Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κεφάλαιο Στ΄
1 Προσέχετε τὴν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μὴ ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸ θεαθῆναι αὐτοῖς·
Εξορίζει εδώ ο Κύριος το τυραννικότερο πάθος, την λύσσα και την μανία για κενοδοξία. Το πάθος αυτό δεν παρουσιάζεται αυτόματα, αλλά μετά απ’ όταν επιτύχουμε πολλά από όσα Νομοθέτης μας ορίζει. Πρώτα λοιπόν φυτεύει την αρετή διά του νόμου και έπειτα ξεριζώνει την νόσο που επηρεάζει τον καρπό της. Πρόσεχε πως ομιλεί, σαν να επρόκειτο για θηρίο. «Προσέχετε», λέει την ελεημοσύνη σας. Όπως λοιπόν τα θηρία τρυπώνουν κρυφά και χωρίς θόρυβο με σκοπό να αρπάξουν το θήραμα, έτσι γίνεται και με το πάθος της κενοδοξίας.
Πρόσθεσε στη συνέχεια: «Με σκοπό να σας δουν» υπάρχει όμως περίπτωση κάποιος να κάνει ελεημοσύνη χωρίς να έχει σκοπό να τον δουν. Γι’ αυτό εδώ δεν καταδικάζει την πράξη, αλλά την διάθεση. Και για να μη πει κανείς «τι θα πάθω αν κάποιος με δει» σου απαντά αναλόγως.
εἰ δὲ μήγε, μισθὸν οὐκ ἔχετε παρὰ τῷ πατρὶ ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς.
Δεν θα λάβεις λέγει αμοιβή στον ουρανό αν κάνεις την ελεημοσύνη σου βούκινο.
2 ῞Οταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μὴ σαλπίσῃς ἔμπροσθέν σου, ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ ἐν ταῖς ρύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν.
Ορθώς ονόμασε αυτού του τύπου τους «ελεήμονες» υποκριτές, διότι γι’ αυτούς η ελεημοσύνη είναι ένα προσωπείο η δε καρδιά τους είναι γεμάτη σκληρότητα. Ο μοναδικός τους σκοπός είναι η απόκτηση δόξας. Τι φρικτό πράγμα! Ο άλλος να χάνεται από την πείνα κι αυτός να επιζητεί την δόξα και τον έπαινο.
3 σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου,
Δεν εννοεί βέβαια τα σωματικά χέρια, αλλά τα πνευματικά κίνητρα. Και με αυτόν τον τρόπο μας δείχνει πως θα πρέπει να γίνεται η ελεημοσύνη.
4 ὅπως ᾖ σου ἡ ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.
Τι επιθυμείς λοιπόν; Θέλεις θεατές των καλών σου πράξεων; Έχεις όχι ανθρώπους, όχι αγγέλους, αλλά τον ίδιο τον Θεό. Το να έχεις 10-20 θεατές της πράξης της ελεημοσύνης σου, ο Θεός όμως αν περιμένεις θα σε αναδείξει στον κατάλληλο χρόνο μπροστά σε ολόκληρη την οικουμένη! Άλλωστε όσοι σε βλέπουν τώρα νε ελεείς φανερά σίγουρα θα σε κατηγορήσουν ως κενόδοξο. Αν όμως σε δουν όταν έρθει η ώρα να στεφανώνεσαι στον ουρανό, τότε θα σε θαυμάσουν. Κάνε λοιπόν την επίδειξή σου στον Θεό. Όταν μπορείς στο κοινό σου να έχεις τον Βασιλέα, εσύ τον διώχνεις και επιλέγεις τους φτωχούς και ασήμαντους;
5 Καὶ ὅταν προσεύχῃ, οὐκ ἔσῃ ὥσπερ οἱ ὑποκριταί, ὅτι φιλοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ ἐν ταῖς γωνίαις τῶν πλατειῶν ἑστῶτες προσεύχεσθαι, ὅπως ἂν φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν.
Ο Θεός έχει μόνο την δύναμη να εκπληρώσει το αίτημά σου. Εσύ λοιπόν προς τα πού κοιτάς; Που προσπαθείς πάλι να επιδειχθείς; Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Δεν πρέπει να προσευχόμαστε λοιπόν στην Εκκλησία; Ασφαλώς και πρέπει και μάλιστα πάρα πολύ· όμως με διάθεση μη επίδειξης. Δεν χρειάζονται αλαζονικές φωνές και κραυγές. Η σιωπή είναι αρκετή. Δεν θυμάσαι τον Μωυσή που ενώ προσευχόταν νοερά και άφωνα άκουσε τον Θεό να του λέει: «τι φωνάζεις προς εμένα;» Ο Θεός ακούει τα βάθη της καρδιάς. «Εκ βαθέων εκέκραξά σε Κύριε». Ο Κύριος ακούει αυτά που θα του πούμε πριν καν μιλήσουμε.
