132 π.Χ Σοφία Σειράχ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

            Πρόκειται για ένα κατ’ εξοχήν εκκλησιαστικό βιβλίο το οποίο έχει σκοπό του την ηθική διαπαιδαγώγηση των κατηχουμένων.

            Αντιγραφέας του βιβλίου φέρεται να είναι ο Ιησούς υιός Σειράχ εγγονός του Σειράχ ο οποίος κατάγονταν από πλούσια οικογένεια. Από νεαρός εντρύφησε στις γραφές, ταξίδεψε στο εξωτερικό και επιστρέφοντας στην Ιερουσαλήμ άνοιξε σχολή διδασκαλίας της Γραφής. Τότε αντέγραψε το βιβλίο του παππού του Σειράχ .

            Το βιβλίο γράφηκε κατά τα χρόνια της βασιλείας του Πτολεμαίου του Ευεργέτου δηλαδή κατά 117 ή 132 π.Χ.

            Το βιβλίο αυτό ανήκει στα δευτεροκανονικά της Παλαιάς Διαθήκης. Συχνά όμως αναφέρεται στο Ταλμούδ απολαμβάνοντας κατ’ ουσία τιμής κανονικού βιβλίου.

            Στην Καινή Διαθήκη γίνονται πολλοί υπαινιγμοί στο παρόν βιβλίο. Στην επιστολή Ιακώβου, στο Ιω. 14,23 στην Α΄τιμ. 6,9 και Ιακ. 1,9

            Μόνον ο πρόλογος του βιβλίου ανήκει στον εγγονό του Σειράχ και επομένως δεν θεωρείται θεόπνευστος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ

            «Πάσα σοφία»: πηγάζει «παρά Κυρίου», «μετ’ αυτού εις τον αιώνα», είναι αιώνια σοφία Του. Ανεξιχνίαστη είναι η σοφία, κανείς δεν μπορεί να την μετρήσει ή να την οριοθετήσει.

            «Προτέρα πάντων»: Κατά τον Ιωάννη η σοφία είναι ο Λόγος του Θεού, ο Χριστός.

            «Φόβος Κυρίου»: Αυτή είναι η πρακτική σοφία. Ο φόβος αυτός γενικώς είναι η ευσέβεια. Η ευσέβεια είναι «δόξα και καύχημα», «στέφανος αγαλλιάματος».

            «Πλησμονή σοφίας»: Όσο περισσότερο κάποιος γίνεται σοφός, τόσο μεγαλύτερο φόβο Θεού έχει.

            «Μεθύσκει αυτούς»: Ευφραίνει τους ανθρώπους η σοφία.

            «Οίκου αποδοχεία»: Η σοφία είναι πρόξενος και των υλικών αγαθών.

            «Φόβος Κυρίου απωθείται αμαρτήματα»: Να το ευχάριστο αποτέλεσμα του φόβου του Θεού.

            «Ου δυνήσεται θυμός»: Αδικαιολόγητος είναι ενώπιον του Κυρίου ο άδικος θυμός. «Η ροπή αυτού πτώσις».

            «Βδέλυγμα δε αμαρτωλώ»: Στον αμαρτωλό, αυτόν δηλαδή που μισεί την θεοσέβεια  δεν υπάρχει σοφία.

            «Πρόσεχε»: Προτροπή. Μην υποκρίνεσαι τον ευσεβή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ

            Κρατήσου καλά από τον Θεό «Προσέρχει δουλεύειν». Αν θέλεις πραγματικά να υπηρετήσεις τον Κύριο «πειρασμόν», μην αποκάμεις στους πειρασμούς, διότι ο πειρασμός σήμερα ή αύριο θα έρθει. «Καρτερήσου» να είσαι σταθερός «μη σπεύσης»: μην αφήνεις τον εαυτό σου να παρασυρθεί από την ταραχή.

            «Κολλήθητι αυτώ»: Συνδέσου στενά με τον Θεό. Κάθε πειρασμός εκ του Θεού είναι «εν πυρί δοκιμάζεται»: Η δοκιμασία καθαρίζει εξαγνίζει. «Αναμείνατε»: Μην απομακρυνθείτε από τον Κύριο όταν πέσετε σε πειρασμό.

            «Ου μη πταίση ο μισθός»: Δεν θα σκοντάψει η αμοιβή σας.

