ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΒΔΟΜΟ (ΙΖ΄)

1 Ταύτα ἐλάλησεν ὁ ᾿Ιησοῦς, καὶ ἐπῆρε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ εἶπε·

Όταν δεις τον Χριστό σε άλλη περίπτωση να γονατίζει, άλλοτε να υψώνει τους οφθαλμούς Του στον ουρανό, εσύ μη θορυβηθείς. Με όλα αυτά διδασκόμαστε το ακατάπαυστο της προσευχής, ώστε όταν ιστάμεθα να βλέπουμε όχι μόνον με τους οφθαλμούς της σαρκός, αλλά και της διανοίας και για να γονατίζουμε  συντρίβοντες έτσι την καρδιά μας, διότι ήλθε ο Χριστός, όχι μόνον για να μας δείξει τον εαυτό Του, αλλά και για να μας διδάξει την ανεκδιήγητο αρετή. Αυτός δε που διδάσκει πρέπει να διδάσκει όχι μόνο με λόγια, αλλά και με έργα.

πάτερ, ἐλήλυθεν ἡ ὥρα· δόξασόν σου τὸν υἱόν, ἵνα καὶ ὁ υἱός σου δοξάσῃ σε,

Πάλι μας δείχνει ότι δεν έρχεται στον σταυρό χωρίς τη θέλησή Του. Διότι πως δεν θα έρχονταν με τη θέλησή του αυτός που εύχεται αυτό να συμβεί και δόξα ονομάζει το πράγμα, όχι μόνον αυτού που σταυρώνονταν, αλλά του Πατρός; Και πράγματι έτσι έγινε, καθ’όσον δεν δοξάστηκε μόνον ο Υιός, αλλά και ο Πατήρ. Διότι πριν από τον Σταυρό ούτε οι Ιουδαίοι τον γνώριζαν. Διότι λέγει: «Ο Ισραήλ δεν με γνώρισε». Μετά όμως τον Σταυρό, όλη η οικουμένη έτρεξε κοντά Του. Έπειτα λέγει και τον τρόπο της δόξης και πως θα τον δοξάσει:  2 καθὼς ἔδωκας αὐτῷ ἐξουσίαν πάσης σαρκός,

Τι σημαίνει όμως το «καθώς έδωκας αυτώ εξουσίαν πάσης σαρκός»; -Κατ’ αρχήν δείχνει ότι το κήρυγμα αυτού δεν περιορίζεται μόνον μεταξύ των Ιουδαίων, αλλά επεκτείνεται σε όλη την οικουμένη και προετοιμάζει την κλήση των εθνικών.

Όμως μας προβληματίζει το «πάσης σαρκός» καθότι δεν πίστευσαν όλοι. Κι όμως, όσον εξαρτώταν απ’ Αυτόν, όλοι πίστεψαν αν δε δεν πρόσεχαν στα λεγόμενά Του, η κατηγορία δεν ανήκει στον διδάσκαλο, αλλά σ’ εκείνους που δεν δέχτηκαν τα λόγια Του.

ἵνα πᾶν ὃ δέδωκας αὐτῷ δώσῃ αὐτοῖς ζωὴν αἰώνιον. Εάν δε και εδώ ομιλεί ανθρωπινότερα, μη θαυμάσεις. Διότι το κάνει αυτό για τους λόγους που έχουμε ήδη πει και διότι αποφεύγει πάντοτε ο ίδιος να λέγει κάτι το σπουδαίο για τον εαυτό Του.

 3 αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωή, ἵνα γινώσκωσί σε τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας ᾿Ιησοῦν Χριστόν.

Το «μόνον αληθινόν Θεόν» το λέγει προς διάκριση από τους μη πραγματικούς θεούς, καθ’ όσον επρόκειτο να στείλει αυτούς στα έθνη.

Τι λοιπόν; Δεν είναι ο Υιός Θεός; Εάν δε ο Υιός είναι Θεός και ονομάζεται "μόνος του Πατρός", είναι φανερόν ότι είναι και αληθινός και ονομάζεται μόνος αληθινός.

 4 ἐγώ σε ἐδόξασα ἐπὶ τῆς γῆς, Καλώς είπε «επί της γης» διότι στον ουρανό είχε δοξασθεί προσκυνούμενος υπό των αγγέλων. Εκείνη την δόξα που είναι συνηνωμένη με την ουσία Του εξακολουθούσε να την έχει στην πληρότητά της, αλλά εδώ ομιλεί για την δόξα που προέρχεται από την λατρεία των ανθρώπων.

