ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟ Β΄ Λόγος περί απροσπαθείας
Φοβερός ο λόγος του αγίου: «Εκείνος που αγάπησε πραγματικά τον Κύριο και επεζήτησε αληθινά να κερδίσει την μέλλουσα βασιλεία, εκείνος που απέκτησε πραγματικό πόνο για τα αμαρτήματά του και ζωντανή ενθύμηση της κολάσεως και της αιωνίου κρίσεως, εκείνος που ξύπνησε αληθινά μέσα στο φόβο του θανάτου του, δεν θα αγαπήσει πλέον ούτε θα ενδιαφερθεί ούτε θα μεριμνήσει καθόλου για χρήματα ή για κτήματα ή για τους γονείς του ή για επίγειο δόξα ή για φίλους ή για αδελφούς ή για τίποτε το γήινο. Αλλά αφού αποτινάξει από πάνω του και μισήσει κάθε επαφή και κάθε φροντίδα για όλα αυτά, επί πλέον δε και πριν απ’ όλα αφού μισήσει την ίδια την σάρκα του, ακολουθεί τον Χριστό γυμνός και αμέριμνος και ακούραστος, ατενίζοντας πάντοτε στον ουρανό και αναμένοντας την εξ’ ύψους βοήθεια, καθώς το είπε ένας άγιος: “Εκολλήθει η ψυχή μου οπίσω σου” (Ψαλμ. Ξβ΄ 9).
Μου είναι πράγματι πολύ δύσκολο να σκεφτώ τον τρόπο για το πώς ένας έγγαμος χριστιανός με χιλιάδες βιοτικές ανάγκες και ευθύνες μπορεί να κάνει δικό του αυτόν το υπέροχο λόγο περί απροσπαθείας του αγίου Ιωάννου της κλίμακος.
Αυτός όμως που είπε «εκολλήθει η ψυχή μου οπίσω σου» δεν ήταν άγαμος αλλά έγγαμος και μάλιστα με χιλιάδες ευθύνες αφού ήταν βασιλιάς του Ισραήλ. (Δαυίδ). Συνεπώς ο άγιος εδώ επικαλείται τα λόγια ενός εγγάμου για να στολίσει τον λόγο του!
Αλλά και πάλι παραμένει η απορία: πως είναι δυνατόν οι έγγαμοι να μην έχουν καμία προσπάθεια για χρήματα, για κτήματα, για δόξα, για φίλους για γονείς, τέκνα και γενικώς τίποτε το γήινο;
Α) Με το «και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα» η Εκκλησία καλεί όλους τους χριστιανούς να παραθέσουν με μεγάλη εμπιστοσύνη τη ζωή τους στον Θεό. Β) Ο Κύριος στην επί του όρους ομιλία σε ακροατήριο στο οποίο οπωσδήποτε συμπεριλαμβάνονταν και έγγαμοι μεταξύ άλλων είπε: μὴ οὖν μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ἢ τί πίωμεν ἢ τί περιβαλώμεθα; Ματθ. 6,31 ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν. Ματθ. 6,33 Μὴ οὖν μεριμνήσητε εἰς τὴν αὔριον· ἡ γὰρ αὔριον μεριμνήσει τὰ ἑαυτῆς· ἀρκετὸν τῇ ἡμέρᾳ ἡ κακία αὐτῆς. Ματθ. 6,34
Κανείς βέβαια δεν μπορεί να κατηγορήσει εκείνον που εργάζεται για να επιβιώσει, αρκεί βέβαια το κέρδος να μην γίνει η μοναδική μέριμνα και η αιτία της απωλείας του: «Ο Κύριος επειδή γνωρίζει πόσο εύκολα γλιστρούμε εμείς οι αρχάριοι και επιστρέφουμε στον κόσμο, εάν συναναστρεφώμεθα ή έστω συναντώμεθα με κοσμικούς, απήντησε σ’ αυτόν που του είπε, “επίτρεψόν μοι απελθείν και θάψαι τον πατέρα μου:-Άφες τους νεκρούς θάψαι τους εαυτών νεκρούς ”. [1] Ο Κύριος δεν ονομάζει νεκρούς τους πεθαμένους, αλλά εκείνους που πέθαναν μέσα στις ασέβειες ή εκείνους που σάπισαν μέσα στα αμαρτήματα, όπως μας λέει ο ιερός Χρυσόστομος.
