Ερμηνεία Β΄Κεφαλαίου στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον
1 Τοῦ δὲ ᾿Ιησοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεὲμ τῆς ᾿Ιουδαίας ἐν ἡμέραις ῾Ηρῴδου τοῦ βασιλέως, ἰδοὺ μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς ῾Ιεροσόλυμα
2 λέγοντες· ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων; εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καὶ ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ.
3 ᾿Ακούσας δὲ ῾Ηρῴδης ὁ βασιλεὺς ἐταράχθη καὶ πᾶσα ῾Ιεροσόλυμα μετ᾿ αὐτοῦ,
4 καὶ συναγαγὼν πάντας τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ γραμματεῖς τοῦ λαοῦ ἐπυνθάνετο παρ᾿ αὐτῶν ποῦ ὁ Χριστὸς γεννᾶται.
5 οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· ἐν Βηθλεὲμ τῆς ᾿Ιουδαίας· οὕτω γὰρ γέγραπται διὰ τοῦ προφήτου·
6 καὶ σὺ Βηθλεέμ, γῆ ᾿Ιούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν ᾿Ιούδα· ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μου τὸν ᾿Ισραήλ.
7 Τότε ῾Ηρῴδης λάθρα καλέσας τοὺς μάγους ἠκρίβωσε παρ᾿ αὐτῶν τὸν χρόνον τοῦ φαινομένου ἀστέρος,
8 καὶ πέμψας αὐτοὺς εἰς Βηθλεὲμ εἶπε· πορευθέντες ἀκριβῶς ἐξετάσατε περὶ τοῦ παιδίου, ἐπὰν δὲ εὕρητε, ἀπαγγείλατέ μοι, ὅπως κἀγὼ ἐλθὼν προσκυνήσω αὐτῷ.
9 οἱ δὲ ἀκούσαντες τοῦ βασιλέως ἐπορεύθησαν· καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτούς, ἕως ἐλθὼν ἔστη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον·
10 ἰδόντες δὲ τὸν ἀστέρα ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα,
11 καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῷ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν·
12 καὶ χρηματισθέντες κατ᾿ ὄναρ μὴ ἀνακάμψαι πρὸς ῾Ηρῴδην, δι᾿ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν.
Χρειάζεται πολύ αγρυπνία, πολλές προσευχές για να κατανοήσουμε ικανοποιητικώς αυτό το χωρίο. Και δόξα τω Θεώ που έχουμε τους θεοφόρους πατέρες μας, ιδιαιτέρως δε τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο ώστε δι αυτού και εμείς να κατανοήσουμε αυτά τα οποία είναι κεκλισμένα για μας τους υπό την αμαρτία τυφλωθέντες.
Ποιοι είναι οι μάγοι; Ακούγοντας για μάγους οι εχθροί της αληθείας λένε πώς να, η αστρολογία όλα τα γνωρίζει. Ακόμη και την γέννηση του Σωτήρος! Είναι έτσι όμως τα πράγματα; Καταρχήν αυτοί οι μάγοι για τους οποίους γίνεται λόγος δεν πρόβλεψαν τον χρόνο της γεννήσεως του Ιησού Χριστού, αλλά είδαν ένα λαμπρό αστέρι στην πατρίδα τους και το ακολούθησαν με σκοπό να συναντήσουν έναν νεογέννητο βασιλιά ο οποίος μάλιστα δεν ανήκε ούτε στην φυλή τους, ούτε βέβαια στην πατρίδα τους. Επιπλέον αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι στους μάγους αυτούς δεν διαφαίνεται κάποιο προσωπικό κίνητρο κέρδους. Όλοι οι αστρολόγοι προβλέπουν και αμείβονται γι’ αυτό. Οι μάγοι όμως αυτοί αναζητούν σε ξένο κράτος εχθρικό προς αυτούς τον νεογέννητο βασιλιά, ενόσω μάλιστα ο νόμιμος βασιλιάς της περιοχής ήταν εν ζωή! (Ηρώδης). Βάζοντας έτσι την ζωή τους σε κίνδυνο. Επίσης, ασφαλώς δεν περίμεναν να ευεργετηθούν από αυτόν τον βασιλιά διότι ήταν ακόμη βρέφος και όχι άνδρας. Επιπλέον και το πιο παράλογο, τελικά προσκυνούν, προσφέρουν τα δώρα τους και έπειτα αναχωρούν για την πατρίδα τους την Περσία.
