Ευαγγελική περικοπή και ερμηνεία Κυριακής 14/10/2018 Η του Σπορέως Λουκ. 8, 5-15

5 ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ. καὶ ἐν τῷ σπείρειν αὐτὸν ὃ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδόν, καὶ κατεπατήθη, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατέφαγεν αὐτό· 6 καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐπὶ τὴν πέτραν, καὶ φυὲν ἐξηράνθη διὰ τὸ μὴ ἔχειν ἰκμάδα· 7 καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἐν μέσῳ τῶν ἀκανθῶν, καὶ συμφυεῖσαι αἱ ἄκανθαι ἀπέπνιξαν αὐτό. 8 καὶ ἕτερον ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν τὴν ἀγαθήν, καὶ φυὲν ἐποίησε καρπὸν ἑκατονταπλασίονα. ταῦτα λέγων ἐφώνει· ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω. 9 ᾿Επηρώτων δὲ αὐτὸν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ λέγοντες· τίς εἴη ἡ παραβολὴ αὕτη. 10 ὁ δὲ εἶπεν· ὑμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τοῖς δὲ λοιποῖς ἐν παραβολαῖς, ἵνα βλέποντες μὴ βλέπωσι καὶ ἀκούοντες μὴ συνιῶσιν. 11 ἔστι δὲ αὕτη ἡ παραβολή· ὁ σπόρος ἐστὶν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ· 12 οἱ δὲ παρὰ τὴν ὁδόν εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, εἶτα ἔρχεται ὁ διάβολος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρδίας αὐτῶν, ἵνα μὴ πιστεύσαντες σωθῶσιν. 13 οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πέτρας οἳ ὅταν ἀκούσωσι, μετὰ χαρᾶς δέχονται τὸν λόγον, καὶ οὗτοι ρίζαν οὐκ ἔχουσιν, οἳ πρὸς καιρὸν πιστεύουσι καὶ ἐν καιρῷ πειρασμοῦ ἀφίστανται. 14 τὸ δὲ εἰς τὰς ἀκάνθας πεσόν, οὗτοί εἰσιν οἱ ἀκούσαντες, καὶ ὑπὸ μεριμνῶν καὶ πλούτου καὶ ἡδονῶν τοῦ βίου πορευόμενοι συμπνίγονται καὶ οὐ τελεσφοροῦσι. 15 τὸ δὲ ἐν τῇ καλῇ γῇ, οὗτοί εἰσιν οἵτινες ἐν καρδίᾳ καλῇ καὶ ἀγαθῇ ἀκούσαντες τὸν λόγον κατέχουσι καὶ καρποφοροῦσιν ἐν ὑπομονῇ.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 4. ἰδοὺ ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι. καὶ ἐν τῷ σπείρειν αὐτὸν ἃ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδόν, καὶ ἐλθόντα τὰ πετεινὰ κατέφαγεν αὐτά· 5. ἄλλα δὲ ἔπεσεν ἐπὶ τὰ πετρώδη, ὅπου οὐκ εἶχε γῆν πολλήν, καὶ εὐθέως ἐξανέτειλε διὰ τὸ μὴ ἔχειν βάθος γῆς 6. ἡλίου δὲ ἀνατείλαντος ἐκαυματίσθη, καὶ διὰ τὸ μὴ ἔχειν ῥίζαν ἐξηράνθη· 7.  ἄλλα δὲ ἔπεσεν επὶ τὰς ἀκάνθας, καὶ ἀνέβησαν αἱ ἄκανθαι καὶ ἀπέπνιξαν αὐτά·8. ἄλλα δὲ ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γῆν τὴν καλὴν καὶ ἐδίδου καρπὸν ὃ μὲν ἑκατόν, ὃ δὲ ἑξήκοντα, ὃ δὲ τριάκοντα. 9.  ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω.

            Από πού εξήλθε Αυτός που είναι Πανταχού παρών; Δεν εξήλθε φυσικά τοπικώς, αλλά κατά το σχέδιο της οικονομίας Του περιβληθείς την ανθρώπινη σάρκα. Και προς ποίο σκοπό εξήλθε; Για να καλλιεργήσει, όχι για να καταστρέψει την γη ή τους γεωργούς. Σπόρος είναι η διδασκαλία, γη οι ψυχές των ανθρώπων και σπορέας ο Ίδιος. Και τι συμβαίνει με τον σπόρο αυτό; Τρία μέρη του σπόρου καταστρέφονται και το ένα σώζεται. Διότι άλλοι σπόροι έπεσαν στον δρόμο και τους έφαγαν τα πουλιά. Προσοχή δεν είπε ότι Αυτός τα έρριψε, αλλά ότι αυτά έπεσαν, άλλοι πάλι σπόροι έπεσαν πάνω σε πετρώδες έδαφος και δεν ρίζωσαν σωστά αλλά ξεράθηκαν, άλλοι πάλι έπεσαν μέσα στα αγκάθια και κατεπνίγησαν. Άλλοι όμως σπόροι έπεσαν σε εύφορο έδαφος και απέδωσαν κάποιοι καρπό εκατονταπλάσιο, άλλοι δε εξηκονταπλάσιο και άλλοι τριαντακονταπλάσιο.