            «Ουαί»: Αλλοίμονο στους δειλούς και στους διπλοπρόσωπους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ

            «Εμού του Πατρός».. «ίνα σωθήτε»: Για να απολαύσετε την ευτυχία «δόξασε πατέρα επί τέκνοις»: Ύψωσε τον πατέρα υπεράνω των τέκνων. «Κρίσιν μητρός»: Στερέωσε την αυθεντία της μητρός»: Στερέωσε την αυθεντία της μητρός επί των τέκνων ώστε αυτή να τιμάται.

            «Ο τιμών»: Το καθήκον του υιού:  «μακροημερεύσει».

            «Ως δεσπόταις»: Πλήρης υπακοή των τέκνων στους γονείς.

            «Αντιλαβού εν γήρα»: Βοήθησε τους ηλικιωμένους.  «Εν πάση ισχύι σου»: Όταν εσύ βρίσκεσαι στο απόγειο της δύναμής σου τότε δείξε «ελεημοσύνη». «Εν ημέρα θλίψεώς σου»: Ο Θεός την ύστατη ώρα θα θυμηθεί την καλοσύνη σου.

            «Α προσετάγη σοι»: Ο Θεός ζητά από μας προσεκτική υπακοή και όχι θεωρητικές γνώσεις.

            «Πλείονα γαρ.. υπεδείχθη σοι»: Πρέπει να μένεις ευχαριστημένος με ό,τι σου αποκάλυψε ο Θεός.

            «Μη επαγγέλου»: Μην ισχυρίζεσαι ότι κατέχεις την σοφία.

            «Καρδία σκληρά»: Η υπερήφανη καρδιά.

            «Ο αγαπών κίνδυνον»: Οι παράτολμοι, οι υπερήφανοι στερούνται της Θείας Χάριτος.

            «Αμαρτίαν εφ’ αμαρτίαις»: Η μία αμαρτία οδηγεί στην άλλη, με τέλος την απώλεια.

            «Επαγωγή υπερηφάνου»: Στην δυστυχία του υπερήφανου δεν υπάρχει θεραπεία.

            «Φυτόν ερρίζωκεν»: Διότι η διά της υπερηφανείας βλάβη του είναι ριζική.

            «Καρδία συνετού… παραβολήν»: Απεναντίας η καρδιά του ταπεινού ανθρώπου διδάσκεται και ωφελείται.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΤΕΤΑΡΤΟΝ

            Εύσπλαχνοι και δίκαιοι πρέπει να είμαστε προς τους πτωχούς.

            «Μη παρελκύσης οφθαλμοίς επιδεείς»: Μην αφήνεις ικετευτικά βλέμματα πτωχών να αναμένουν την βοήθειά σου.

            «Μη παροργίσεις άνδρα»: Διότι όχι μόνο δεν δίδεις σ’ αυτόν ελεημοσύνη, αλλά και το βρίζεις για την δυστυχία του, για την οποία δεν φταίει.

            «Μη προσταράξης»: Έχει ήδη τη στενοχώρια του, μη του προσφέρεις κι άλλη.

            «Μη παρελκύσης δόσιν»: Η ελεημοσύνη είναι καλύτερη όταν δίδεται αμέσως.

            «Προσφιλή σ’ αυτόν.. ποίει»: Κατάστησε τον εαυτό σου αγαπητό στο λαό και στους άρχοντες διά την προς τους πτωχούς ελεημοσύνη σου.

            «Εξελού αδικούμενον»: Άλλος τρόπος ελεημοσύνης είναι η απαλλαγή των αθώων από τις ψεύτικες κατηγορίες.

            «Μη ολιγοψυχήσης»: Μη δειλιάσεις όταν κρίνεις αυτόν που αδίκησε τον πτωχό.

            «Οι ορθρίζοντες»: Είναι αυτή που ξυπνούν νωρίς το πρωί για να μελετήσουν την σοφία.

            «Ου εισπορεύεται»: Οπουδήποτε εισέλθει η σοφία σκορπά ευλογίες.

            «Φόβου… επάξει»: Υποβάλλει η σοφία στους μαθητές της διάφορες δοκιμασίες. «Βασανίσει αυτόν»: Η δοκιμασία όμως αυτή θα είναι παροδική.