Κατά την προσκύνησή τους αυτή δεν είδαν κάτι τις το βασιλικό, παρά μόνο φάτνη και γαϊδουράκια. Ερωτούμε: -Μήπως είχαν εκεί στην Περσία κάποιο έθιμο να ψάχνουν και να προσκυνούν τους νεογέννητους βασιλιάδες ανά τον κόσμο; Ασφαλώς και όχι απαντούμε. Τι κινητοποίησε λοιπόν αυτούς τους μάγους να φύγουν από την πατρίδα τους να διανύσουν χιλιάδες χιλιόμετρα για να προσκυνήσουν το Θείο βρέφος; -Το αστέρι.
Τι ήταν αυτό το αστέρι; Από την πορεία του καταλαβαίνουμε ότι αυτό το αστέρι δεν ήταν σαν ένα από τα πολλά που υπάρχουν στον ουρανό. Στην πραγματικότητα δεν επρόκειτο για αστέρι αλλά για μία αόρατη δύναμη υπό την μορφή του αστεριού. Άλλωστε δεν υπάρχει αστέρι που να διαγράφει μια τέτοια παράξενη πορεία. Αυτό πορεύονταν όχι από την Ανατολή προς την Δύση , αλλά από τον Βορρά προς τον Νότο. Το έβλεπαν και την ημέρα, εμφανιζόταν και μετά κρυβόταν. Έχουμε συνεπώς να κάνουμε με μια λογική δύναμη. Κατέβαινε από τα ψηλά στα χαμηλά. Τόσο χαμηλά που έδειξαν στους μάγους την καλύβα στην οποία γεννήθηκε ο Χριστός. Πιο αστέρι στον ουρανό μπορεί να σου δείξει ένα συγκεκριμένο σπίτι; Άρα λοιπόν ξεκάθαρα συμπεραίνουμε πως δεν επρόκειτο στην πραγματικότητα για αστέρι αλλά για άγγελο με την μορφή αστεριού.
Γιατί φάνηκε; -Για να καυτηριάσει την αναισθησία των Ιουδαίων. Κάλεσε ξένους βάρβαρους και όχι Ιουδαίους που γνώριζαν τις γραφές, αλλά που όμως δεν έδειχναν το απαιτούμενο ενδιαφέρον γι’ αυτές.
Γιατί προσήλκυσε με τέτοιο θέαμα τους μάγους με την μορφή αστεριού; -Πως αλλιώς να κέντριζε το ενδιαφέρον τους. Μάγοι ήταν. Αν τους εμφανίζονταν σαν άγγελος θα τον περιφρονούσαν. Αργότερα όμως ο Θεός θα πάψει το αστέρι και θα τους μιλά διά μέσου των αγγέλων.
Μας κάνει εντύπωση αγαπητοί αναγνώστες η νωθρότητα των Ιουδαίων. Ενώ ο Ηρώδης φοβήθηκε τον νεογέννητο βασιλιά των Ιουδαίων, οι Ιουδαίοι αδιαφορούν!!!
Παρόλα αυτά βάρβαροι και Ιουδαίοι ενσκήπτουν στις γραφές και ψάχνουν τις προφητείες. Οι προφήτες έλεγαν ότι από την Βηθλεέμ της Ιουδαίας ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μου τὸν ᾿Ισραήλ. Προσοχή! Δεν λέει Μεσσίας, δεν λέει Υιός του Θεού. Μετριοπαθής ο λόγος. Κανένας λόγος υψηλός. Μας λέει ότι θα ποιμάνει τον λαό Του τον Ισραήλ. Εδώ όμως έγινε ποιμένας όλης της Οικουμένης. Γιατί; Γιατί η προφητεία αναφέρεται στους Ιουδαίους.