6 σὺ δὲ ὅταν προσεύχῃ, εἴσελθε εἰς τὸν ταμιεῖόν σου, καὶ κλείσας τὴν θύραν σου πρόσευξαι τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.
Δεν είπε θα χαρίσει, αλλά θα αποδώσει, δηλαδή θα ξοφλήσει. Τώρα ο Θεός έγινε χρεώστης σου! Επειδή Αυτός είναι αόρατος, έτσι θέλει να γίνεται και η προσευχή αόρατη και πνευματική.
7 Προσευχόμενοι δὲ μὴ βαττολογήσητε ὥσπερ οἱ ἐθνικοί· δοκοῦσι γὰρ ὅτι ἐν τῇ πολυλογίᾳ αὐτῶν εἰσακουσθήσονται. 8 μὴ οὖν ὁμοιωθῆτε αὐτοῖς· οἶδε γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὧν χρείαν ἔχετε πρὸ τοῦ ὑμᾶς αἰτῆσαι αὐτόν.
Ο Θεός γνωρίζει αυτά που χρειαζόμαστε. Άρα το μόνο που χρειάζεται να ζητούμε στην προσευχή μας είναι τα ίδια πάντοτε και με επιμονή. Δεν προσευχόμαστε για να τον ενημερώσουμε για την κατάστασή μας. Αυτή την γνωρίζει ούτως η άλλως. Προσευχόμαστε για να Τον λυγίσουμε με την μετάνοιά μας, με την ταπείνωση που μας προξενήθηκε εξαιτίας του πλήθους των αμαρτιών μας. Προσευχόμαστε για να θυμηθούμε τις αμαρτίες μας και να ζητήσουμε το έλεος του Θεού. Πως όμως πρέπει να προσευχόμαστε; Όχι πάντως με πολυλογία. Το πώς, μας το δείχνει παρακάτω:
9 Οὕτως οὖν προσεύχεσθε ὑμεῖς· Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς· ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·
Αυτός που είπε πατέρα τον Θεό ομολόγησε και την συγχώρηση, εκμηδένισε την κόλαση και άνοιξε τον δρόμο της υιοθεσίας, άρα δε και της κληρονομίας. Το ότι μας λέει «ο εν τοις ουρανοίς» δεν το κάνει για να περικλείσει τον Θεό μακριά στον ουρανό, αλλά για να απομακρύνει εμάς από την γη. Και δεν λέγει ο Πατήρ μου, αλλά πάτερ ημών για να μας θυμίσει ότι η προσευχή γίνεται και προς χάρη των αδελφών μας. Έχει η προσεχή μας παγκόσμιο ενδιαφέρον και εμβέλεια. Η λέξη «αγιασθήτω» σημαίνει «δοξασθήτω». Ο Θεός ούτως η άλλως έχει δόξα. Τώρα μας καλεί να τον δοξάσουμε εμείς διά μέσου της αγαθής βιωτής μας.
10 ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου· γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
Δηλαδή να μην προσκολλούμαστε στα ορατά και γήινα, αλλά να επιθυμούμε τα μελλοντικά και πνευματικά. Μέχρι όμως να φτάσουμε στα μελλοντικά και ουράνια μας συνιστά να κάνουμε ουρανό τη γη έχοντας την αυτή πολιτεία με τους επουράνιους αγγέλους. Τίποτα δεν μας εμποδίζει να το επιτύχουμε αυτό. Και αν νομίζει ότι εμπόδιο είναι η ύλη άκουσε και παρακάτω:
11 τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
Έχουμε σώμα, άρα και βιοτικές ανάγκες. Βάζει όμως και εδώ πνευματικούς όρους. Μόνο για το ψωμί της μίας ημέρας να προσευχόμαστε, ούτε για πλούτη, ούτε για φορέματα. Άλλωστε το αύριο δεν ξέρουμε αν θα το συναντήσουμε.
12 καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
Πόσο εύκολη μπορεί να γίνει η προσπέλαση όλων μας των αμαρτιών! Πόσο εύκολη μπορεί να γίνει η απόκτηση της σωτηρίας μας! Η σωτηρία της ψυχής μας είναι στα χέρια μας. Αρκεί απλά να συγχωρήσουμε τον αδελφό μας. Ο Θεός θα μπορούσε να μας συγχωρέσει ακόμη κι αν εμείς δεν συγχωρούσαμε, όμως για να ξεριζώσει κάθε τι θηριώδες από μέσα μας, για να σβήσει την φλόγα του θυμού και για να μας συνδέσει με τους αδελφού μας, απαιτεί και από εμάς να συγχωρέσουμε τους πάντες. Τι θα πει τώρα κάποιος; «Μα με αδίκησε»; Μα και συ αδελφέ τι ζητάς από τον Θεό να σου συγχωρέσει; Ανάλογα πράγματα μ’ αυτά που δυσκολεύεσαι να συγχωρήσεις εσύ στους άλλους. Η εξουσία λοιπόν της σωτηρίας μας είναι πράγματι στα χέρια μας, όταν όμως δεν συγχωρούμε ουσιαστικά προδίδουμε τον εαυτό μας και την υπόθεση της σωτηρίας μας.