            «Συντήρησον»: Παρατήρησε τις ευνοϊκές περιστάσεις «φύλαξαι από πονηρού»: απέφυγε την αμαρτία. «Εστίν αισχύνη.. αισχύνη»: Είναι ειδοποιός η διαφορά μεταξύ καλής και κακής αισχύνης. Καλή αισχύνη είναι να ομολογούμε τα αμαρτήματά μας και να μετανοούμε ειλικρινά, ενώ η δεύτερη έγκειται στην ντροπή του ανθρώπου να ζήσει με μετάνοια από ανθρωπαρέσκεια.

            «Μη εντραπής εις πτώσιν»: Δεν πρέπει να υπακούεις στους ανωτέρους σου μέχρις σημείου αμαρτίας. «Μη αντίλεγε την αλήθεια»: Εάν αγνοείς κάτι σιώπα, αν όμως κάτι ωφέλιμο γνωρίζεις μην σιωπήσεις πες το, γιατί αλλιώς θα είσαι ένοχος.

            «Έως θανάτου αγώνισαι»: «Μη γίνου ταχύς»: Πρέπει λίγα να λέμε και πολλά να πράττουμε.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΕΜΠΤΟΝ

            Κατά της ψευδούς αυτοπεποίθησης: «Μη έπεχε» Μη δίδεις την προσοχή σου «μη είπης» με τον ένοχο εγωισμό σου «αυτάρκη μοι» έχεις αγαθά «μη εξακολούθει» μην ακολουθείς τις κακές κλίσεις της καρδιάς σου ώστε να ζεις σύμφωνα μ’ αυτές.

            «Τι μοι εγένετο»: Ο ασεβής με την τρελή εμπιστοσύνη προς τον εαυτό του, θεωρεί την μακροθυμία του Θεού ως αδυναμία ή Αυτόν αδιάφορο. Αυτή η αντίληψη όμως είναι ιεροσυλία. «Έλεος και οργή»:  Ο Κύριος είναι ελεήμων αλλά και δίκαιος.

            «Μη ανάμενε επιστρέψαι»: Ο Κύριος θα έρθει αιφνίδια ως τιμωρός.

            «Εστηριγμένος εν συνέσει σου»: Η προσκόλληση σε ορισμένο πρόγραμμα της ζωής σου.

            «Ει έστι σοι σύνεσις»: Εάν φθάσεις σε κατάσταση πλήρους εσωτερικής πεποιθήσεως μίλησε στον πλησίον σου.

            «Η χειρ σου.. επί στόματί σου»: Χειρονομία σιωπής.

            «Δόξα και ατιμία»: Η σιωπή ή ομιλία είναι εκείνη η οποία οδηγεί τον άνθρωπο στην δόξα.

            «Μη κληθής ψίθυρος»: Μην ονομαστείς ψιθυριστής δηλαδή κουτσομπόλης.

            «Επί γαρ τω κλέπτη»: Αυτός που κατακρίνει είναι χειρότερος από τον κλέφτη διότι αδικεί ηθικώς τους άλλους περισσότερο, ενώ ο κλέφτης τους αδικεί μόνο υλικώς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΚΤΟΝ

            «Μη γίνου εχθρός»: Ο συγγραφέας επιτιμά το ασταθές και ελαφρόν της φιλίας.

            «Όνομα γαρ πονηρόν»: Θα αποκτήσει κακό όνομα.

            «Μη επάρης σεαυτόν»: Μη συνεπαρθείς ώστε να υψωθείς και έπειτα απότομα να ταπεινωθείς-κατακρημνισθείς.

            «Επίχαρμα εχθρών»: Η χαρά των εχθρών μας για την δυστυχία μας είναι μεγάλη και ψυχικά μας πονά.

            «Λάρυγξ γλυκύς»: Γλώσσα γλυκιά γεννά φίλους με ιερά συναισθήματα. Στενές όμως οικειότητες δεν πρέπει να έχουμε με όλους. Λίγοι θα είναι σύμβουλοί μας και λατρεία σε Έναν θα αποδίδουμε, στον Θεό.

            «Φίλον εν πειρασμώ»: Μην υπολογίζεις σε έναν φίλο αν δεν δοκιμαστεί σε δοκιμασίες.

            Τρία είδη ψευδούς φιλίας υπάρχουν: α) «Εν καιρώ αυτού» εφόσον βρίσκει συμφέρον, β) «εν ημέρα θλίψεως» όταν έχεις ανάγκη παρηγορίας τότε θα σε εγκαταλείψει, γ) «Έχθραν» άνευ σοβαρού λόγου και αιτίας σε εγκαταλείπει.