Ο Ηρώδης λοιπόν καλεί τους μάγους με σκοπό να μάθει από αυτούς που ο Χριστός γεννάται. Απέβλεπε στον φόνο ασφαλώς και όχι στην προσκύνηση όπως ψευδώς υποσχέθηκε. Επρόκειτο περί ανοήτου ανθρώπου ο οποίος διαπίστωσε από τις γραφές ότι ήταν θέλημα Θεού να γεννηθεί ο Μεσσίας. Αν πίστευε στην προφητεία έπρεπε εξ’ αρχής να γνωρίζει ότι επιχειρεί πράγμα ακατόρθωτο, δηλαδή να τα βάλει με το θέλημα του Θεού. Αν πάλι δεν πίστευε, γιατί τόσος πανικός; Δεν έπρεπε καν να ασχοληθεί με το βρέφος. Κάλεσε παρόλα αυτά τους μάγους λάθρα, δηλαδή μυστικώς γιατί πίστευε ότι οι Ιουδαίοι θα προστάτευαν τον νεογέννητο βασιλιά τους. Που να φανταστεί ότι αυτοί ήθελαν να προδώσουν μετά μανίας τον προστάτη τους.
Οι μάγοι δεν κατάλαβαν εξ’ αρχής την κακία και την πονηριά του Ηρώδη. Το ερώτημα το οποίο ανακύπτει, είναι το γιατί οι μάγοι ανήγγειλαν την παρουσία του αστεριού στον Ηρώδη. -Διότι το είχαν χάσει. Ο Θεός θέλησε πλέον να κάνει το γεγονός της γεννήσεως πασίγνωστο σε όλη την χώρα. Άλλωστε όταν οι μάγοι βγήκαν από το βασίλειο το αστέρι τους περίμενε έξω από την πόρτα. (προήγεν αυτούς).
Οι μάγοι τελικά προσκυνούν! Τα έθνη δηλαδή έφθασαν τον Ιουδαϊκό λαό, ή μάλλον τον ξεπέρασαν. Το λογικό ήταν να προσέλθουν πρώτα οι Ιουδαίοι. Αυτοί όμως τον περιφρόνησαν. Οι Ιουδαίοι κοιμούνται και οι μάγοι προσκυνούν.
Ερώτηση: Τι είδαν και προσκύνησαν; Ούτε η Παρθένος ήταν από ανώτερη κοινωνική τάξη, ούτε ο οίκος της περιφανής.
Αυτοί όμως προσκυνούν. Προσφέρουν μάλιστα και δώρα. Όλα τα γεγονότα, το αστέρι, ο φωτισμός που τους έστειλε ο Θεός τους οδήγησε σε τελειότερη γνώση. Αντιλήφθηκαν ότι δεν πλησίαζαν σε έναν κοινό άνθρωπο αλλά κοντά σε Θεό και Ευεργέτη! Τα δώρα τους άλλωστε δεν είχαν σχέση με την Ιουδαϊκή παράδοση. Δεν προσέφεραν πρόβατα και μοσχάρια. Τα δώρα τους έφεραν την σφραγίδα του εκκλησιαστικού πνεύματος. Προσέφεραν αγάπη, υπακοή και επίγνωση. Ή διαφορετικά προσφέρουν Χρυσό ως νέο βασιλιά του κόσμου, σμύρνα=θυσία, Λιβάνι=Προσευχή.
Προσκυνούν και ενώ στην αρχή ήρθαν φανερά και με θόρυβο μέσα στην Ιουδαία, έφυγαν με την πρόρρηση του αγγέλου δι’ άλλης οδού και αναχώρησαν για την πατρίδα τους. Οι μάγοι δεν ζητούν όμως εξηγήσεις, εκτελούν αμέσως την διαταγή του αγγέλου. Ιδού πίστις!
