θεό, δεν θα με εγκατέλειπε τώρα».

Υπήρχε ένανς νόμος ονομαζόμενος praemunire ο οποίος απαγόρευε την ανάμειξη των παπών στα θέματα των Άγγλων επισκόπων. Ο Ερρίκος τον Ιανουάριο του 1531 κατηγόρησε όλους τους κληρικούς ότι τον παρέβησαν γιατί αναγνώρισαν στον Γούλσεϋ τον παπικό έλεγχο. Για να τους συγχωρήσει ζήτησε ένα μεγάλο χρηματικό πρόστιμο και να τον αναγνωρίσουν ως «μόνο και ύψιστο Κύριο και ύψιστη αρχή της εκκλησίας»

Το κοινοβούλιο το 1532 απαγόρευσε αν πληρώνουν στον πάπα οι κληριοκοι τα εισοδήματα του πρώτου χρόνου του διορισμού τους χωρίς την άδεια του βασιλιά.

Το 1533 ο Ερρίκος νυμφεύθηκε κρυφά την Άννα Μπολέϋν η οποία ήταν έγκυος. Εν τω μετακύ ο πάπας για να μη χάσει τα εισοδήματα από τους κληρικούς ενέκρινε τον διορισμό του Τόμας Κράνμερ ως αρχιεπισκόπου Καντέρμπουρυ και κατόπιν σύστησε εκκλησιαστικό δικαστήριο το οποίο ενέκρινε τον γάμο του Ερρίκου με την Άννα και έκρινε άκυορ αυτόν με την Αικατερίνη. Η Άννα γέννησε την Ελισάβετ, την κατοπινή βασίλισσα.

Ο πάπας ετοίμαζε βούλα αφορισμού, αλλά ο Ερρίκος είπε ότι δεν τον ενδιαφέρει ακόμη κι αν τον αφορίσει δέκα χιλιάδες φορές. Όρισε μάλιστα ότι οι επίσκοποι θα διορίζονται από τον βασιλιά και κατόπιν αποκήρυξαν την παπική εξουσία. Έτσι ολοκληρώθηκε ο χωρισμός της Αγγλία από την Ρώμη.

Το 1536 το κοινοβούλιο παραχώρησε την περιουσία των μοναστηριών που είχαν κάτω από 200 λίρες ετήσιο εισόδημα στον βασιλιά και τους διαδόχους του. Έτσι διαλύθηκαν 376 μοναστήρια.

Τον Ιανουάριο πέθανε η Αικατερίνη και τον Μάιο κατηγορήθηκε η Άννα Μπόλεϋν για μοιχεία και αποκεφαλίστηκε. Ύστερα από 11 μέρες ο Ερρίκος νυμφεύθηκε την Τζέην ΄Σευμουρ, η οποία γέννησε τον Εδουάρδο και πέθανε ύστερα από 12 μέρες.

Ο Ουίλιαμ  Τύνταιηλ μετέφρασε την Αγία Γραφή στα Αγγλικά, τον οποίο συνέλαβαν και θανάτωσαν κοντά στις Βρυξέλλες (1536).

Την ίδια χρονιά επειδή ο πάπας προετόμαζε εισβολή στην Αγγλία ο Ερρίκος θέλησε να δείξει ότι είναι πιστός στη Ρώμη ψήφισε  «τα έξι άρθρα» που ονομάστηκα «μαστίγιο με έξι ουρές» και με τα οποία επιβάλλονταν η Ρωμαιοκαθολική πίστη.

Το 1539 διαλύθηκαν εθελοντικά ή ύστερα από πίεση και τα υπόλοιπα μοναστήρια. Οι μοναχοί έγιναν εφημέριοι στους ναούς, οι ηγούμενοι έγιναν επίσκοποι και όσοι δεν ήθελαν να είναι μοναχοί βρέθηκε τρόπος ν’ αποκατασταθούν.

Ο Ερρίκος εν τέλει παντρεύτηκε άλλες τρεις γυναίκες και πέε το 1547.

Νέος βασιλιάς έγινε ο Εδουάρδος Στ μόλις εννέα ετών ο οποίος βασίλεψε ως το 1553 όπου και πέθανε. Νέα βασίλισσα έγινε η Μαρία θυγατέρα του Ερρίκου Η΄ και της Αικατερίνης της Αραγονίας.

Η Μαρία ήταν Ρωμαιοκαθολική και όλο το χρονικό διάστημα της βασιλείας προσπάθησε να επαναφέρι την παλιά τάξη. Το 1554 το κοινοβούλιο ψήφισε την αποκατάσταση της παπικής εξουσίας, τα μέλη του κοινοβουλίου και οικληρικοί ζήτησαν συγχώρεση για όσα έκαναν και συγχωρήθηκαν.

Κατόπιν άρχισαν σκληροί διωγμοί εναντίον των Προτεσταντών. Στα τρία χρόνια της βασιλείας της Μαρίας, 300 Προτεστάντες κάηκαν ως αιρετικοί.