            «Φίλος κοινωνός τραπεζών»: Η φιλία ορισμένων διατηρείται βάση γευμάτων και προσκλήσεων. Εγωιστική.

            Εν αντιθέσει ο καλός φίλος «σκέπη κραταιά … θησαυρόν»: Ως στερεή στέγη ή το υπόστεγο μας προστατεύει από τη βροχή έτσι και ο πιστός φίλος με τις χρήσιμες συμβουλές του.

            «Ουκ έστι αντάλλαγμα»: Τίποτα δεν ανταλλάσσεται με έναν τέτοιο φίλο.

            «Ως ο αροτριών και σπείρων»: Μην περιμένεις τους καρπούς και τα αποτελέσματα της σοφίας.

            «Τραχεία απαιδεύτοις»: Οι αρνούμενοι να διαπαιδαγωγηθούν στη σοφία από μικρή ηλικία συναντούν δυσκολίες.

            «Άκουσον»: Έχε ζήλο για την σοφία «μη προσοχθήσης»: μη βαρυγγομήσεις, μην αγανακτάς στα δεσμά που βάζει η σοφία.

            «Στολήν δόξης ενδύση»: Ο συγγραφέας περιγράφει την λαμπρή ενδυμασία της σοφίας.

            «Όρθριζε προς αυτόν»: Πήγαινε λίαν πρωί προς τον σοφό «μελέτα διά παντός»: Χρειάζεται όμως και προσωπική μελέτη της σοφίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΒΔΟΜΟΝ

            «Ηγεμονίαν»: απόφυγε τις υψηλές θέσεις.

            «Μη δικαίου έναντι Κυρίου»: Μη παρουσιάζεσαι ενώπιον του Θεού ωσάν να είσαι δίχως σφάλματα, διότι ο Θεός γνωρίζει τα πάντα.

            «Παρά βασιλεί μη σοφίζου»: Μη κάνεις τον σοφό ενώπιον του Βασιλέως. Οι βασιλιάδες τότε είχαν σπουδαία πολιτική  και θρησκευτική θέση-αξίωμα.

            «Μη ζήτει γενέσθαι κριτής»: Απόφευγε τις υψηλές θέσεις. Επανάληψη του προηγούμενου.

            «Θήσεις σκάνδαλον ενευθύτητί σου»: Το σκάνδαλο της ευθύτητος είναι η φθορά του χαρακτήρα ώστε εις μεν τους ενόχους να δίδει άφεση και ατιμωρισία, τους δε δίκαιους να καταδικάζει.

            «Νη καταδεσμεύσης δις»: Πρέπει να μετανοείς για την πρώτη αμαρτία διότι αλλιώς θα είσαι αδικαιολόγητος όταν διαπράξεις την δεύτερη.

            «Μη καταγέλα»: Πρέπει να συμπονούμε αυτόν που βρίσκεται σε κατάσταση ψυχικού πόνου.

            «Μη αροτρία ψεύδος»: Απόφευγε το ψεύδος.

            «Μηδέ φίλω το όμοιον»: Ούτε στον φίλο σου να κάνεις το ίδιο πράγμα.

            «Μη δευτερώσης λόγον»: Να αποφεύγεις την φλυαρία.

            «Μη μισήσης επίπονον εργασίαν»: Η κοπιαστική εργασία ορίζεται ως «εκτισμένη υπό Υψίστου».

            «Ταπείνωσον σφόδρα»: Ταπεινώσου πλήρως στους νόμους του Θεού.

            … «Τω σώματι αυτών»: Οι θυγατέρες πρέπει να διαφυλάξουν την αγνότητα του σώματός τους. «Ανδρί συνετώ» πρέπει να τις παντρεύουν με συνετούς άνδρες.

            Να σέβεσαι τους ιερείς, μη τους αδικείς «ώστε να τελειωθή ευλογία σου».

            «Χάρις δόματος έναντι παντός»: Δώσε δώρα ευχάριστα σε όλους τους ανθρώπους, γίνε γενναιόδωρος.

            «Μη υστέρει από καλιόντων»: Να συμπαραστέκεσαι στους τεθλιμμένους.

            «Μη υστέρει από κλαιόντων»: Να συμπαραστέκεσαι στους τεθλιμμένους.