«13 ᾿Αναχωρησάντων δὲ αὐτῶν ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου φαίνεται κατ᾿ ὄναρ τῷ ᾿Ιωσὴφ λέγων· ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ φεῦγε εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἴσθι ἐκεῖ ἕως ἂν εἴπω σοι· μέλλει γὰρ ῾Ηρῴδης ζητεῖν τὸ παιδίον τοῦ ἀπολέσαι αὐτό.
14 ῾Ο δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ νυκτὸς καὶ ἀνεχώρησεν εἰς Αἴγυπτον,
15 καὶ ἦν ἐκεῖ ἕως τῆς τελευτῆς ῾Ηρῴδου, ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος· ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τὸν υἱόν μου».
Οι μάγοι λοιπόν φυγαδεύονται στην Περσία και η αγία οικογένεια στην Αίγυπτο.
Ερώτηση: -Γιατί η αγία οικογένεια δεν διαφυλάττεται στην Βηθλεέμ αλλά φυγαδεύεται;
-Τι έπρεπε να γίνει; Να πέσει στα χέρια του Ηρώδη και να μη φονευθεί; Αυτό θα προκαλούσε την δυσπιστία, ότι έλαβε σάρκα σαν και μας. Ασφαλώς ως Θεός και άλλα πιο θαυμαστά σημεία μπορούσε να επιτελέσει. Όμως θα αντιμετωπίζονταν σαν θρύλος, σαν μύθος, κάτι ξένο δηλαδή προς τον άνθρωπο.
Γιατί στέλνεται το παιδί στην Αίγυπτο;
-Για την επαλήθευση της προφητείας «Εξ’ Αιγύπτου κάλεσα τον Υιόν μου». Αλλά παράλληλα και για να στείλει την ελπίδα στα έθνη. Η Βαβυλώνα και η Αίγυπτος κατακαίονταν περισσότερα από κάθε άλλα έθνη από την ασέβεια. Στην μία λοιπόν στέλνει τους μάγους, στη άλλη πήγε ο ίδιος με τη μητέρα του. Παράδοξον! Η Παλαιστίνη καταδιώκει, η Αίγυπτος υποδέχεται και σώζει.
Από την άλλη έχουμε και πάλι μπροστά μας την πίστη του Ιωσήφ. Στον Ιωσήφ είχε υποσχεθεί ο άγγελος ότι από την Μαρία θα γεννηθεί ο Σωτήρας. Αυτός όμως ούτε τον εαυτό του δεν σώζει. Φυγαδεύεται στην Αίγυπτο. Ο Ιωσήφ όμως δεν ερευνά, δεν σκανδαλίζεται, πιστεύει!
«16 Τότε ῾Ηρῴδης ἰδὼν ὅτι ἐνεπαίχθη ὑπὸ τῶν μάγων, ἐθυμώθη λίαν, καὶ ἀποστείλας ἀνεῖλε πάντας τοὺς παῖδας τοὺς ἐν Βηθλεὲμ καὶ ἐν πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ὃν ἠκρίβωσε παρὰ τῶν μάγων.
17 τότε ἐπληρώθη τὸ ρηθὲν ὑπὸ ῾Ιερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος·
18 φωνὴ ἐν Ραμᾷ ἠκούσθη, θρῆνος καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ραχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελε παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν».
Ο Ηρώδης είπαμε και παραπάνω επιχειρεί πράγμα ακατόρθωτο να κατατροπώσει τον Υιό του Θεού. Και έτσι κατασφάζει τα νήπια.
Ερώτηση: -Γιατί ο Θεός άφησε ανυπεράσπιστα τα παιδάκια που σφαγιάστηκαν;
-Απάντηση: -«Είναι πολλοί όσοι αδικούν, αλλά δεν αδικείται κανένας». (Χρυσόστομος) Ο Θεός υπολογίζει την αδικία ή προς διαγραφή αμαρτημάτων ή για μισθαποδοσία. Τα παιδάκια βέβαια δεν είχαν αμαρτίες για να ξεπληρώσουν. Εδώ έχουμε απόδοση αμοιβής από τον Θεό, τα κάνει αγίους της Εκκλησίας μας! Δείτε όμως και το τραγικό τέλος του Ηρώδη. Ο οποίος μάλιστα εκτός από τα νήπια εκτέλεσε μία από τις συζύγους του, τρεις από τους γιους του, την πεθερά και τον γαμπρό του. Τελικά ο ίδιος πέθανε ύστερα από μακροχρόνιους φρικτούς πόνους εξαιτίας πάθησης που είχε στα νεφρά.
