Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κεφάλαιο Γ΄
«1 Ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐκείναις παραγίνεται ᾿Ιωάννης ὁ βαπτιστὴς κηρύσσων ἐν τῇ ἐρήμῳ τῆς ᾿Ιουδαίας
2 καὶ λέγων· μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν».
Ποιες ήταν οι μέρες εκείνες για τις οποίες μας μιλά ο Ευαγγελιστής; Τα γεγονότα της παιδικής ηλικίας του Ιησού τα περνά γρήγορα και φτάνει στην ηλικία των τριάντα ετών. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί ο Χριστός δεν βαπτίστηκε νωρίτερα;
-Για να μας δείξει ότι καταλύει μεν τον νόμο της Παλαιάς Διαθήκης, αφού πρώτα όμως τον εκπληρώνει πλήρως. Λέγει λοιπόν: «· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην·»· Δηλαδή εκπληρώσαμε όλες τις απαιτήσεις του νόμου, μόνο αυτό πλέον απομένει.
Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, ασφαλώς δεν βάπτιζε έχοντας δικές του ιδέες περί αυτού που έκανε. Δεν ήταν δική του εφεύρεση αυτό, αλλά εντολή του Θεού: «Ρήμα Κυρίου εγένετο επ’ αυτόν» και αλλού: «Ο αποστείλας με βαπτίζειν εν ύδατι, εκείνος μοι είπεν. Εφ’ ον αν ίδης το Πνεύμα καταβαίνον ωσεί περιστεράν και μένον επ’ αυτόν, ούτος εστίν ο βαπτίζων εν Πνεύματι Αγίω». Τον ξεκάθαρο λόγο για τον οποίο βάπτιζε μας τον εκθέτει με το εξής λόγο: «Εγώ ουκ ήδειν αυτόν, αλλ’ ίνα φανερωθή τω Ισραήλ, διά τούτο ήλθον εγώ εν ύδατι βαπτίζων».
Βέβαια δεν βάπτιζε μόνο για τους ανωτέρω λόγους αλλά «κηρύσσω βάπτισμα μετανοίας» έλεγε. Δεν είχε βέβαια την χάρη της συγχωρήσεως των αμαρτιών, διότι προ του σταυρού πουθενά δεν φαίνεται να υπάρχει συγχώρηση. Αυτή είναι συνδεδεμένη με το Αίμα του Χριστού. Όμως αφού δεν υπήρχε η δυνατότητα συγχωρήσεως γιατί ο Ιωάννης βάπτιζε εις άφεση αμαρτιών; Απαντούμε: Διά την προτροπή της ενθυμήσεως των αμαρτιών: «ποιήσατε καρπούς αξίους μετανοίας» έλεγε. Προετοίμαζε έτσι τις καρδιές για την έλευση Αυτού που είχε την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες.
Όλη η πόλη κατέφευγε στον Ιωάννη. Έπαιρνε απ’ αυτόν ένα πνεύμα ελπίδας για τον ερχομό του Μεσσία. Ήταν επίσης σπουδαίο πράγμα να βλέπει κανείς τον γιο ενός αρχιερέα (γιος του αρχιερέως Ζαχαρία) να ζει τόσο ασκητικά. Η παρουσία του και μόνο ενέπνεε σεβασμό.
« οὗτος γάρ ἐστιν ὁ ρηθεὶς ὑπὸ ῾Ησαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ». Τον ερχομό του Ιωάννη τον είχαν λοιπόν αναγγείλει και οι προφήτες. Ο Ιωάννης ήταν ασκητικά ενδεδυμένος: «Αὐτὸς δὲ ὁ ᾿Ιωάννης εἶχε τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ ἀπὸ τριχῶν καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, ἡ δὲ τροφὴ αὐτοῦ ἦν ἀκρίδες καὶ μέλι ἄγριον». Μεγάλη καρτερία σε ανθρώπινο σώμα! Στο πρόσωπο του Ιωάννη οι Εβραίοι έβλεπαν τον Ηλία. Με την ενδυμασία του και την διατροφή του δίδασκε την αγγελική βιωτή. Την ελευθερία από τις ανθρώπινες μέριμνες ,την δυνατότητα εξομοίωσης της ποιότητας ζωής του ανθρώπου με την προ πτώσης εποχής των πρωτοπλάστων.
Αν συγκρίνουμε την ζωή μας με αυτή του Ιωάννου του Προδρόμου πολύ θα ωφεληθούμε, θα δούμε πόσο απέχουμε από την δική του αρετή…
"7 ἰδὼν δὲ πολλοὺς τῶν Φαρισαίων καὶ Σαδδουκαίων ἐρχομένους ἐπὶ τὸ βάπτισμα αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· γεννήματα ἐχιδνῶν, τίς ὑπέδειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς;
8 ποιήσατε οὖν καρπὸν ἄξιον τῆς μετανοίας,
9 καὶ μὴ δόξητε λέγειν ἐν ἑαυτοῖς, πατέρα ἔχομεν τὸν ᾿Αβραάμ· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι δύναται ὁ Θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ ᾿Αβραάμ.