13 καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ρῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ. ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.
Όταν μας σύρουν στον πόλεμο τότε μόνο πρέπει να πολεμήσουμε και μάλιστα με γενναιότητα. Όταν όμως δεν καλούμαστε ας μένουμε ήσυχοι και ας περιμένουμε τον καιρό του αγώνα. Αυτό δείχνει έλλειψη κενοδοξίας και πραγματική γενναιότητα. Κρατούμε λοιπόν εναντίον του διαβόλου έναν ανειρήνευτο πόλεμο. Επίσης από τα λόγια αυτά του Κυρίου καταλαβαίνουμε ότι ο πονηρός είναι ο αίτιος όλων των κακών και όχι οι αδελφοί μας. Διότι η πονηρία δεν είναι συστατικό της φύσεώς μας αλλά αποτέλεσμα της προαίρεσής μας.
Κι επειδή η βασιλεία είναι του Θεού, ο πονηρός είναι πάντοτε υποταγμένος στον Θεό. Κι όταν φαίνεται ότι μας πολεμά, αυτό γίνεται κατά παραχώρηση Θεού. Ούτε με χοίρους δεν θα τολμούσε να τα βάλλει αν ο Κύριος δεν το επέτρεπε.
Ας προσέξουμε και πάλι ότι η προσευχή γίνεται στον πληθυντικό αριθμό· και αυτό έχει μία και μόνο αιτία: να μην έχουμε εναντίον των αδελφών μας ίχνος οργής. Πόση τιμωρία δεν αξίζουμε, όταν αντιθέτως επικαλούμαστε τον Θεό για να εκδικηθούμε τους υποτιθέμενους εχθρούς μας;
16 ῞Οταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. 17 σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι,
18 ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.
Υπάρχουν άνθρωποι που νηστεύουν και παραμορφώνουν τα πρόσωπά τους έτσι ώστε να φανούν στους ανθρώπους, υπάρχουν όμως και κάποιοι που δεν νηστεύουν κι όμως λαμβάνουν το ανάλογο ύφος. Γιατί το κάνουν αυτό; Για να μη σκανδαλίσουν τους πολλούς λένε… Κι αν αυτό είναι ανοησία, σκεφτείτε τότε τα πρόσωπα των γυναικών στα οποία βάζουν σκόνες και βαφές, οι πρώτοι βλάπτουν μόνον τους εαυτούς τους, οι γυναίκες όμως παρασύρουν στην ακολασία τους και άλλους…
Ο Χριστός νήστεψε σαράντα μέρες αφανώς, απαρατήρητος από τους ανθρώπους, μας έδειξε τον τρόπο.
Θέλεις όμως οπωσδήποτε να επιδειχθείς; Περίμενε την ακατάλληλη ώρα για την επουράνιο δόξα, αλλά και εδώ στη γη, μικρό πράγμα είναι να περιφρονήσεις τον ανθρώπινο έπαινο;
19 Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι·
20 θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν·
Λόγος περί ακτημοσύνης είναι αυτός. Γιατί επιθυμεί ο άνθρωπος τον πλούτο; Για να απολαμβάνει ανέσεις και διά την επίδειξη.
Γιατί δεν κάνεις ελεημοσύνη; Φοβάσαι μη ξοδευτούν τα χρήματά σου; Αν δώσεις όμως δεν θα ξοδευτούν, αλλά και επιπλέον θα προστεθούν. Απεναντίας, αν δεν δώσεις ό,τι έχεις είναι απολύτως βέβαιο ότι θα χαθεί. Σου φαίνεται το σαράκι και ο σκόρος κάτι το ασήμαντο; Άλλωστε το σαράκι καταστρέφει το χρυσάφι; Ή μήπως όλοι έπεσαν θύματα κλοπής; Ακόμη κι αν τίποτα απ’ αυτά δεν σε βρει εσύ θα παραμείνεις προσηλωμένος στα γήινα, θα χάσεις τα επουράνια, θα βλέπεις μόνον έσοδα, έξοδα και επιταγές. Υπάρχει απ’ αυτήν μεγαλύτερη αθλιότητα;
21 ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν.
Αν λοιπόν αποθέσεις τον θησαυρό σου στον ουρανό, τότε όλη σου η σκέψη και ύπαρξη εκεί θα βρίσκεται. Θα γίνεις από τώρα ένας ουράνιος άνθρωπος.