            Ας δούμε όμως ποια ήταν η αιτία της απώλειας. Ασφαλώς δεν ήταν ο σπορέας, αλλά η γη που δέχτηκε το σπόρο. Θα ρωτήσει κάποιος πως μπορεί να δικαιολογηθεί ο σπορέας που έσπειρε πάνω στα αγκάθια, ή σε πετρώδες έδαφος ή στην οδό; - Σχετικώς με τους σπόρους και την γη δεν δικαιολογείται το πράγμα, σχετικά όμως με τις ψυχές όχι μόνο δικαιολογείται, αλλά είναι άξιο πολλών επαίνων. Διότι είναι δυνατόν πετρώδης ψυχή να μεταβληθεί και να γίνει εύφορος, όπως και τα αγκάθια και η οδός, διότι αν δεν ήταν δυνατόν να γίνει αυτό ο Κύριος δεν θα έσπερνε.

            Πρόσεξε επίσης ότι η απώλεια είναι μία, αλλά πολλοί οι οδοί που οδηγούν σ΄αυτήν. Διότι εκείνοι που παρομοιάζονται με οδό είναι οι βάναυσοι, οι ράθυμοι και οι αδιάφοροι, εκείνοι που παρομοιάζονται με πέτρα είναι οι ασθενέστεροι στην πίστη. Εκείνοι δε που παρομοιάζονται με τα αγκάθια είναι οι πλέον ασυγχώρητοι απ’ όλους. Και γι’ αυτό δεν είπε ο αιών, αλλά η μέριμνα του αιώνος και δεν είπε ο πλούτος, αλλά η απάτη του πλούτου. Δηλαδή είναι δυνατόν να έχουμε πλούτο χωρίς να απατώμεθα και να ζούμε στον παρόντα αιώνα και να μην καταπνιγόμεθα από φροντίδες όπως αυτοί που κατεπνίγησαν από τα αγκάθια της μέριμνας και της απάτης του πλούτου.

            Όσο για την εύφορη γη, πρόσεξε ότι ο σπορέας είναι ο ίδιος και τα σπέρματα τα ίδια, όμως δεν είναι έχει την ίδια αποδοτικότητα ο κάθε σπόρος και αυτό οφείλεται στη φύση της γης. Δεν συμβαίνει αυτό εξαιτίας της φύσεως, αλλά εξαιτίας της διαθέσεως. Να η μεγάλη φιλανθρωπία του Κυρίου, διότι δεν ζητά ένα μόνο μέτρο αρετής.

            Τώρα «Πες μου σε παρακαλώ, διατί φορτώνεις το σώμα σου με λίπος; Μήπως σε έχουμε για να σε θυσιάσουμε; Μήπως θα σε παραθέσουμε σε κάποια τράπεζα; Καλά κάνεις και τρέφεις τας όρνιθας διά να παχύνουν· μάλλον δε ούτε και εκεί κάνεις καλά· διότι όταν παραπαχύνουν καθίστανται ακατάλληλοι προς υγιεινή δίαιτα. Τόσο μεγάλο κακό είναι η τρυφή, ώστε και εις αυτά τα ζώα δρα καταστρεπτικά… διά τι άνθρωπέ μου σου εδόθη ο φάρυγγας, για να τον γεμίζεις μέχρι επάνω στο στόμα με σάπιο οίνο και με όλη την άλλη διαφθορά; Δεν σου εδόθη διά τούτο, άνθρωπέ μου, αλλά πριν απ’ όλα για να υμνείς τον Θεό… ούτε η κοιλία έγινε για να δέχεται μόνο τροφές, αλλά την κανονική ποσότητα των τροφών. Και αυτό καθίσταται φανερό από την ίδια που διαμαρτύρεται έντονα όταν την παρενοχλούμε με την πλεονεξία. Και δεν διαμαρτύρεται μόνο, αλλά και προβάλλουσα άμυνα απαιτεί την πλέον σκληρά τιμωρία διά την εις βάρος της αδικία… όταν παραβιαστεί πολλές φορές βλάπτει και διαφθείρει και τον ίδιο τον εγκέφαλο. Από την κατάχρηση προκαλείται τόσο μεγάλη βλάβη, ώστε όταν δεν φιλοσοφήσεις με την θέλησή σου, να μάθεις να ζεις με μέτρο, έστω και χωρίς να το θέλεις, φοβούμενος την τόσο μεγάλη καταστροφή».