τὸ ἔργον ἐτελείωσα ὃ δέδωκάς μοι ἵνα ποιήσω· μολονότι βέβαια ακόμη το εργο αυτό βρίσκονταν στην αρχή, μάλλον δε ούτε καν στην αρχή. Πως λοιπόν λέγει «ετελείωσα»; -Ο χρόνος βρίσκεται στα χέρια Του (παρελθόν-παρόν-μέλλον). Όλα πλέον έχουν τελειώσει…
5 καὶ νῦν δόξασόν με σύ, πάτερ, παρὰ σεαυτῷ τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοί.

6 ᾿Εφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις Και βέβαια ήταν φανερό το όνομά Του, αλλά ήταν φανερό μόνο στους Ιουδαίους και σ’ αυτούς όχι σε όλους, ενώ τώρα ομιλεί περί των εθνικών. Τους φανέρωσε όμως ότι ο Πατέρας έχει και Υιό πράγμα που δεν γνώριζαν διότι είχαν ακούσει μόνο για τον Πατέρα.

οὓς δέδωκάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου. Κι όμως ο ίδιος λέει για τον ευατό Του ότι είναι η οδός. Άρα γίνεται φανερό  ότι με αυτά τα λόγια  δείχνει δύο πράγματα, ότι δηλαδή δεν είναι αντίθετος με τον Πατέρα και ότι η θέληση του Πατρός είναι να πιστέψουν αυτοί στον Υιό.

σοὶ ἦσαν καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας, καὶ τὸν λόγον σου τετηρήκασι. Εδώ θέλει να μας διδάξει ότι αγαπάται πάρα πολύ από τον Πατέρα. Πως όμως έλαβε αυτούς; Αν θέλει κάποιος να εξετάσει αυτή τη φράση  με ανθρώπινα  κριτήρια, τότε αυτό θα βγάλει το συμπέρασμα ότι πλέον αυτοί δεν ανήκουν στον Πατέρα. Αλλά αυτό θα ήταν άξιο για γέλια αν το ισχυριστούμε.

7 νῦν ἔγνωκαν ὅτι πάντα ὅσα δέδωκάς μοι παρὰ σοῦ ἐστιν·8 ὅτι τὰ ρήματα ἃ δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, καὶ αὐτοὶ ἔλαβον, τίποτα δεν είναι ξένο, τίποτα το ιδιαίτερο από μέρους μου προς εσένα. Γνώρισαν λοιπόν ότι όλα όσα θα διδάξω είναι δικά σου και διδάγματα και δόγματα. Και από πού το έμαθαν αυτό; -Από τα δικά μου λόγια. Διότι έτσι τους δίδαξα. Και όχι μόνο αυτό αλλά  καὶ ἔγνωσαν ἀληθῶς ὅτι παρὰ σοῦ ἐξῆλθον, καὶ ἐπίστευσαν ὅτι σύ με ἀπέστειλας. Διότι αυτό φρόντισε να δείξει με όλο το Ευαγγέλιό Του.

9 ᾿Εγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ· Τι λέγεις; Διδάσκεις σαν ο Πατήρ να το αγνοεί;  Συνομιλείς σαν με άνθρωπο που δεν γνωρίζει; -Από εδώ ένα πράγμα βλέπεις: Ότι η προσευχή αυτή δεν γίνεται για τίποτε άλλο παρά για να μάθουν για την αγάπη Του προς αυτούς.

οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ, ἀλλὰ περὶ ὧν δέδωκάς μοι, ὅτι σοί εἰσι, Εδώ αναιρεί την πονηρή σκέψη εκείνων που θα νομίσουν ότι είναι πρόσφατη η εξουσία Του και ότι τώρα παρέλαβε αυτούς. 10 καὶ τὰ ἐμὰ πάντα σά ἐστι καὶ τὰ σὰ ἐμά,. βλέπεις ισοτιμία; Ώστε το «δέδωκας» ελέχθη απλώς και μόνον από συγκατάβαση. Διότι, το ότι μεν τα του κατωτέρου είναι του ανωτέρου είναι βέβαια εξ’ ολοκλήρου φανερό, δεν συμβαίνει όμως και το αντίθετο. Εδώ όμως το αντιστρέφει, η δε αντιστροφή φανερώνει την ισότητα. Άρα λοιπόν αυτούς που έλαβε, δεν τους έλαβε ως ξένος, αλλά ως δικούς Του, τους  έλαβε.