22 ῾Ο λύχνος τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὀφθαλμός· ἐὰν οὖν ὁ ὀφθαλμός σου ἁπλοῦς ᾖ, ὅλον τὸ σῶμά σου φωτεινόν ἔσται·
23 ἐὰν δὲ ὁ ὀφθαλμός σου πονηρὸς ᾖ, ὅλον τὸ σῶμά σου σκοτεινὸν ἔσται. εἰ οὖν τὸ φῶς τὸ ἐν σοὶ σκότος ἐστί, τὸ σκότος πόσον;
Δεν κατανόησες όλα τα ανωτέρω; Τότε μάθε από την λειτουργία του σώματος. Ό,τι δηλαδή είναι το μάτι για το σώμα, είναι και ο νους για την ψυχή. Αν λοιπόν εσύ τυφλωθείς που θα έπρεπε να είσαι και οδηγός των άλλων, τότε πόσο παχύτερο γίνεται το σκοτάδι;
Τι τελικά θέλεις; Να διαφυλάξεις τα χρήματά σου και να απολαμβάνεις ηδονή; Θα σου τα δώσω εν αφθονία και τα δύο αν καταθέσεις το χρυσάφι σου όπου εγώ ορίζω, λέει ο Κύριος.
Μη ζηλεύεις τα πλούτη. Δες πόσοι πλούσιοι πτώχευσαν και δεν άντεξαν την φτώχεια και οδήγησαν τον εαυτό τους στην αγχόνη. Γιατί; Γιατί γι’ αυτούς ζωή χωρίς χρήματα δεν είναι ζωή. Αυτών η πνευματική τους όραση χάλασε, περπατούν στο σκοτάδι της παραφροσύνης και δεν μπορούν να διακρίνουν τίποτα, ούτε καλό, ούτε κακό.
Και πως είναι δυνατόν κανείς να θεραπευτεί από μια τέτοια τυφλότητα; Απλά, πρέπει πρώτα να μάθει ότι είναι τυφλός.
Κάποιοι κτίζουν ακριβά σπίτια στα γηρατειά τους, κι αν κανείς τους ρωτήσει το γιατί, τότε αυτοί επικαλούνται τα παιδιά τους. Στην πραγματικότητα όμως οι ίδιοι θέλουν να απολαύσουν, όμως πολλές φορές πριν ολοκληρώσουν το έργο τους βρίσκει ο θάνατος.
Το τέλος πλησιάζει για όλους μας, κι αν δεν δούμε την συντέλεια του Κυρίου όσο βρισκόμαστε στη γη,τότε θα δούμε την προσωπική μας συντέλεια δηλαδή τον θάνατό μας. Δεν αναγνωρίζουμε τα σημεία των καιρών; Να το μεγαλύτερο σημείο, ότι όπως και στα χρόνια του Νώε οι άνθρωποι δεν διέκριναν τα σημεία, έτσι συμβαίνει και σήμερα με μας.
Ας συγκεντρώσουμε λοιπόν πολύ λάδι για το επουράνιο καντήλι μας αυτό ας είναι για μας ο μεγαλύτερος και ασάλευτος θησαυρός.
24 Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν· ἢ γὰρ τὸν ἕνα μισήσει καὶ τὸν ἕτερον ἀγαπήσει, ἢ ἑνὸς ἀνθέξεται καὶ τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει. οὐ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν καὶ μαμωνᾷ.
Βλέπεις πως σιγά, σιγά απομακρύνεται από τα υλικά πράγματα και εισαγάγει την εντολή περί ακτημοσύνης; Νωρίτερα μας είπε πως ο πλούτος οπλίζει και προσελκύει τους ληστές εναντίον μας, επίσης σκοτίζει τον νου μας και μας απομακρύνει τελικά από το να είμαστε αφοσιωμένοι στον Θεό, έτσι αντί να γινόμαστε εξουσιαστές των πραγμάτων γινόμαστε στην πραγματικότητα δούλοι αυτών. Κανείς λοιπόν μας λέει δεν μπορεί να δουλεύει σε δύο κυρίους. Αυτοί οι δύο κύριοι λέγουν διαφορετικά και αντίθετα πράγματα μεταξύ τους, αλλιώς θα ήταν ένας. Προσθέτει· όχι μόνο δεν μπορεί να δουλεύει κανείς και στους δύο, αλλά ότι ή τον έναν θα μισήσει, ή τον άλλο θα αγαπήσει. Και τελικά γίνεται πιο ξεκάθαρος: Δεν γίνεται να δουλεύετε και στον Θεό και στον μαμωνά.
Μη προτρέξει κανείς να βγάλει το συμπέρασμα ότι ο πλούσιος δεν σώζεται, γιατί θα θυμηθούμε τους πλούσιους της Παλαιάς Διαθήκης , τον Αβραάμ τον Ιώβ και άλλους. Αυτοί πρόκοψαν πνευματικά. Συνεπώς το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι το να είσαι πλούσιος, αλλά δούλος των χρημάτων.
Βέβαια στους περισσότερους πλούσιους επικρατεί η μανία των χρημάτων η οποία έχει κατακυριεύσει τον νου τους.
Πάψε να φρονείς τα αντίθετα προς τον Πάνσοφο Θεό ότι μπορείς τάχατις να δουλεύεις και για τα χρήματα και για τον Θεό μαζί. Τζάμπα φιλοσοφείς· ο Θεός δεν διαψεύδεται.