10 ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται.
11 ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ πυρί.
12 οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ συνάξει τὸν σῖτον αὐτοῦ εἰς τὴν ἀποθήκην, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ".
Οι Σαδδουκαίοι και οι Φαρισαίοι προσέρχονταν στο βάπτισμα του Ιωάννου δεν πίστευαν όμως στο κήρυγμά του. Προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να τον παγιδέψουν: «Ει συ Ηλίας, ει συ Χριστός»; Και ο λαός βέβαια τα ίδια ρωτούσε αλλά με απλότητα, αυτοί δε με πονηρία για να τον συλλάβουν. Είχαν την πλάνη ότι επειδή αυτοί ήταν απόγονοι των προφητών αυτό και μόνο αυτό θα τους δικαίωνε.
Παρόλα αυτά όμως αυτοί προσέρχονταν στο βάπτισμα του Ιωάννου. Αντί όμως ο Ιωάννης να τους ενθαρρύνει γι’ αυτό, τους επιπλήττει. Γιατί το κάνει αυτό; Στην πραγματικότητα προσπαθεί να τους προσελκύσει, εκφράζει την έκπληξή του που έστω κι έτσι προσέρχονταν στο βάπτισμά του και γι’ αυτό ρωτά: «Τις υπέδειξεν υμίν φυγείν από της μελλούσης οργής;». Στη συνέχεια δε τους συμβουλεύει: «Ποιήσατε καρπούς αξίους της μετανοίας». Δεν φτάνει δηλαδή να αποφεύγεις την κακία, αλλά και να παρουσιάσεις έργα αρετής. Μην επιμένετε λοιπόν στα ίδια. Μη προβάλλετε τους γνωστούς σας τίτλους, του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ.
Κι όμως αυτοί μετά από λίγο θα του πουν: «ημείς πατέρα έχομεν τον Αβραάμ και ουδενί δεδουλεύκαμεν». Άρα η αιτία του εγωισμού τους ήταν η καταγωγή τους και αυτή τους την ιδέα κοίταξε πρώτα να περιορίσει. Τους απαντά λοιπόν: «Μη δόξητε λέγειν, ότι πατέρα έχομεν τον Αβραάμ, δύναται γαρ ο Θεός εκ των λίθων τούτων εγείραι τέκνα τω Αβραάμ». Με τα λόγια αυτά καταφέρνει αμέσως να τους απομακρύνει από την φαντασία της καταγωγής θέλοντας να τους κάνει να στηρίζουν την ελπίδα της σωτηρίας τους στην προσωπική τους μετάνοια και αρετή.
«10 ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται». Τα χρόνια περνούσαν και οι Εβραίοι ρωτούσαν: «που εστίν η ημέρα Κυρίου;» Ο Ιωάννης έχει πλέον την απάντηση. Ο Κύριος είναι προ των θυρών. Δεν έρχεται πλέον ούτε δούλος, ούτε προφήτης, ούτε άγιος, ούτε άγγελος, έρχεται ο ίδιος ο Κύριος και θα επιφέρει δικαιοσύνη: «11 ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ πυρί». Εδώ ορίζει εξ’ αρχής την απόσταση που έχει αυτός από τον Κύριο. Ομιλεί για την ασημαντότητα του δικού του βαπτίσματος. Το βάπτισμα του Χριστού επρόκειτο να είναι γεμάτο από ανέκφραστη δωρεά. Ο λόγος του αυτός δεν προέρχεται από ταπεινοφροσύνη, στέκεται πάνω στην πραγματικότητα και επειδή ο λόγος του είναι αληθινός και πραγματικός το αποδεικνύει: «Εκείνος βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω και πυρί». Δεν είπε θα σας δώσει Άγιο Πνεύμα αλλά θα σας βαπτίσει, δηλαδή θα σας βυθίσει στο Πνεύμα το Άγιο και συμπληρώνει: και πυρί. Φανερώνοντας διά της δυνάμεως της φωτιάς την ορμητικότητα της Θείας Χάριτος.
Πραγματικά ο λόγος του Ιωάννου είναι εκπληκτικός. Διεγείρει την προσοχή των ακροατών. Εξηγεί δε το πώς θα γίνουν όλα αυτά: «Ίδε ο Αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτία του κόσμου». Δεν είπε ο συγχωρήσας την αμαρτία του κόσμου, αλλά ο αναλαμβάνων. Η συγχώρηση είναι εύκολη και ακίνδυνη, ενώ το να αναλάβει, περικλείει την συνέπεια του θανάτου.
