1967-1973 Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Κατά την δικτατορία του Γεωργίου Παπαδόπουλου η Αριστίνδην σύνοδος ήταν το μόνο διοικητικό όργανο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η πρώτη αριστίνδην σύνοδος  που συγκροτήθηκε το 1967 δεν συγκέντρωσε του άριστους από κάθε άποψη. Σ’ αυτήν συμμετείχαν οι Ναυπακτίας  Ευρυτανίας Δαμασκηνός, Νικοπόλεως και Πρεβέζης Στυλιανός, Ξάνθης Αντώνιος, Διδυμοτείχου Κωνσταντίνος, Κασσανδρείας Συνέσιος, Τρίκκης  και Σταγών Διονύσιος, Κυθήρων Μελέτιος και Πατρών Κωνσταντίνος ο οποίος και προήδρευσε.  Απ’ αυτούς εκλέχτηκε νέος αρχιεπίσκοπος  ο Ιερώνυμος Κοτσώνης αφού με τον νόμο 214 της χούντας απομακρύνθηκε ο ήδη εκλεγμένος Χρυσόστομος Β΄ με το πρόσχημα ότι είχε συμπληρώσει 80 έτη ηλικία και με απόφαση του 1966 έπρεπε να παύσει από τα καθήκοντά του. «Η εν λόγω τροποποίηση καταργούσε την ισοβιότητα του Αρχιεπισκόπου, θεσπίζοντας όριο ηλικίας τα 80 έτη (όπως ήδη ίσχυε από τον περασμένο χρόνο για τους Μητροπολίτες). Ο Χρυσόστομος ήταν 87 ετών τότε και έτσι ο αρχιεπισκοπικός θρόνος κυρήχθηκε εν χηρεία.

                                                                                                                                        (φωτό αρχιεπισκοπος Αθηνών Ιερώνυμος Κοτσώνης)

Επειδή όμως οι Συνταγματάρχες ήθελαν φυσικά κάποιον «του χεριού τους» να ηγείται της Εκκλησίας αποφάσισαν ότι ο νέος Αρχιεπίσκοπος δεν πρέπει να εκλεγεί από την ίδια την Εκκλησία και την Ιερά Σύνοδο. Έτσι διόρισαν αντικανονικά την «Αριστίνδην Σύνοδο», στην οποία συμμετείχαν αποκλειστικά και μόνο Μητροπολίτες που ήταν αφοσιωμένοι στη νέα κατάσταση και ήταν μέλη των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων «Ζωή» και «Σωτήρ». Αυτοί, λοιπόν, (στη συνεδρίαση λέγεται ότι έδωσε το «παρών» και ο Στυλιανός Παττακός) επέβαλαν στη θέση του Αρχιεπισκόπου τον εκλεκτό των ανακτόρων, πνευματικό του Κωνσταντίνου και καθηγητή Πανεπιστημίου, Ιερώνυμο Κοτσώνη, αφού προηγουμένως χειροτονήθηκε μέσα σε τρεις μέρες Επίσκοπος (που ήταν προϋπόθεση για να γίνει Αρχιεπίσκοπος)»[1].

Σ’ αυτές τις παράνομες ενέργειες συνέπραξε κυρίως η αδελφότηα «Ζωή» έχουσα συμπαράσταση και από την αδελφότητα του «Σωτήρα».

 Υπάρχει μία θαυμάσια έκθεση καταγγέλουσα αυτά τα γεγονότα από τον τότε Πειραιώς Χρυσόστομο. Καθώς και το έργο του Γ. Μουστάκη με τίτλο «Η γέννηση του χριστιανοφασισμού στην Ελλάδα».

Η τότε λοιπόν Αριστείνδην  Σύνοδος τι έργο εποίησε; -Ανέχθηκε σειρά από αναγκαστικούς νόμους και διατάγματα της πολιτείας πέρα για πέρα αντικανονικά για την εκκλησία και καταλυτικά της ελευθερίας της.