25 Διὰ τοῦτο λέγω ὑμῖν, μὴ μεριμνᾶτε τῇ ψυχῇ ὑμῶν τί φάγητε καὶ τί πίητε, μηδὲ τῷ σώματι ὑμῶν τί ἐνδύσησθε· οὐχὶ ἡ ψυχὴ πλεῖόν ἐστι τῆς τροφῆς καὶ τὸ σῶμα τοῦ ἐνδύματος;
Τι σημαίνει αυτό που είπε «μη μεριμνάτε». Καταρχήν η ψυχή ασφαλώς δεν έχει ανάγκη της τροφής, διότι είναι ασώματη, όμως κατοικεί μέσα στο σώμα που έχει ανάγκη της τροφής. Συνεχίζει όμως τον συλλογισμός του λέγοντας δεν είναι ανώτερη η ψυχή από τη τροφή και το σώμα από το ένδυμα; Αυτός λοιπόν που δίνει το μεγαλύτερο και ανώτερο, σίγουρα θα δώσει το μικρότερο και κατώτερο. Γι’ αυτό λοιπόν δεν περιορίστηκε μόνο στο σώμα που χρειάζεται κάθε μέρα να παρέχει την τροφή, αλλά επεκτάθηκε και στην ψυχή που μία φορά της έδωσε και μένει έτσι αμετάβλητος.
26 ἐμβλέψατε εἰς τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι οὐ σπείρουσιν οὐδὲ θερίζουσιν οὐδὲ συνάγουσιν εἰς ἀποθήκας, καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τρέφει αὐτά· οὐχ ὑμεῖς μᾶλλον διαφέρετε αὐτῶν;
Εάν για τα κατώτερα επιδεικνύει ο Θεός τόσο ενδιαφέρον, πως δεν θα δώσει στον άνθρωπο; Στον διάβολο ο Χριστός μίλησε διαφορετικά και του είπε «Δεν θα ζήσει ο άνθρωπος μόνον με τον άρτο, αλλά με κάθε λόγο που προέρχεται από το στόμα του Θεού». Ορισμένοι ασεβείς λένε ότι τα πτηνά εκ φύσεως έχουν αυτό το προτέρημα, (της αμεριμνησίας) άρα δεν έχει αξία αυτό το παράδειγμα.
Τι θα μπορούσαμε να πούμε εδώ; Αφού αυτό συμβαίνει στα πτηνά εκ φύσεως, είναι δυνατόν να συμβεί και σε μας κατ’ ελευθέρα εκλογή. Διότι δεν είπε κοιτάξτε τα πτηνά πετούν, πράγμα αδύνατο να συμβεί στον άνθρωπο, αλλά ότι τρέφονται χωρίς φροντίδα, πράγμα που μπορεί να συμβεί και σε μας αν θελήσουμε. Και αυτό το απέδειξαν εμπράκτως αυτοί που το κατόρθωσαν. Μπορούσε ο Χριστός να αναφέρει για παράδειγμα τον Ηλία, τον Μωυσή, τον Ιωάννη και άλλου παρόμοιους, δεν το έκανε· για να καυτηριάσει όμως την ακοή των ακροατών ανέφερε τα άλογα ζώα.
Είπε λοιπόν για τα πτηνά, δεν σπείρουν, ούτε θερίζουν. Θα ρωτήσει κάποιος: δηλαδή δεν πρέπει να σπείρω; Δεν είπε αυτό, ούτε ότι δεν πρέπει να εργάζεται κανείς, αλλά να μην ασχολείται με όλη του την δύναμη με τέτοιου είδους φροντίδες. Άλλωστε δεν είπε να μην τρεφόμαστε, αλλά να μην μεριμνάμε. Πόσοι άνθρωποι έκαναν σήμερα αυτοσκοπό της ζωής τους την συγκέντρωση χρημάτων μη αφιερώνοντας ούτε λεπτό στην λατρεία του Θεού; Η εργασία είναι για τον άνθρωπο, όχι ο άνθρωπος για την εργασία.
Ποιοι τελικά είναι αυτοί που δεν μερίμνησαν; -Ο Ιακώβ αναχώρησε από την πατρική του οικεία χωρίς τίποτα να έχει. Άκου την προσευχή του: «Εάν θελήσει ο Κύριος να μου δώσει να φάγω άρτον και ένδυμα να φορέσω». Αυτό επέτυχαν και οι απόστολοι, αλλά και οι πέντε χιλιάδες, και οι τρεις χιλιάδες που βγήκαν στην έρημο για να ακούσουν τα λόγια του Κυρίου και τράφηκαν διά θαύματος.
Μη νομίζεις ότι αν θα μεριμνήσεις ότι είναι σίγουρο πως θα συγκεντρώσεις την απαραίτητη τροφή για το σώμα σου, χωρίς την πρόνοια του Θεού και τα αυτονόητα γίνονται ακατόρθωτα και ακριβοθώρητα.
