390-410 ΩΡΙΓΕΝΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΙΔΕΣ- Η ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Ο Ωριγένης ήταν συγγραφέας του γ΄ αιώνα που διάβαζαν και τον αγαπούσαν περισσότερο από κάθε άλλον, στην Αλεξάνδρεια και στην Καισάρεια είχε πιστούς οπαδούς, όμως συνάντησε την κριτική και την αντίθεση του Πέτρου Αλεξανδρείας και του Μεθοδίου Ολύμπου.
Ο Ωριγένης είχε διδάξει την υπόταξη του Υιού και Λόγου στον Πατέρα Θεό.
Ο πιο φανατικός αντιωριγενιστής ήταν ο Επιφάνιος επίσκοπος της Κωνσταντίας της Κύπρου (367). Αυτός άλλωστε έγραψε κατά πασών των αιρέσεων. Ονόμαζε τους οπαδούς του Ωριγένη «ηλίθιους» και λέει ότι από αυτό προήλθαν όλες οι μεταγενέστερες αιρέσεις και ο αρειανισμός.
Ωριγενιστής ήταν από το 386 ο Ιωάννης Ιεροσολύμων διάδοχος του Κυρίλλου. Στα Ιεροσόλυμα κατέφτασε μετά από λίγο ο δυτικός μοναχός Ρουφίνος ο οποίος επίσης ασπάζονταν τις απόψεις του Ωριγένη. Λίγο αργότερα ο Ρουφίνος πήγε στη Ρώμη και άρχισε να μεταφράζει έργα του Ωριγένη προκαλώντας αναστάτωση. Τελικά ο Ρουφίνος πέθανε το 410.
Σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι 4 «μακροί αδελφοί» οι οποίοι ήταν τέσσερα αδέλφια που διακρίνονταν για τη μόρφωση και την ευσέβειά τους και ονομάζονταν «μακροί» γιατί ήταν ψηλοί στο ανάστημα. ένας απ’ αυτούς ο Διόσκορος ήταν επίσκοπος Ερμουπόλεως. Οι αδελφοί θέλησαν να μεσολαβήσουν για τον Ισίδωρο τον πρεσβύτερο ο οποίος ήταν κι αυτός Ωριγενιστής πιστός ακόλουθος του Ιωάννη Ιεροσολύμων. Ο Θεόφιλος Αλεξανδρείας βλέποντας τις εξελίξεις, κάλεσε σύνοδο στην Αλεξάνδρεια, καταδίκασε τον Ωριγένη και τα έργα του και αποκήρυξε τους Ωριγενιστές. Μάλιστα με στρατό πήγε στη Νιτρία για να συλλάβει τους Μακρούς αδελφούς, αυτοί κρύφτηκαν, έκαψαν τις εγκαταστάσεις τους. Οι Μακροί αδελφοί, ο Ισίδωρος και 100 μοναχοί πήγαν ως πρόσφυγες στην Παλαιστίνη. Ο Θεόφιλος έγραψε επιστολή για να τους διώξουν κι από κει κι έτσι να ξεριζώσουν τον Ωριγενισμό. Ο Επιφάνιος κάλεσε σύνοδο στην Κύπρο, τα πρακτικά των οποίων έστειλε στον Ιωάννη τον Χρυσόστομο ζητώντας απ’ αυτόν να μη διαβάζει βιβλία του Ωριγένη. Ο Χρυσόστομος δεν του απάντησε.
Εν τω μεταξύ οι Μακροί αδελφοί ο Ισίδωρος και οι 100 μοναχοί έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη, συναντήθηκαν με τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, ο οποίος όχι μόνο δεν τους έδιωξε, αλλά τους περιποιήθηκε χωρίς όμως να τους δεχτεί σε κοινωνία.
Ο Επιφάνιος κάλεσε τον Χρυσόστομο να διώξει τους Ωριγενιστές, όμως ο Χρυσόστομος του απάντησε ότι περιμένει την απόφαση της Συνόδου κάτι που δεν άρεσε στον Επιφάνιο ο οποίο πίστεψε ότι ο Χρυσόστομος συνωμότησε με τους Ωριγενιστές. Ο Επιφάνιος αποχωρώντας από την Κωνσταντινούπολη πέθανε στον δρόμο της επιστροφής στο πλοίο (403)
Δράση κατά του Χρυσοστόμου ανέλαβε ο Θεόφιλος ο οποίος με ανυπόστατες και γελοίες κατηγορίες συγκάλεσε σύνοδο απέναντι από την Κωνσταντινούπολη σε ένα προάστιο της Χαλκηδόνας την Δρυν. Εκεί 36 επίσκοποι τον καθαίρεσαν. Ο Αυτοκράτορας Αρκάδιος επικύρωσε την απόφαση και ετοιμαζόταν να τον εξορίσει. Όμως ο λαός εξεγέρθηκε και ο Χρυσόστομος επειδή δεν ήθελε να γίνει επανάσταση παραδόθηκε μόνος του στα κρυφά και τον μετέφεραν στην Βιθυνία.. Η εξορία του Χρυσοστόμου δεν κράτησε πολύ, Μετά από μεγάλο σεισμό στην πόλη η αυτοκράτειρα τον ανακάλεσε και ο Χρυσόστομος όταν επέστρεψε ζήτησε να συγκληθεί σύνοδος για να ακυρώσει την καταδίκη του. Ο λαός έκανε ταραχές. Έτσι ο πόλεμος εναντίον των Ωριγενιστών μεταβλήθηκε σε προσωπικό πόλεμο εναντίον του Χρυσοστόμου, τον οποίο αντιπαθούσε ο Θεόφιλος.