            «Μημνήσκου τα έσχατά σου»: Θυμήσου τον θάνατό σου κι έτσι όλα τα έργα σου θα αποβαίνουν σε επιτυχία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΟΓΔΟΟΝ

            «Μη διαμάχου»: Μη φιλονικείς με μεγαλύτερούς σου διότι θα συντριβείς από την δύναμή τους.

            «Γλωσσώδους»: Μη φιλονικείς με άνθρωπο γλωσσώδη, αυθάδη, ισχυρογνώμον.

            «Επιστοιβάσης… ξύλα»: Τα λόγια σου θα γίνουν ξύλα.

            «Ατιμάζονται οι πρόγονοί σου»: Θα ντροπιάσεις τους καλούς προγόνους σου.

            «Μη επίχαιρε επί νεκρώ»: Όλοι θα γεράσουμε και θα πεθάνουμε.

            «Άνθρακας αμαρτωλού»: Πρόσεχε να μη καείς και συ από τα πάθη των αμαρτωλών.

            «Μη δοντίσης ανθ΄ρωπω ισχυρότερό σου»: Δεν είναι δυνατόν να εκβιαστούν .

            «Μη δικάζου μετά κριτού»: Δεν πρόκειται να δικαιωθής.

            «Μετά θυμώδους»: Ομοίως πρέπει να αποφεύγεις τους ευερέθιστους.

            Η σύνεση είναι η μητέρα της ασφάλειας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΝΑΤΟΝ

            «Μη ζήλου»: Μη ζηλοτυπείς τη γυναίκα σου και «διδάξης επί σεαυτόν», την πληγώσεις και την αναγκάσεις να κάνει το κακό για το οποίο εσύ την κατηγορείς.

            «Μη δως γυναικί»: Μη φτάσεις όμως και στο άλλο άκρο, να υποταχθείς πλήρως στην γυναίκα σου.

            «Εμπέσης εις παγίδας αυτής»: Πρόσεξε να μη συναναστρέφεσαι με γυναίκες  και σε παρασύρει το πάθος της επιθυμίας.

            «Μετά ψαλλούσης μη ενδελέχιζε»: Μη συναναστρέφεσαι με ανήθικες γυναίκες.

            «Παρθένο μη καταμάνθανε»: Μη περιεργάζεσαι το κάλλος των παρθένων γυναικών.

            «Μη εγκαταλίπης φίλου»: Μην αφήνεις εύκολα τον παλιό φίλο για να κάνεις καινούριο. «Οίνος νέος, φίλος νέος»: Η αξία του παλιού φίλου δεν συγκρίνεται μ’ αυτήν του νέου.

            Μη ζηλεύεις τους ασεβείς, σύντομα θα ξεσπάσει σ’ αυτούς η δυστυχία. «Έως άδου ου μη δικαιωθώσι»: Θα τιμωρηθούν εδώ πριν μεταβούν στον άδη.

            «Μετά συνετών έστω»: Συναναστρέψου με σοφούς.

            «Η διήγησίς σου εν νόμω»: Μελέτα τον λόγο του Θεού.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΕΚΑΤΟΝ

            «Κατά τον ηγούμενον και οι κατοικούντες»: Οι ανάξιοι λαοί έχουν και ανάξιους άρχοντες. Πες μου τους άρχοντές σου να σου πω τι λαός είσαι.

            «Τον χρήσιμον εγερεί»: Ο Κύριος αποστέλλει τον κατάλληλο άνθρωπο την κατάλληλη χρονική στιγμή.

            «Εξ’ αμφοτέρων»: Ο υπερήφανος είναι μισητός και στον Θεό και στους ανθρώπους.

            «Εν ζωή έριψα τα ενδόσθια»: Και τα εντόσθιά σου ο Θεός τα έφτιαξε.

            «Μακράν αρρώστημα σκώπτει ιατρός»: Το νόσημα περιπαίζει τον γιατρό, οποίος αδυνατεί να κάνει κάτι για να το θεραπεύσει. Σήμερα βασιλεύς, αύριο νεκρός.

            «Αρχή υπερηφανείας»: Η απομάκρυνση από τον Θεό.

            «Ουκ έκτισται»: Δεν δημιούργησε ο Θεός την υπερηφάνεια, αλλά αυτή είναι ανθρώπινη εφεύρεση.