καὶ δεδόξασμαι ἐν αὐτοῖς. Κανείς δεν δοξάζεται με εκείνα επί των οποίων δεν έχει εξουσία. Και πως εδοξάσθη; -Διότι όλοι ομοίως πεθαίνουν υπέρ αυτού, όπως και υπέρ του Πατρός, και κηρύσσουν αυτόν, όπως ακριβώς και τον Πατέρα και όπως ακριβώς λέγουν ότι τα πάντα γίνονται εν τω ονόματι του Πατρός, έτσι και εις το όνομα του Υιού.

11 καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἐν τῷ κόσμῳ, καὶ οὗτοι ἐν τῷ κόσμῳ εἰσί, δηλαδή και αν ακόμη δεν φαίνομαι κατά σάρκα, δοξάζομαι με αυτούς.

καὶ ἐγὼ πρὸς σὲ ἔρχομαι. πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου  δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς. 12 ὅτε ἤμην μετ' αὐτῶν ἐν τῷ κόσμῳ, ἐγὼ ἐτήρουν αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου· οὓς δέδωκάς μοι ἐφύλαξα, καὶ οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο εἰ μὴ ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας,.

Αν και βέβαια δεν χάθηκε μόνον ο Ιούδας, αλλά αργότερα και πολλοί άλλοι. Άρα εδώ θέλει να πει: διά να μη τους χάσω όσον εξαρτάται από μένα. Εάν όμως αποσκιρτήσουν μόνοι τους, εγώ δεν τους οδηγώ αναγκαστικά στην σωτηρία.

ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ ποια Γραφή εννοεί; Την Γραφή που προλέγει πολλά περί Αυτού.

13 νῦν δὲ πρὸς σὲ ἔρχομαι, βλέπεις την συνομιλία που γίνεται με ανθρωπινότερο τρόπο. Ώστε αν κάποιος θέλει να μειώσει τον Υιό από αυτά, θα μειώσει και τον Πατέρα.

καὶ ταῦτα λαλῶ ἐν τῷ κόσμῳ ἵνα ἔχωσι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην ἐν αὐτοῖς. 14 ἐγὼ δέδωκα αὐτοῖς τὸν λόγον σου, καὶ ὁ κόσμος ἐμίσησεν αὐτούς, ὅτι οὐκ εἰσὶν ἐκ τοῦ κόσμου, καθὼς ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ἐκ τοῦ κόσμου.  

Εξαιτίας μου εσείς γίνεστε αντικείμενο μίσους και γι’ αυτό δικαιούστε και της πολύς πρόνοιάς μου.

15 οὐκ ἐρωτῶ ἵνα ἄρῃς αὐτοὺς ἐκ τοῦ κόσμου, ἀλλ' ἵνα τηρήσῃς αὐτοὺς ἐκ τοῦ πονηροῦ.

Πάλι διευκρινίζει τον λόγο , πάλι καθιστά αυτόν μεγαλοπρεπέστερο, πράγμα που τίποτε άλλο δεν αποδεικνύει, παρά ότι δείχνει μεγάλη φροντίδα γι’ αυτούς.

16 ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ εἰσί, καθὼς ἐγὼ ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ εἰμί.

Πως λοιπόν αλλού λέγει «εκείνους που έδωσες από τον κόσμο, ήσαν δικοί σού»; - Εκεί μεν εννοεί την φύση αυτών, ενώ εδώ ομιλεί περί πονηρών πράξεων. Και πλέκει μικρό εγκώμιο γι’ αυτούς. Πρώτον ότι δεν είναι εκ του κόσμου, έπειτα ότι ο Πατήρ έδωκε αυτούς και ότι τήρησαν τον λόγο Του και ότι γι’ αυτό μισιούνται. Εάν όμως λέγει «όπως εγώ δεν είμαι από τον κόσμο», μη θορυβηθείς, καθόσον το «καθώς» περί του Υιού και του Πατρός δηλώνει ότι είναι μεγάλη η ισότητα αυτών εξ’ αιτίας της συγγνείας της φύσεώς τους, έτσι όταν λέγεται δι ημάς και δι αυτόν δηλώνει απόσταση, επειδή είναι  μεγάλη και απέραντη η απόσταση της μίας φύσεως από την άλλη, διότι εάν «αμαρτίαν δεν διέπραξε αυτός, ούτε δόλος ευρέθη εις το στόμα του» (Ησ 53,9), πως θα μποορύσαν οι Απόστολοι να εξισωθούν μ’ Αυτόν;

Τι σημαίνει λοιπόν αυτό που λέγει «από τον κόσμο δεν είναι»; -Έχουν την προσοχή τους στραμμένη αλλού, δεν έχουν σχέση με τίποτε από τα γήινα, αλλά έγιναν πολίτες των ουρανών. Και με όλα αυτά δείχνει την αγάπη Του.

