251 μ.Χ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΝΟΒΑΤΙΑΝΩΝ

Όταν τέλειωσε ο διωγμός του Δεκίου, οι αποστάτες ζητούσαν να επιστρέψουν στην Εκκλησία και γεννήθηκε πρόβλημα με το ποιον τρόπο έπρεπε να γίνουν αυτοί ξανά δεκτοί. Αυτό το ζήτημα προκάλεσε έριδες στη Ρώμη και στην Καρχηδόνα.

Ο Κυπριανός επίσκοπος Καρχηδόνας έγραψε στη Ρώμη και του απάντησε ο πρεσβύτερος Νοβατιανός εκ μέρους των πρεσβυτέρων και διακόνων της Ρώμης. Στο γράμμα προς τον Κυπριανό ήταν μετριοπαθής, φάνηκε μάλιστα να συμφωνεί μαζί του λέγοντας ότι περιμένει να συγκληθεί σύνοδος για την εκλογή επισκόπου, οπότε και θα τακτοποιηθεί το ζήτημα των αποστατών.

Τον Μάρτιο του 251, ο Κορνήλιος εκλέχθηκε επίσκοπος Ρώμης και άρχισε να εφαρμόζει μεγαλύτερη επιείκεια, γιατί δεχόταν στην εκκλησία τους αποστάτες χριστιανούς αφού περνούσαν ορισμένο καιρό σε μετάνοια.

Ο Νοβατιανός απογοητεύτηκε που δεν εκλέχθηκε αυτός επίσκοπος και αφού απόσπασε οπαδούς χειροτονήθηκε επίσκοπος και πήρε αυστηρή θέση απέναντι στους αποστάτες. Έλεγε ότι δεν πρέπει αυτοί να ενσωματωθούν στην Εκκλησία αλλά να αφεθούν στην κρίση του Θεού. Επίσης πίστευε ότι η Εκκλησία δεν πρέπει να συγχωρεί ούτε τα βατιά αμαρτήματα του φόνου, της μοιχείας κ.α

Η Εκκλησία του ονομάστηκε εκκλησία των καθαρών και ξαναβάπτιζαν όσους ήθελαν να γίνουν μέλη της.

Ο Κορνήλιος συγκάλεσε στη Ρώμη σύνοδο με 66 επισκόπους και το Φθινόπωρο του 251 καταδικάστηκε ο Νοβατιανός και αφορίστηκε.

Ωστόσο η εκκλησίες των Νοβατιανών ιδρύθηκαν και στην Ανατολή και αναγνωρίστηκαν από τον Μ. Κωνσταντίνο το 326.

Η Α΄Οικουμενική Σύνοδος ασχολήθηκε με τον τρόπο επιστροφής τους στην εκκλησία με τον “η΄”κανόνα της.