            «Μη σοφίζου ποιήσαι»: Ο υπερήφανος θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο όλων.

            «Μη δοξάζου»: Όμοιο με το παραπάνω.

            «Περιπατών και δοξαζόμενος και απορών άρτων»: Η δόξα της εργασίας.

            «Τον αμαρτάνοντα… τις δικαιώσει»; Εκείνον ο οποίος δεν σέβεται τον εαυτό του, ποιος τελικά θα τον σεβαστεί;

            «Πτωχός δοξάζεται διά τον πλούτον»: Μεγαλύτερη είναι η δόξα του πτωχού, διότι δοξάζεται για την σοφία του, ενώ ο πλούσιος για τα πλούτη του.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΕΝΔΕΚΑΤΟΝ

            «Σοφία ταπεινού ανυψώσει κεφαλήν»: Η σοφία, η σύνεση, η ταπεινοφροσύνη σε κάνει όμοιο με τους άρχοντες.

            «Εν κάλλει»: Μη παρασυρθείς από τα εξωτερικά κάλλη ή «εν οράσει» από την ωραία εμφάνιση ή την δυσμορφία.

            Μικρά εν πετεινοίς»: Μικρή η μέλισσα όμως κάνει το γλυκύτερο φαγητό.

            «Εν περιβολή ιματίων»: Η καύχηση για τα ρούχα.

            «Πριν εξετάσης»: Μη καταδικάσεις κανέναν άνευ δίκης και απολογίας του κατηγορουμένου.

            «Νόησον πρώτον»: Η νόηση είναι η εξακρίβωση της ενοχής του κατηγορουμένου.

            «Ουκ έστι σοι χρεία»: Από πράγμα για το οποίο δεν έχεις ανάγκη μη φιλονικείς.

            «Μη περί πολλά»: Μην ανακατεύεσαι με πολλά πράγματα, διότι θα περιπλακείς σε αμαρτίες, δεν θα προοδεύσεις διότι τα πάντα εξαρτώνται από ανώτερη Ουράνια Δύναμη=Θεός.

            «Εάν διώκης ου μη καταλάβης»: Εάν θέλεις πολλά να επιτύχεις, θα αποτύχεις.

            «Ου μη εκφύγης διαδράς»: Όταν πάρεις τον κατήφορο της πολυασχολίας, δεν διαφύγεις από την καταστροφή.

            «Μη θαύμαζε εν έργοις»: Μη παρασύρεσαι από τα πλούτη των αμαρτωλών.

            «Έμμενε τω πόνω»: Επέμεινε στον κόπο  διότι «κωφόν εν οφθαλμοίς»: Διότι είναι εύκολο στον Θεό να κάνει γρήγορα τον φτωχό πλούσιο.

            «Τίνα νυν έσται»: Γιατί να κοπιάσω, αφού δεν ξέρω ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της εργασίας; Λόγος απελπισίας. «Αυτάρκη μοι έστι»:  Έχω χρήματα! Εγωισμός. Το ασταθές του ασεβούς. Όταν ευτυχεί δεν θυμάται την πρότερη δυστυχία του, και όταν δυστυχεί  δεν σκέπτεται την μεταβολή των πραγμάτων και γι’ αυτό απογοητεύεται.

            «Εν ημέρα τελευτής»: Η πέραν του θανάτου αμοιβή.

            «Προ τελευτής μη μακάριζε»: Μηδένα προ του τέλους μακάριζε.

            «Και εν τέκνοις γνωσθήσεται»: Η καλοσύνη κάποιου θα φανεί μετά τον θάνατό του, απ’ την ανατροφή που έδωσε στα παιδιά του.

            «Πρόσεχε από κακούργου»: Μήπως σου κωλύσει ρετσινιά.

            Καλή μεν είναι η φιλοξενία, αλλά κι αυτή πρέπει να γίνεται με διάκριση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΩΔΕΚΑΤΟΝ

            Κανόνες ελεημοσύνης: «Εάν ευποιείς», «γνώθι τινι ποείς»: Γνώριζε σε ποιον κάνεις ελεημοσύνη.

            «Έσται χάρις τοις αγαθοίς σου»: Θα αποδωθεί ευγνωμοσύνη στις ευεργεσίες σου. Ασφαλώς ο Ευαγγελικός νόμος είναι ανώτερος, διότι σ’ αυτόν αυτός που θα κάνει ελεημοσύνη δεν πρέπει να ελπίζει σε καμία ανταπόδοση.