 17 ἁγίασον αὐτοὺς ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου·

Δηλ. Κάμε τους αγίους δίδοντας σ’ αυτούς το Πνεύμα και τα ορθά δόγματα.  Διότι τα ορθά δόγματα που λέγονται περί του Θεού, αγιάζουν την ψυχή. Και για να μάθεις ότι ομιλεί περί των δογμάτων, πρόσθεσε: ὁ λόγος ὁ σὸς ἀλήθειά ἐστι. Δηλ.  Δεν υπάρχει κανένα ψέυδος σ’ αυτόν  και πρέπει οπωσδήποτε να πραγματοποιηθούν όλα τα λεχθέντα.

Έχω τη γνώμη (Χρυσόστομος) ότι δείχνει και κάτι άλλο το «αγίασον αυτούς». Είναι σαν να λέγει, ξεχώρισε αυτούς από τον κόσμο με τον λόγο και το κήρυγμα. Κι αυτό είναι φανερό από τα εις την συνέχεια λεγόμενα: 18 καθὼς ἐμὲ ἀπέστειλας εἰς τὸν κόσμον, κἀγὼ ἀπέστειλα αὐτοὺς εἰς τὸν κόσμον.

19 καὶ ὑπὲρ αὐτῶν ἐγὼ ἁγιάζω ἐμαυτόν, Τι σημαίνει αυτό που λέει «αγιάζω εμαυτόν»; -Τον προσφέρω σε σένα θυσία. Οι δε θυσίες όλες λέγονται άγιες και άγια κυρίως είναι τα αφιερωμένα στον Θεό.

ἵνα καὶ αὐτοὶ ὦσιν ἡγιασμένοι ἐν ἀληθείᾳ. Καθόσον και αυτούς τους αφιερώνω και τους κάνω προσφορά.  

20 Οὐ περὶ τούτων δὲ ἐρωτῶ μόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν πιστευσόντων διὰ τοῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμέ,

Και με τα λόγια αυτά ενθάρρυνε πάλι τις ψυχές τους, δείχνοντας ότι θα γίνουν πολλοί οι μαθητές. Διότι επειδή εκείνο που είχαν ως κάτι το εξαιρετικό, το έκανε κοινό για όλους, πάλι τους παρηγορεί, δηλώνοντας ότι αυτοί θα γίνουν αίτιοι της σωτηρία των άλλων.

 21 ἵνα πάντες ἓν ὦσι, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσιν,  Και πάλι αυτό το «καθώς» δεν δηλώνει τελεία εξίσωση αυτού με αυτούς. Τι σημαίνει το «εν ημίν»; - Το να γίνουν ένα στην πίστη προ ημάς. Διότι τίποτα άλλο δεν σκανδαλίζει τόσο πολύ όλους αυτούς, όσο η διάσπαση, το λέει αυτό ώστε να γίνουν ένα. Και συνέβη τελικά αυτό; - Και πάρα πολύ μάλιστα συνέβη, διότι όλοι που πίστεψαν δια των Αποστόλων είναι ενωμένοι αν και μερικοί διασπάστηκαν απ’ αυτούς. Και βέβαι αυτό δεν διέφυγε της προσοχής Του, αλλά και αυτό το προείπε και έδειξε ότι συνέβη εξ’ αιτίας της αδιαφορίας των ανθρώπων.

ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ ὅτι σύ με ἀπέστειλας. Αν λοιπόν εκείνα που έμαθαν από αυτούς τα φυλάξουν, θα γνωρίσουν οι ακροατές τον διδάσκαλο από τους μαθητές, εάν όμως φιλονεικούν, δεν θα πουν ότι είναι μαθητές ειρηνικού Θεού εάν εγώ δεν είμαι ειρηνικός, δεν θα ομολογήσουν ότι έχω αποσταλλεί από σένα.

 22 καὶ ἐγὼ τὴν δόξαν ἣν δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, την δόξα την δια των θαυμάτων, δια των δογμάτων και για να έχουν ομόνοια. Διότι αυτή η δόξα, το να είναι δηλαδή ενωμένοι, είναι πιο σπουδαία και από τα θαύματα.

ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν, Το ομοούσιον και αδιαίρετον Πατρός-Υιού και Αγίου Πνεύματος.