Ο Θεός όταν έστειλε τον Ιωάννη να βαπτίζει του είπε: «Εφ΄ον αν ίδης το Πνεύμα καταβαίνον και μένον, ούτος εστίν ο βαπτίζων εν Πνεύματι αγίω». Έτσι ο Ιωάννης όταν είδε αυτόν τον λόγο να εκπληρώνεται είπε: « Εγώ εώρακα και μεμαρτύρηκα ότι ούτος εστίν ο Υιός του Θεού». Ας μην πλανώμεθα όμως αδελφοί μου. Και εμείς που ελάβαμε το ιερό βάπτισμα δεν αρκεί μόνον αυτό καθ’ αυτό για να σωθούμε. Ας μην γινόμαστε φαύλοι και φλύαροι…
Μαρτυρεί ο Ιωάννης ότι ο Υιός του Θεού θα σηκώσει την αμαρτία του κόσμου, ότι θα ζητήσει λόγο για τις φαύλες πράξεις μας, ότι τόσο οι αμοιβές όσο και οι τιμωρίες θα είναι αιώνιες. Τα πιστεύεις όλα αυτά; Κι αν ακόμα τα πιστεύεις δεν σώθηκες. Και οι δαίμονες πιστεύουν και φρίττουν! Παρόλα αυτά θα τιμωρηθούν… Δεν αρκεί συνεπώς να εκκλησιάζεται κάποιος, να ασκεί τυπικά τα εκκλησιαστικά του καθήκοντα. Αν μεταφέρουμε όπως οι αμελείς μαθητές άδεια τα τετράδια στο σπίτι μας ποια θα είναι η απολογία μας; Κι αν ακόμη σιγοψάλλουμε κάτι ή μάθουμε να λέμε και καμιά προσευχή, ούτε αυτό αρκεί. Ας ακούσουμε τον Θεό να λέει: «Ο λαός ούτος τοις χείλεσι με τιμά, η δε καρδία αυτών πόρρω απέχει απ’ εμού».
Ας μπούμε άμεσα στον πνευματικό στίβο της ασκητικής βιοτής που μας καλέι, να μην ορκιζόμαστε, να μην κακολογούμε, να μην φθονούμε, να μην υποδουλωνόμαστε στα φαγητά στη κραιπάλη και στην μέθη, να μην γινόμαστε σκληροί και αδιάφοροι, να σπουδάσουμε στην εγκράτεια, στη σωφροσύνη, στη δικαιοσύνη, στην ταπεινοφροσύνη. Να μην επιθυμούμε την προσωπική μας δόξα γενόμενοι κενόδοξοι, αλλά να ζούμε σεμνά με συντριβή πνεύματος και καρδίας. Η καλύτερη παλαίστρα για να επιτύχουμε σε όλα αυτά, δεν είναι ούτε η αγορά, ούτε η γειτονιά, είναι το σπίτι μας με τους οικείους μας, εκεί που χωρίς ταμπού και χωρίς μάσκες βγάζουμε τον πραγματικό εαυτό μας και βλέπουμε ξεκάθαρα το ποιοι τελικά είμαστε.
3,13 Τότε παραγίνεται ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην πρὸς τὸν Ἰωάννην τοῦ βαπτισθῆναι ὑπ᾿ αὐτοῦ.
Έρχεται ο Δεσπότης με τους δούλους, ο δικαστής με τους υπόδικους για να βαπτιστεί! Όμως μη ταραχθείς διότι μεταξύ των ταπεινών διαλάμπει το υψηλό μεγαλείο. Γιατί ταράζεσαι; Εδώ καταδέχτηκε να γεννηθεί, να σταυρωθεί, να θανατωθεί. Έκανε τα μεγαλύτερα δεν θα τον εμπόδιζε ασφαλώς και αυτό.