10 Καὶ προσελθόντες οἱ μαθηταὶ εἶπον αὐτῷ· διατί ἐν παραβολαῖς λαλεῖς αὐτοῖς;

Αξίζει να θαυμάσουμε τους μαθητές που επιθυμούντες να μάθουν, γνώριζαν όμως παράλληλα πότε έπρεπε να ρωτήσουν. Δεν έκαναν δηλαδή παρουσία όλων την ερώτηση. Το ίδιο έπρεπε να κάνουν και οι αδελφοί και η μητέρα Του, δηλαδή να μην διακόψουν την διδασκαλία, αλλά να περιμένουν. – Διατί τους ομιλείς με παραβολές; Η ερώτηση εμπεριέχει φιλοστοργία για τον πλησίον.

11 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτοῖς· ὅτι ὑμῖν δέδοται γνῶναι τὰ μυστήρια τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ἐκείνοις δὲ οὐ δέδοται.

Στους μαθητές δόθηκε το προνόμιο του να γνωρίσουν τα μυστήρια της Βασιλείας των ουρανών. Σ’ εκείνους λοιπόν δεν εδόθη αυτό το προνόμιο. Γιατί; Διότι αυτό το προνόμιο χαρίζεται, είναι Θεία Χάρις και παρέχεται δωρεάν. Δηλαδή τι; Ο Θεός μόνο σε λίγους και εκλεκτούς δίδει τέτοια προνόμια; -Όχι, σε όλους όσους έχουν καλή διάθεση.

Τι απορείς; Κι εμείς το ίδιο δεν κάνουμε; Όταν βλέπουμε ότι κάποιος μας ακούει με ραθυμία, τον αφήνουμε, σ’ εκείνον όμως που μας παρακολουθεί με ενδιαφέρον εντείνουμε και επεκτείνουμε την διδασκαλία μας. Άρα, η τύφλωση των ακροατών του Χριστού οφείλονταν στην πονηρία τους, διότι αν και είδαν θαύματα πολλά έλεγαν: «Με την δύναμη του Βεελζεβούλ, του άρχοντος των δαιμονίων εκβάλλει τα δαιμόνια.»

12 ὅστις γὰρ ἔχει, δοθήσεται αὐτῷ καὶ περισσευθήσεται· ὅστις δὲ οὐκ ἔχει, καὶ ὃ ἔχει ἀρθήσεται ἀπ᾿ αὐτοῦ. 13 διὰ τοῦτο ἐν παραβολαῖς αὐτοῖς λαλῶ, ἵνα βλέποντες μὴ βλέπωσι καὶ ἀκούοντες μὴ ἀκούωσι μηδὲ συνῶσι, 14 μήποτε ἐπιστρέψωσι· καὶ τότε πληρωθήσεται αὐτοῖς ἡ προφητεία ῾Ησαΐου ἡ λέγουσα· ἀκοῇ ἀκούσετε καὶ οὐ μὴ συνῆτε, καὶ βλέποντες βλέψετε καὶ οὐ μὴ ἴδητε· 15 ἐπαχύνθη γὰρ ἡ καρδία τοῦ λαοῦ τούτου, καὶ τοῖς ὠσὶ βαρέως ἤκουσαν, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν ἐκάμμυσαν, μήποτε ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ τοῖς ὠσὶν ἀκούσωσι καὶ τῇ καρδίᾳ συνῶσι καὶ ἐπιστρέψωσι, καὶ ἰάσομαι αὐτούς. 16 ῾Υμῶν δὲ μακάριοι οἱ ὀφθαλμοί, ὅτι βλέπουσι, καὶ τὰ ὦτα ὑμῶν, ὅτι ἀκούουσιν.

Σ’ αυτούς λοιπόν βρίσκει πλήρη εφαρμογή το ρηθέν του προφήτου Ησαῒου «Θ’ ακούσετε με τα αυτιά σας και δεν θα καταλαβαίνετε και θα βλέπετε με τα μάτια σας και δεν θα κατανοείτε.. μήπως κάποτε επιστρέψουν και τους θεραπεύσω», διότι ο Θεός δεν θέλει τον θάνατο του αμαρτωλού. Η αμαρτία βέβαια δεν οφείλεται στη φύση, ούτε είναι αποτέλεσμα ανάγκης και βίας. Ο Χριστός μακαρίζει τελικά τους μαθητές Του όχι για να κατακρίνει τους άλλους, αλλά διότι αυτοί επιδείκνυαν ενδιαφέρον για να μάθουν, ενώ οι άλλοι ήταν ράθυμοι και αρνητικοί.