 23 ἐγὼ ἐν αὐτοῖς καὶ σὺ ἐν ἐμοί, ἵνα ὦσι τετελειωμένοι εἰς ἕν, καὶ ἵνα γινώσκῃ ὁ κόσμος ὅτι σύ με ἀπέστειλας καὶ ἠγάπησας αὐτοὺς καθὼς ἐμὲ ἠγάπησας.

Αφού λοιπόν είπε ότι θα είναι ασφαλισμένοι, ότι δεν θα φύγουν από την ορθή οδό, ότι θα γίνουν άγιοι, ότι πολλοί θα πιστέψουν δι αυτών, ότι θ’ απολαύσουν πολλή δόξα, ότι δεν τους αγάπησε μόνον αυτός, αλλά και ο Πατήρ, ομιλεί πλέον και για τα όσα θα τυ΄χουν μετά την αναχώρησή τους από εδώ, για τα βραβεία και τους στεφάνους που επιφυλάσσονται γι’ αυτούς. Διότι λέγει:  24 πάτερ, οὓς δέδωκάς μοι, θέλω ἵνα ὅπου εἰμὶ ἐγὼ κἀκεῖνοι ὦσι μετ' ἐμοῦ, είναι εκείνο που ζητούσαν πάντοτε, λέγοντας «που πηγαίνεις»;  ἵνα θεωρῶσι τὴν δόξαν τὴν ἐμὴν ἣν δέδωκάς μοι, ὅτι ἠγάπησάς με πρὸ καταβολῆς κόσμου. Πάλι με αυτό δείχνει την συμφωνία του με τον Πατέρα, υψηλότερα μεν από τα προηγούμενα διότι λέγει «προ της δημιουργίας του κόσμου».  Αλλά έχει και αυτό κάποια συγκατάβαση, διότι λέγει: «Μου την έδωσες».

Και ας απαντήσουμε τώρα σε τινες αντιλέγοντες. Εκείνος που δίδει, δίδει σε κάποιον που υπάρχει, άρα λοιπόν πρώτα τον γέννησε και ύστερα έδωσε την δόξα, ενώ προηγουμένως τον άφησε να είναι άδοξος; Και πως  θα μπορούσε αυτό να είναι λογικό; Βλέπεις το «έδωσεν» σημαίνει «εγέννησεν»; Γιατί όμως δεν είπε «για να γίνουν μέτοχοι της δόξης», αλλά είπε «για να βλέπουν την δόξα»; -Εδώ υπαινίσσεται ότι αυτή είναι είναι η όλη ανάπαυση, το να βλέπει κανείς τον Υιό του Θεού. Αυτό βέβαια και μας κάνει να δοξαζόμαστε. Συγχρόνως δε και δείχνει ότι δεν είναι αυτό που βλέπει κανείς, αλλά κάποια φρικτή ουσία:  25 πάτερ δίκαιε, καὶ ὁ κόσμος σε οὐκ ἔγνω, Τι θέλει να πει με αυτό; Ποια σχέση έχει; Δείχνει εδώ ότι κανείς δεν γνωρίζει τον Θεό, παρά μόνον εκείνοι που γνώρισαν τον Υιό. ἐγὼ δέ σε ἔγνων, καὶ οὗτοι ἔγνωσαν ὅτι σύ με ἀπέστειλας·

26 καὶ ἐγνώρισα αὐτοῖς τὸ ὄνομά σου καὶ γνωρίσω, Και βέβαια λέγεις ότι του Πνεύματος είναι η τελεία γνώση, ναι, αλλά τα του Πνεύματος είναι δικά μου.

ἵνα ἡ ἀγάπη ἣν ἠγάπησάς με ἐν αὐτοῖς ᾖ, κἀγὼ ἐν αὐτοῖς.

Διότι αν μάθουν, ποιος είσαι, τότε θα γνωρίσουν ότι εγώ δεν έχω αποσχισθεί από σένα, αλλά είμαι από εκείνους που ηγαπήθησαν πολύ και ότι είμαι γνήσιος Υιός σου και ενωμένος μαζί σου. Και αφού αυτοί θα με αγαπούν όπως πρέπει (ως Υιό του Θεού), θα διαφυλάξουν και την πίστη προς εμένα και την αγάπη. Και αφού αυτοί θα με αγαπούν όπως μου πρέπει, θα μένω και εγώ μέσα σ’ αυτούς.

Βλέπεις πως ολοκλήρωσε με καλό τέλος, με την αγάπη, την μητέρα όλων των αγαθών, ολοκληρώνοντας έτσι τον λόγο Του;