Εκείνος που λιώνει στις αγρυπνίες, τις νηστείες, τους κόπους και τις κακουχίες περιμένοντας τον έπαινο και το χειροκρότημα των ανθρώπων ομοιάζει με φυτό που ποτίζεται από τον βόρβορο του υπονόμου της κενοδοξίας και σκαλίζεται από το πνεύμα της επιδείξεως και λιπαίνεται με το λίπασμα των επαίνων. «Όμως αυτά τα φυτά, όταν μεταφυτεύτηκαν σε έρημο και άβατο από κοσμικούς, και άνυδρο, χωρίς το βρωμερό νερό της κενοδοξίας, αμέσως εξεράθηκαν. Διότι δεν ήταν δυνατόν αυτά τα υδροχαρή φυτά να καρποφορήσουν σε σκληρά και άνυδρα γυμναστήρια».[2]
Ξέρει ο Πάνσοφος, πως όταν μάθει η αριστερά μας τι ποιεί η δεξιά μας τότε ο ένας επαινεί και άλλος κενοδοξεί…
«Ας προσέχουμε καλά τον εαυτό μας, μήπως πλανηθούμε και ενώ πιστεύουμε ότι βαδίζουμε την στενή και τεθλιμμένη οδό, εν τούτοις ευρισκόμεθα στην πλατειά και ευρύχωρο. Τα σημεία που θα σου δείχνουν ότι βαδίζεις την στενή οδό είναι: Η θλίψις της κοιλίας, η ολονύκτιος στάσις στην προσευχή, το μετρημένο νερό, το λιγοστό ψωμί, το καθαρτικό ποτό της ατιμίας, οι χλευασμοί, οι περιγέλωτες, οι εμπαιγμοί, η εκκοπή του ιδίου θελήματος, η υπομονή στις συγκρούσεις με τους άλλους, το να μη γογγύζεις όταν σε περιφρονούν, να βιάζεις τον εαυτό σου να υποφέρει τις ύβρεις, να υπομένεις γενναία όταν οι άλλοι σε αδικούν, να μην αγανακτείς όταν καταλαλούν εις βάρος σου, να μην οργίζεσαι όταν σε εξευτελίζουν, να ταπεινώνεσαι όταν σε κατακρίνουν. Μακάριοι όσοι βαδίζουν την προηγούμενη οδό, ότι αυτών εστιν η βασιλεία των ουρανών».[3]
Ας μην βιαστεί κάποιος να πει πως αυτά είναι αδύνατον να τα πετύχουν έγγαμοι παρά μόνο μοναχοί, διότι όχι ένας αλλά πολλοί έγγαμοι ασκητές υπάρχουν που ζουν ανάμεσά μας, και όχι ένας αλλά πολλοί είναι οι αμελείς μοναχοί εκείνοι που ζουν με περισσότεροι αμέλεια και από πολλούς εγγάμους.
Δεν μπορούμε να αντιλογήσουμε στον άγιο, παρά να συμφωνήσουμε ότι δεν μπορεί ο κόσμος να επιτύχει αυτά για τα οποία αναχώρησαν οι μοναχοί. Ο έγγαμος παραμένει πάντοτε δεμένος με τις συνεχείς μέριμνες. Ο έγγαμος θα πετύχει την απροσπάθεια που ταιριάζει στους εγγάμους και οι μοναχοί την τελεία απροσπάθεια που ανήκει στην ισάγγελο πολιτεία για την οποία άλλωστε αναχώρησαν. Και οι μεν και οι δε όμως ας εξετάσουν καλά τον εαυτό τους και ας δουν μήπως ενώ νομίζουν ότι απόκτησαν απροσπάθεια σε κάποιο πράγμα τελικά απατώνται τελείως και παραμένουν σφιχτά δεμένοι με αυτό. Αυτό θα το διαπιστώσουν με το αν νιώσουν λύπη όταν τύχει και το στερηθούν.
Βαθμίς δευτέρα! Συ που τρέχει να σωθείς, μιμήσου τον Λωτ και όχι την γυναίκα του, και φεύγε!