Η Μαρία πέθανε το 1558 και την διαδέχτηκε η Ελισάβετ η οποία συμπαθούσε τους Προτεστάντες αν και δεν διακατέχονταν από βαθιά θρησκευτικότητα. Το 1558 και πάλι το κοινοβούλιο ψήφισε την «πράξη υπεροχής» με την οποία απέρριψαν την εξουσία του πάπα και οποιαδήποτε εξουσία και πληρωμή  σ’ αυτόν.

Ο Μάθιου Πάρκερ, εφημέριος της μητέρας της βασίλισσας χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Καντέρμπουρυ. Υπήρχαν επίσκοποι  που είχαν χειροτονηθεί την εποχή του Ερρίκου Η΄ και του Εδουάρδου Στ΄ και τέσσερις απ’ αυτούς χειροτόνησαν τον Πάρκερ επίσκοπο. Σ’ υτή την χειροτονία στηρίζουν οι Αγγλικανοί την επισκοπική τους διαδοχή.

Το 1563 συμπτύχθηκαν τα 43 άρθρα σε 39 τα οποία αποτελούν την δογματική διδασκαλία της εκκλησίας της Αγγλίας.

Σύμφωνα με αυτά δεν γίνονατι δεκτά τα Αναγινωσκόμενα βιβλία της Π. Διαθήκης, η παράδοση, η παπική εξουσία, η έννοια της θυσίας και η μετουσίωση στη θεία Ευχαριστία, το καυαρτήριο, οι αφέσεις, η επίκληση αγίων και η προσκύνηση αυτών και των εικόνων

Αναγνωρίζονται ως μυστήρια το βάπτισμα και η Θ. Ευχαριστία, στην οποία οι πιστοί μεταλαβαίνουν το σώμα και το αίμα του Χριστού πνευματικώς. Δεν έγινε δεκτή η διδασκαλία για τον απόλυτο προορισμό.

Παρόλα αυτά υπήρχαν άνθρωποι που επιθυμούσαν περαιτέρω μεταρρύθμιση και αυτοί ονομάστηκαν πουριτανοί.

Λίγο αργότερα ο Φράνσις Ντρέικ και ο Ουώλτερ Ράλεϋ κυρίευσαν εδάφη στη Β. Αμερική κι έτσι η Αγγλία εξελίχθηκε σε μεγάλη αποικιακή δύναμη. Τα χρόνια αυτά έζησε και ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας Ουΐλιαμ Σαίξπηρ (1564-1616)

ΣΚΩΤΙΑ

Οι Σκώτοι υπό τον φόβο της προσαρτήσεώς τους από τους Άγγλουςστηρίζονταν στην Γαλλική προστασία και ως εκ τούτου στην Ρωμαιοκαθολική εκκλησία.

Όταν ο Πάτρικ Χάμιλτον (1528) κήρυκε τις μεταρρυθμιστικές του ιδέες τον έκαψαν στην πυρά. Από το 1543 όμως είχε αναγνωριστεί η μετάφραση της Αγίας Γραφής.

Μεγάλη προσωπικότητα αναδείχτηκε ο Τζων Νοξ, γεννημένος το 1510-15, ο οπο΄λιος εξαιτίας των μεταρρυθμιστικών του πεποιθήσεων πιάστηκε αιχμάλωτος και τον πήγαν στην Γαλλία, απ’ όπου πήγε στην Αγγλία, εκεί διορίστηκε εφημέριος του Εδουάρδου Στ΄. Ύστερα ταξίδεψε στην Γερμανία και κατέληξε στην Γενεύη, όπου αφοσιώθηκε στον Καλβίνο. Το 1555 επέστρεψε στην Σκωτία και κήρυξε για ένα εξάμηνο.

Το 1560 μετά από ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στη χώρα οι Γάλλοι απομακρύνθηκαν και το κοινοβούλιο κατάργησε την εξουσία του πάπα και τη λειτουργία και δέχτηκε την ομολογία πίστεως του Κλαβίνου. Για την λατρεία ο Νοξ σύνταξε το «βιβλίο της κοινής τάξεως» που βασιζόταν στην Κλαβινική λειτουργία και είναι γνωστό ως λειτουργία του Νοξ.

Μοναδικό εμπόδιο για τον Νοξ ήταν η βασίλισσα Μαρία Στιούαρτ η οποία είχε ανατραφεί ως Ρωμαιοκαθολική και προσπάθησε να επαναφέρει την παλαιά τάξη. Όταν τελικά έπεσε η Μαρία ο Νοξ θριάμβευσε και μαζί μ’ αυτόν οριστικά επικράτησε ο Προτεσταβτισμός στην Σκωτία. Την Μαρία την αποκεφάλισαν το 1587 στην Αγγλία όπου είχε καταφύγει.

Ο Νοξ πέθανε το 1572. Ο διάδοχός του Ανδρέας Μέλβιλ μεταρρύθμισε τα πανεπιστήμια της Γλασκώβης και του Αγ. Ανδρέα και τελειοποίησε το πρεσβυτεριανό σύστημα της χώρας.