Και αν νομίσουμε ότι σήμερα δεν υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, άκου και αυτό: όταν ο Ηλίας νόμισε πως δεν υπάρχει άλλος σαν κι αυτόν, άκουσε τον Θεό να του λέει: «Άφησα διά τον εαυτό μου επτά χιλιάδες άνδρες».
Αν πιστέψουμε ότι σήμερα δεν υπάρχουν ασκητές, ομοιάζουμε σαν αυτούς που μεθούν, που δεν μπορούν να πιστέψουν ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν γεύονται ούτε νερό.
27 τίς δὲ ἐξ ὑμῶν μεριμνῶν δύναται προσθεῖναι ἐπὶ τὴν ἡλικίαν αὐτοῦ πῆχυν ἕνα;
Τω σώμα συνεπώς δεν το αυξάνει η τροφή, αλλά η πρόνοια του Θεού. Ο Απόστολος Παύλος λέγει: «Ώστε ούτε αυτός που φυτεύει, ούτε αυτός που ποτίζει είναι κάτι, αλλ΄ο Θεός που τα αυξάνει.
Δεν μιλά συνεπώς ο Χριστός απευθείας για την αρετή της ακτημοσύνης, διότι κανείς δεν θα πρόσεχε απευθείας σ’ αυτά τα λόγια. Υπερβάλλει αυτό αυτή τη στιγμή τις δυνάμεις μας. Μας αρκεί προς το παρόν να ασκηθούμε στην αρετή της ελεημοσύνης. Τι θα μπορούσαμε να πούμε όταν ενώ λάβαμε την εντολή να ζούμε ως άγγελοι και τέκνα του Θεού, δεν κατορθώνουμε να ζήσουμε ούτε ως άνθρωποι; Διότι το να αρπάζει και να είναι αχόρταγος κανείς, δεν είναι γνώρισμα ήμερου ανθρώπου, αλλά αγριότητας θηρίων.
28 καὶ περὶ ἐνδύματος τί μεριμνᾶτε; καταμάθετε τὰ κρίνα τοῦ ἀγροῦ πῶς αὐξάνει· οὐ κοπιᾷ οὐδὲ νήθει·
29 λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι οὐδὲ Σολομὼν ἐν πάσῃ τῇ δόξῃ αὐτοῦ περιεβάλετο ὡς ἓν τούτων.
30 Εἰ δὲ τὸν χόρτον τοῦ ἀγροῦ, σήμερον ὄντα καὶ αὔριον εἰς κλίβανον βαλλόμενον, ὁ Θεὸς οὕτως ἀμφιέννυσιν, οὐ πολλῷ μᾶλλον ὑμᾶς, ὀλιγόπιστοι;
Σε σας που έδωσα ψυχή, για σας που δημιούργησα όλα όσα βλέπετε, για σας που απέστειλα τον Μονογενή Υιό Μου, δεν θα δώσω το ευτελέστερης αξίας ένδυμα για να ντυθείτε;
Στη συνέχεια επιπλήττει τους ακροατές Του, λέγοντάς τους ολιγόπιστους. Διότι αυτός που δίνει συμβουλές, δεν συμβουλεύει μόνον, αλλά και επιπλήττει ώστε να παρακινήσει τους ακροατές όχι μόνο να ακούν, αλλά και να εκτελούν όσα ακούν.
Δεν πρέπει να κατακυριευώμεθα από την πολυτέλεια των ενδυμάτων, και την πολυτέλεια αφού άλλωστε και η βοτάνη των χόρτων έχει την υπεροχή όλων αυτών.
Δεν είναι κόπος το να μη μεριμνά κανείς γι’ αυτά, αλλά το να μεριμνά.
Θυμηθείτε:
Ο ένδοξος βασιλιάς Σολομών ποτέ στη ζωή του δεν κατόρθωσε να ντυθεί όπως είναι ενδεδυμένο ένα από τα ευτελής αξίας άνθη του αγρού. ‘Οση απόσταση έχει η αλήθεια από το ψεύδος, τόση και η απόσταση των ενδυμάτων του βασιλέως από αυτά των ανθών!
Αφού λοιπόν ο ένδοξος βασιλέας Σολομών ηττήθηκε στην ομορφιά του ντυσίματος των ανθών, εσύ τι μεριμνάς; Κανέναν είδος καλλωπισμού ας μην επιθυμούμε, διότι πρόσεξε το τέλος: «ρίπτεται εις τον φούρνο».
Αφού όμως καμία αξία δεν έχει ο καλλωπισμός, γιατί ο Θεός δημιούργησε τόσο όμορφα τα άνθη; -Για να γνωρίσουμε και από αυτά την δόξα Του. Αφού σ’ αυτά που υπάρχουν σήμερα και αύριο δεν υπάρχουν ο Θεός εφάνη τόσο γενναιόδωρος φαντάσου τι θα κάνει με σένα που προορίζεσαι για την αθανασία και την αιωνιότητα.