Η Ραχήλ για την οποία γίνεται λόγος ήταν η μητέρα του Βενιαμήν και η Ραμά περιοχή Βενιαμήν.
Ο Χριστός λοιπόν έρχεται στον κόσμο: Η μητέρα του υποχρεώνεται σε φυγή, η πατρίδα του περιπίπτει σε αθεράπευτα δεινά, θρήνος και οδυρμός και παντού κραυγές απελπισίας. Αλλά εσύ μη ταραχθείς μας λέει ο ιερός Χρυσόστομος. Με τα αντίθετα το θαύμα γίνεται μεγαλύτερο.
«19 Τελευτήσαντος δὲ τοῦ ῾Ηρῴδου ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου κατ᾿ ὄναρ φαίνεται τῷ ᾿Ιωσὴφ ἐν Αἰγύπτῳ
20 λέγων· ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ πορεύου εἰς γῆν ᾿Ισραήλ· τεθνήκασι γὰρ οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχὴν τοῦ παιδίου.
21 ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ ἦλθεν εἰς γῆν ᾿Ισραήλ.
22 ἀκούσας δὲ ὅτι ᾿Αρχέλαος βασιλεύει ἐπὶ τῆς ᾿Ιουδαίας ἀντὶ ῾Ηρῴδου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἐφοβήθη ἐκεῖ ἀπελθεῖν· χρηματισθεὶς δὲ κατ᾿ ὄναρ ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη τῆς Γαλιλαίας,
23 καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς πόλιν λεγομένην Ναζαρέτ, ὅπως πληρωθῇ τὸ ρηθὲν διὰ τῶν προφητῶν ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται ».
Ο Ηρώδης λοιπόν πεθαίνει, είδαμε με πιο τραγικό τρόπο, και στον θρόνο ανεβαίνει ο γιος του ο Αρχέλαος. Ο οποίος προφανώς θα νόμιζε ότι μέσα στην σφαγή θα είχε εξοντωθεί και το Θείο βρέφος.
Άλλωστε η αγία οικογένεια εγκαθίσταται πλέον στην Ναζαρέτ. (Δεν κινδυνεύει πλέον) ὅπως πληρωθῇ τὸ ρηθὲν διὰ τῶν προφητῶν ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται.
Ποιος προφήτης γράφει αυτήν την προφητεία; Ο Χρυσόστομος απαντά: «Μην είσαι περίεργος και μη ρωτάς διά πολλά. Πολλά προφητικά βιβλία έχουν εξαφανιστεί εξαιτίας της επιδρομής των βαρβάρων. Άλλωστε ο Ναθαναήλ συμμετέχει στην αναζήτηση ρωτώντας: «εκ Ναζαρέτ δύναται τι αγαθόν είναι;»
Ο Χριστός όμως δεν χρειάζεται ανθρώπινα πιστοποιητικά, ακόμη και τους μαθητές του τους επιλέγει από την Γαλιλαία, κάνοντας τους ψαράδες αλιείς ανθρώπων. Εκλέγει μητέρα αφανή, γεννιέται σε σταύλο, ποδοπατεί κάθε ανθρώπινο εγωισμό.
Ας πάψουμε λοιπόν κι εμείς να μεγαλοφωνούμε για την πατρίδα και την καταγωγή μας. Για τους ήρωες πρόγονούς μας. Δεν αρκούν όλα αυτά για τη σωτηρία μας. Δες του Εβραίους. Υπήρξε ο εκλεκτός λαός του Θεού, ο οποίος όμως σταύρωσε τον Λυτρωτή που αιώνες περίμενε…
Για την ερμηνεία του Α΄κεφαλαίου πάτησε ΕΔΩ