            «Ανταπόδομα… παρά Υιψίστου»: Ο Θεός λαμβάνει το καλό, ως γενόμενο προς Αυτόν.

            «Ουκ έστιν αγαθά»: Δεν πρέπει να κάνεις το καλό σε κακούς ανθρώπους. Γιατί; Διότι αυτοί δεν αναγνωρίζουν την χάρη της ελεημοσύνης.

            «Ότι και ο Ύψιστος εμίσησεν αμαρτωλούς»: Αντίθεση υπάρχει εδώ με το Ευαγγέλιο καθόσον εκεί «Ο Θεός ανατέλλει τον ήλιον επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους».

            «Δος τω αγαθώ και μη αντιλάβου»: Προτροπή κι αυτή προς της Χάριτος.

            «Τις ελεήσει επαοιδόν»: Ποιος θα λυπηθεί τον φιδοδαγκωμένο μάγο; «Ούτως»: έτσι δεν πρέπει να λυπόμαστε και αυτόν που με αμαρτωλούς συναναστρέφεται.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΔΕΚΑΤΟΝ ΤΡΙΤΟΝ

            Προσοχή από τους πλουσίους: «μολυνθήσεται» θα λερωθείς.

            «Βέρος υπέρ σε μη»: Μη σηκώνεις βάρος ανώτερο των δυνάμεών σου.

            «Ισχυρότερώ σου και πλουσιότερώ σου μη κοινώνει»: Η επικοινωνία σου με ισχυρότερους ανθρώπους δεν θα έχει καλές συνέπειες. Διότι ο πλούσιος αδικεί και αγανακτεί όταν αδικηθεί.

            «Και αυτός ου πονέση»: Ο πλούσιος θα σε εκμεταλλευτεί και θα αδιαφορήσει για την δυστυχία σου.

            «Υποπλανήσει σε»: Εάν έχει την ανάγκη σου θα μειδιά δίδοντας σε σένα ελπίδα και λέγοντάς σου ψεύτικα καλά λόγια.

            «Επ’ εσχάτων καταμωκήσεται»: Τελικά θα κοροϊδέψει ο πλούσιος τον φτωχό.  Θα σε δει σε άθλια κατάσταση και θα κουνήσει ειρωνικά το κεφάλι του.

            «Υποχωρών γίνου»: Αρνήσου τις προσκλήσεις του στα δείπνα. Έτσι θα κερδίσεις τον εαυτό σου.

            «Μη έμπιπτε ίνα μη»: Μη μεταβαίνεις απρόσκλητος στα δείπνα, μη μιλάς σε πλούσιο σαν να είσαι ίσος μ’ αυτόν.

            «Μη πίστευε τοις πλείοσι λόγοις»: Μη πιστεύει στα πολλά του λόγια, διότι «ως προσγελών εξετάσει σε»: Φροντίζει διά μειδιαμάτων να κατασκοπεύσει τα βάθη της ψυχής σου.

            «Συντήρησον»: Να είσαι εγκρατής στα λόγια σου.

            «Εν ύπνω σου γρηγόρησον»: Και όταν κοιμάσαι και όταν είσαι ξύπνιος σκέψου τα αυτά.

            Όμοιος με όμοιό του ταιριάζει. Οι πλούσιοι με τους πλούσιους, οι φτωχοί με τους φτωχούς. Παρατήρησε και στη φύση τα όμοια ζώα μεταξύ τους ζευγαρώνουν.

            «Βδέλυγμα υπερηφάνω»: Είναι μισερό πράγμα για τον πλούσιο η ταπείνωση και ο φτωχός. Διότι ο φτωχός εξαιτίας της κατάστασής του βρίσκεται σε ταπεινή θέση.

            «Πλούσιος ελάλησε και πάντες εσίγησαν»: Η υπερτίμηση των πλουσίων.

            … «Ίχνος καρδίας»: Το σημάδι της ευτυχισμένης καρδιάς είναι το ιλαρό πρόσωπο. Κατ’ ανάλογο τρόπο όταν η καρδιά μας θλίβεται διά σκέψεων και συλλογισμών το πρόσωπό μας είναι σκυθρωπό.

***********************Το κείμενο ενημερώνεται σταδιακά.......................