31 μὴ οὖν μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ἢ τί πίωμεν ἢ τί περιβαλώμεθα;
32 πάντα γὰρ ταῦτα τὰ ἔθνη ἐπιζητεῖ· οἶδε γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος ὅτι χρῄζετε τούτων ἁπάντων.
Όταν λοιπόν καλούμεθα να ξεπεράσουμε την αρετή των Γραμματέων και των Φαρισαίων κατά πολύ για να μπούμε στην Βασιλεία των ουρανών, φανταστείτε σε ποια ευτέλεια βρισκόμαστε όταν ούτε και το φρόνημα των εθνικών δεν μπορούμε να υπερνικήσουμε, αλλά μιμούμαστε μάλιστα την μικροψυχία τους. Πως ζουν οι εθνικοί; Κοπιάζουν μόνο για την παρούσα ζωή. Να φάμε, να πιούμε να γλεντήσουμε. Αυτά ζουν, αυτά διδάσκουν και στα παιδιά τους: «Μη πάτε με τον Σταυρό στο χέρι, πατήστε επί πτωμάτων, έτσι είναι η ζωή»…
Αφού με τα λόγια αυτά έκανε τους ακροατές του λόγου να νιώσουν ντροπή, στη συνέχεια τους προτρέπει με άλλο τρόπο: «Διότι γνωρίζει ο Πατήρ σας ο ουράνιος, ότι έχετε την ανάγκη όλων αυτών». Δεν είπε γνωρίζει ο Θεός, αλλά γνωρίζει ο «Πατήρ» ώστε να δημιουργήσει σ’ αυτούς μεγαλύτερη ελπίδα.
Αποστομώνει όλους εκείνους που λένε «αυτό είναι αναγκαίο και γι’ αυτό μεριμνώ», ακριβώς επειδή είναι αναγκαίο γι’ αυτό δεν πρέπει να μεριμνάς. Ακόμη όμως και αν ήταν περιττά πάλι δεν θα έπρεπε να μεριμνούσαμε, αλλά θα έπρεπε να ελπίζαμε και στην χορηγία κι αυτών. Διότι ποιος πατέρας είναι εκείνος που ανέχεται, ώστε να μην εξασφαλίσει στα παιδιά του ούτε τα αναγκαία;
Ας μην μεριμνάμε λοιπόν ,διότι δεν θα κερδίσουμε τίποτα περισσότερο από το να βασανίζουμε τους εαυτούς μας.
33 ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν.
Όταν λοιπόν ελευθέρωσε με τους λόγους Του την ψυχή από την μέριμνα μνημόνευσε τότε και τα του ουρανού. Όπως λοιπόν τα γήινα πρέπει να καταλαμβάνουν δευτερεύουσα θέση στη ζωή μας, έτσι και κατά την προσευχή μας ας είναι δευτερευούσης σημασίας. Μη ζητάς αυτά που βλέπεις, όμως να είσαι βέβαιος πως και εκείνα θα τα λάβεις.
Θα πει κάποιος, ο Κύριος δεν είπε να ζητούμε τον άρτο; Ναι, αλλά ποιον άρτο; Τον επιούσιο. και πρόσθεσε και το «σήμερον». Το ίδιο κάνει και τώρα: 34 Μὴ οὖν μεριμνήσητε εἰς τὴν αὔριον· ἡ γὰρ αὔριον μεριμνήσει τὰ ἑαυτῆς· ἀρκετὸν τῇ ἡμέρᾳ ἡ κακία αὐτῆς.
Δεν σου είναι αρκετή μέριμνα το να τρώγεις τον άρτο σου με τον ιδρώτα του προσώπου σου; Γιατί προσθέτεις και άλλη;
Τι εννοεί όμως με την λέξη «Κακία»; Κακία εδώ ονομάζει όχι την πονηρία, αλλά την ταλαιπωρία και τον πόνο και τις συμφορές.
Ας θυμηθούμε κάτι άλλο παρόμοιο που λέει ο Κύριος: «Εγώ είμαι εκείνος ο οποίος φέρνω την ειρήνη και δημιουργώ κακά». Ούτε εδώ εννοεί την κακία, αλλά τις ελλείψεις των τροφών και τις ασθένειες, τα οποία ο πολύς κόσμος θεωρούν κακά. Όμως όλα αυτά είναι θεόσταλτες πληγές που έχουν παιδαγωγικό και θεραπευτικό χαρακτήρα.
Από πού φαίνεται ότι και ο διδάσκαλος όχι μόνον διδάσκει με τα λόγια, αλλά και με τα έργα; Θυμηθείτε εκεί που λέει: «Ο δε Υιός του ανθρώπου δεν έχει που να κλίνει την κεφαλή».