3,14 ὁ δὲ Ἰωάννης διεκώλυεν αὐτὸν λέγων· ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με;
Ο Ιωάννης διευκρινίζει βέβαια ότι δεν είναι άξιος, δεν είναι αυτός ο Αμνός του Θεού και δια τούτο έχει εκείνος ανάγκη εκείνος να βαπτιστεί υπ’ Αυτού. Όμως τι ακούει στα λόγια του αυτά; Τον έπαινο; Όχι. Την συγκατάβαση; Όχι. Αλλά τι ακούει;
3,15 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπε πρὸς αὐτόν· ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην· τότε ἀφίησιν αὐτόν·
Δηλαδή, άφησέ τα τώρα αυτά δεν μπορείς να το αποφύγεις αυτό το οποίο δεν θα διαρκέσει αιωνίως, θα με δεις στην κατάσταση που επιθυμείς σύντομα. Τώρα όμως δέξου του. Ήρθε ο Χριστός να διαλύσει την κατάρα, αφού εκπλήρωσε πρώτα όλο τον νόμο, εξαιτίας της παράβασης αυτού ο άνθρωπος παρέμενε για αιώνες εγκλωβισμένος στον Άδη. Ο νόμος λοιπόν δεν λειτουργούσε πλέον σαν λύτρωση αλλά σαν κατάρα. Ο Χριστός όμως εκτελεί πλέον όλον τον νόμο, σηκώνει πάνω του την κατάρα των ανθρώπων και διά τούτο καταλύει την αιτία της κατάρας που είναι η παράβαση του νόμου φέρνοντας το καινούριο. Την Καινή Διαθήκη που είναι γεμάτη δωρεές και όχι ασήκωτα βάρη.
3,16-17 καὶ βαπτισθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ᾿ αὐτόν· καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα.
Οι άνθρωποι υποπτεύονταν ότι ο Χριστός ήταν κατώτερος πνευματικά από τον Ιωάννη τον βαπτιστή. Η μορφή άλλωστε του Προδρόμου ήταν περισσότερο ασκητική. (ρούχα, σπίτι, διατροφή). Γι’ αυτό όμως οι ουρανοί άνοιξαν και ακούστηκε η φωνή : «Αυτός είναι ο Υιός μου αγαπητός. Και για να μη γίνει παρανόηση ότι η λέξη αυτός λέχθηκε για τον Ιωάννη, το Πνεύμα σαν περιστερά στάθηκε πάνω από τον Ιησού.
Γιατί δεν πίστεψαν όμως οι ιουδαίοι βλέποντας ένα τόσο μεγάλο θαύμα; Απάντηση: Δεν είδαν μόνο αυτό αλλά και άλλα μεγαλύτερα απ’ αυτό. Το ζητούμενο δεν είναι αυτό. Η σωστή ερώτηση θα ήταν αν δεν έγιναν όλα για να πιστέψουν. Υπάρχει κάτι που να μην έγινε;
Για ποιο λόγο όμως άνοιξαν οι ουρανοί; Για να μάθεις ότι και όταν βαπτίζεσαι εσύ γίνεται το ίδιο. Σε καλεί ο Θεός στην ουράνια πατρίδα. Αν δεν βλέπεις μην απιστήσεις. Εμείς δεν έχουμε ανάγκη από ορατά σημεία, τα αντικαθιστά όλα η πίστη! Τα σημεία προορίζονται όχι για τους πιστούς, αλλά για τους απίστους.
Άλλη ερώτηση: -Γιατί το Άγιο Πνεύμα εμφανίστηκε ως περιστερά;
Απάντηση: - Είναι ήμερο και καθαρό ζώο. Το Πνεύμα το Άγιο είναι πνεύμα πραότητος. Μας θυμίζει επίσης και την ιστορία του Νώε. Με τη διαφορά όμως ότι τότε το ανθρώπινο γένος τιμωρήθηκε, ενώ σε αυτή την περίπτωση δέχτηκε την δωρεά. Θα πρέπει επίσης να τονίσουμε κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία: Ο Χριστός εμφανίστηκε με την δική μας φύση. Ανέλαβε την φύση μας, ενώ το Άγιο Πνεύμα ασφαλώς δεν ανέλαβε την φύση του περιστεριού. Γι’ αυτό ο Ευαγγελιστής δεν είπε με την φύση της περιστεράς, αλλά με την μορφή. Μετά άλλωστε απ’ αυτή την μορφή πήρε άλλη. (πύρινες γλώσσες)
Εν κατακλείδι: Ο Χριστός με το βάπτισμα μας καλεί στην ουράνια πατρίδα. Δεν μας αλλάζει όμως σε αγγέλους ή αρχαγγέλους, αλλά όπως είμαστε μας κάνει υιούς του Θεού αγαπητούς. Αν τα σκεφτούμε όλα αυτά θα πρέπει εφεξής να ζήσουμε μία ζωή αντάξια της τιμής που μας εδόθη. Δεν θα κριθούμε πλέον σαν άνθρωποι, αλλά σαν υιοί του Θεού. Γι’ αυτό λοιπόν ευλόγως θα πρέπει να είμαστε σε όλα προσεκτικοί μη τυχόν αντί για τον ετοιμασμένο παράδεισο βρεθούμε στο σκότος το εξώτερο, εκεί που ο σκώληξ δεν τελευτά και το κτύπημα και ο τριγμός των δοντιών είναι αιώνιος.