17 ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν ὅτι πολλοὶ προφῆται καὶ δίκαιοι ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ἃ βλέπετε, καὶ οὐκ εἶδον, καὶ ἀκοῦσαι ἃ ἀκούετε, καὶ οὐκ ἤκουσαν.῾

Είναι λοιπόν καλύτεροι οι μαθητές, όχι μόνο από τους διεφθαρμένους, αλλά κι από κείνους που είχαν προκόψει στην αρετή  κατά το παρελθόν. Γιατί; -Διότι εκείνοι είδαν τον Χριστό μόνο με τα μάτια της πίστεως, ενώ αυτοί και με τους σωματικούς οφθαλμούς.

18 ῾Υμεῖς οὖν ἀκούσατε τὴν παραβολὴν τοῦ σπείραντος.

19 παντὸς ἀκούοντος τὸν λόγον τῆς βασιλείας καὶ μὴ συνιέντος, ἔρχεται ὁ πονηρὸς καὶ αἴρει τὸ ἐσπαρμένον ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ· οὗτός ἐστιν ὁ παρὰ τὴν ὁδὸν σπαρείς. 20 ὁ δὲ ἐπὶ τὰ πετρώδη σπαρείς, οὗτός ἐστιν ὁ τὸν λόγον ἀκούων καὶ εὐθέως μετὰ χαρᾶς δεχόμενος καὶ λαμβάνων αὐτόν· 21 οὐκ ἔχει δὲ ρίζαν ἐν ἑαυτῷ, ἀλλὰ πρόσκαιρός ἐστι, γενομένης δὲ θλίψεως ἢ διωγμοῦ διὰ τὸν λόγον εὐθὺς σκανδαλίζεται. 22 ὁ δὲ εἰς τὰς ἀκάνθας σπαρείς, οὗτός ἐστιν ὁ τὸν λόγον ἀκούων καὶ ἡ μέριμνα τοῦ αἰῶνος τούτου καὶ ἡ ἀπάτη τοῦ πλούτου συμπνίγει τὸν λόγον, καὶ ἄκαρπος γίνεται. 23 ὁ δὲ ἐπὶ τὴν γῆν τὴν καλὴν σπαρείς, οὗτός ἐστιν ὁ τὸν λόγον ἀκούων καὶ συνιῶν· ὃς δὴ καρποφορεῖ καὶ ποιεῖ ὃ μὲν ἑκατόν, ὃ δὲ ἑξήκοντα, ὃ δὲ τριάκοντα.

Δεν όρισε λοιπόν ο Χριστός μόνο μία οδό σωτηρίας αλλά πολλές. Διότι κι αυτός που καρποφόρησε σε εκατό και ο άλλος σε εξήντα, αλλά και ο άλλος σε τριάντα, όλοι ανεξαιρέτως σώζονται, για να κάνει έτσι ο Χριστός την οδό της Σωτηρίας προσιτή σε όλους.

Δεν μπορείς να ασκηθείς στην παρθενία; Τότε σύναψε γάμο με σωφροσύνη.

Δεν μπορείς να ασκηθείς στην ακτημοσύνη; Τότε δώσε κάτι απ’ αυτά που έχεις.

Εκείνος σε έκανε κληρονόμο της Βασιλείας των ουρανών κι εσύ δεν μπορείς να δώσεις κάτι από τα γήινα;

Παρότι είσαι δούλος ο Κύριος σε προσκαλεί σε δείπνο και σου παραθέτει τράπεζα. Ήσουν γυμνός και σε έντυσε, εσύ όμως ούτε στην οικία σου δεν τον βάζεις;

Σε πότισε με το ποτήριό Του, εσύ ούτε λίγο κρύο νερό δεν του δίνεις; Αυτός σου δίνει το Σώμα και το Αίμα Του και καθόλου δεν σε αποφεύγει.

Ας γίνουμε επιτέλους ήπιοι  και φιλάνθρωποι, για να μην επισύρουμε κατά του εαυτού μας την ανυπόφορη καταδίκη.

Τι πρέπει να κάνουμε; Να δείξουμε λίγη γενναιοδωρία προς τους πτωχούς, διότι έτσι θα απολαύσουμε όλα τα αγαθά και τα επίγεια και τα επουράνια.

****(το αρχαίο κείμενο είναι από Κατά Ματθαίον 13, 4-23)

Πρωτοπρ. Μιχαήλ Δ .Στεφάνου από την μελέτη στον Ιερό Χρυσόστομο