Θέλεις εσύ πάλι να μεριμνήσεις για την αύριο; Θυμήσου: Και την αύριο πάλι θα μεριμνήσει για τις επόμενες μέρες και ούτω καθεξής . Ο Φιλόστοργος Πατέρας γι’ αυτό θέλησε να σε απαλλάξει απ’ αυτήν την ταλαιπωρία η οποία στην ουσία είναι μία διαρκής συμφορά και άγχος.
Αντίθετα προς όλα αυτά που ελέχθησαν, εμείς τι κάνουμε καθημερινώς; Ζητούμε αυτά συνεχώς που δεν θα έπρεπε να ζητούμε, και για εκείνα που θα έπρεπε να ζητούμε, δηλαδή για τα ουράνια αγαθά και την Βασιλεία των Ουρανών δεν αφιερώνουμε ούτε μία στιγμή της ημέρας.
Τα παραγγέλματα του Θεού είναι όλα ανακουφιστικά και εύκολα και ευάρμοστα, εμείς όμως προτιμούμε τα ακατόρθωτα και τα επίπονα. Και αν όλα αυτά τα αναγνωρίζουμε ως λάθη που κάνουμε καθημερινά, τότε πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο της ζωής μας, πρέπει να αλλάξουμε τρόπο σκέψης και δράσης πριν σπαταλήσουμε όλο τον χρόνο της ζωής μας εβρισκόμενοι σε μία διαρκή αναβολή μετανοίας.
Θυμήσου· αν θελήσεις να γίνεις καλός, κανείς δεν σε εμποδίζει, κανένα αμάρτημα δεν υπάρχει που να μην υποχωρεί μπροστά στην Χάρη του Θεού. Διότι αν αλλάξουμε διάθεση, έχουμε αυτομάτως τον Θεό συμβοηθό μας. Εμείς είμαστε οι αίτιοι της καταστροφής μας.
Θέλει ο Θεός να ζητάμε απ’ Αυτόν; Όχι μόνο θέλει, αλλά και ευχαριστείτε απ’ αυτό, αναβάλλει δε την χορηγία, όταν ζητούμε από κείνον με νωθρότητα, όταν ζητούμε χωρίς επιμονή. Θυμηθείτε την Συροφοινίκισσα γυναίκα, τον φίλο που ζητούσε μέσα στην νύχτα ψωμί, τον δικαστή που δεν φοβόταν τον Θεό, ούτε ντρέπονταν τους ανθρώπους, όλοι αυτοί είχαν επιμονή στην αίτησή τους και γι’ αυτό και έλαβαν. Τόσο μεγάλο αγαθό είναι η επιμονή. Τι λέει ο λαός μας; «Ο επιμένων νικά».
Μη λέγεις λοιπόν «ότι ο Θεός είναι εχθρός μου και δεν θα με ακούσει». Εκείνος αμέσως σου απαντά όταν εσύ συνεχώς τον ενοχλείς. Μη πεις «δεν είμαι άξιος και δεν θα εισακουσθώ», διότι και η Συροφοινίκισσα τέτοια ήταν. Μη πεις «ότι έχω πολλά αμαρτήματα και δεν μπορώ να παρακαλέσω τον οργισμένο Θεό». Διότι ο Θεός δεν εξετάζει την αξία, αλλά την διάθεση.
Αλλά να· θα πει κάποιος: «προσεύχομαι και δεν γίνεται τίποτα». Ναι, διότι δεν προσεύχεσαι όπως εκείνοι που αναφέραμε παραπάνω. Αν σαν κι αυτούς προσευχόσουν, δηλαδή με επιμονή, αμέσως θα ελάμβανες τις απολαβές σου. Διότι κι αν ακόμη τον έβρισες κι αν τον εξόργισες, Εκείνος Πατέρας είναι και αγαπά τα τέκνα Του: «Διότι και αν ελησμόνησε η γυναίκα τα τέκνα της κοιλίας της, εν τούτοις εγώ δεν θα σε λησμονήσω», λέγει ο Κύριος.
Υπάρχει ακατάλληλος καιρός για να προσευχηθούμε; Όχι. Η μόνη ακατάλληλη ώρα είναι αυτή που δεν προσευχόμαστε. Όπως δεν υπάρχει ακατάλληλη ώρα για να αναπνέει κανείς, έτσι ακριβώς δεν υπάρχει και ακατάλληλη ώρα για να προσευχηθεί κανείς.
Ο Θεός όσο περισσότερα εσύ λαμβάνεις, τόσο περισσότερο χαίρεται. Γιατί το πέλαγος ποτέ δεν αδειάζει από μερικές σταγόνες δροσιάς. Έτσι ο Απόστολος Παύλος έλεγε: «Δίδων την χάριν του πλουσίως εις όλους εκείνους που τον επικαλούνται». Όταν δεν ζητούμε, τότε μας αποστρέφεται, όταν δεν ζητούμε τότε τον εξοργίζουμε. Εξαιτίας αυτού έγινε φτωχός, για να μας κάνει πλούσιους. Γι’ αυτό υπέφερε πάνω στον Σταυρό, για να μας προτρέψει να ζητούμε.