Ποιος  όμως επέλεξε τα μέλη της Αριστείνδην αυτής συνόδου; Η τότε κυβέρνηση. Η οποία κυβέρνηση ανάγκασε σε παραίτηση τον Πειραιώς Χρυσόστομο Β΄επειδή τόλμησε να διαμαρτυρηθεί  γι’ αυτές τις ενέργειες της πολιτείας.

Ποιος όμως ήταν ο « νεοεκλεγής» αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος Κοτσώνης; - Φίλος εκλεκτός των ανακτόρων ο οποίος αποδέχτηκε την διάλυση της Ιεράς Συνόδου και παραβιάζοντας τους ιερούς κανόνες εκλέχτηκε από τους οκτώ «εκλεκτούς» της χούντας εφαρμόζοντας τον απαίσιο νόμο 214 τον οποίο ψήφισε η πολιτεία και εκείνος «απλά τον εφάρμοσε» όπως ο ίδιος αργότερα ισχυρίστηκε.

«O Νόμος 214/1967 αποτέλεσε το κυριότερο όπλο για την απομάκρυνση των ανεπιθυμήτων μητροπολιτών και λοιπών κληρικών (αθώων και ενόχων γι αδιάφορα παραπτώματα) . Δύο από αυτούς οι μητροπολίτες  Αττικής Ιάκωβος και Θεσσαλονίκης Παντελεήμων , καταδικάστηκαν το Φεβρουάριο του 1968 σε έκπτωση από τους θρόνους τους. Άλλοι αρχιερείς , όπως οι Θεσσαλιώτιδος Κύριλλος, Δημητριάδος Δαμασκηνός, Ελασσώνος Ιάκωβος, Παραμυθίας Τίτος και Λαρίσης Ιάκωβος υποχρεώθηκαν σε παραίτηση υποκύπτοντας στον εκβιασμό: «Ή αποχωρείς ‘‘οικειοθελώς’’ ή θα καταδικαστείς για ατιμωτικά παραπτώματα!».

 Στους εκβιασμούς αυτούς συμμετείχαν άμεσα και πραξικοπηματίες. Ο «αντιπρόεδρος» της «κυβέρνησης» Γρηγόριος Σπαντιδάκης κάλεσε στο Πεντάγωνο το μητροπολίτη Αττικής και του ζήτησε να υποβάλει την παραίτησή του. Και όταν ο Ιάκωβος αρνήθηκε , δόθηκε η εντολή για την παραπομπή του στο «ιεροδικείο». Οι Πατίλης («β΄ αντιπρόεδρος» της «κυβέρνησης») και Γκαντώνας («υφυπουργός», διοικητής Κ.Δ. Μακεδονίας ) πήγαν στο γραφείο του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης και του ζήτησαν εκβιαστικά να παραιτηθεί. Ο μητροπολίτης Λαρίσης Ιάκωβος δέχθηκε την επίσκεψη του διοικητή της Στρατιάς, ενώ ο μητροπολίτης Παραμυθίας Τίτος κλήθηκε στο γραφείο του αρχιεπισκόπου, μέσα στο οποίο βρισκόταν και ο διαβόητος Λαδάς, τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Δημόσιας Τάξης και αυτοδιαφημιζόμενος  ως … «καθαρά χέρια»…»[2]

Τον 214 αναγκαστικό νόμο, ακολούθησε το 1968 η ΛΣΤ΄Συντακτική Πράξη. Με αυτήν απομακρύνονταν της ενεργού υπηρεσίας μητροπολίτες οι οποίοι είχαν κλείσει 40 χρόνια ιεροσύνης και 30 χρόνια ως επίσκοποι. Η συντακτική αυτή πράξη ξεκάθαρα απέβλεπε στην εκθρόνιση των μητροπολιτών Ηλείας και Βεροίας.

Τελικά Ιερώνυμος έχοντας στις πλάτες του το δυσβάστακτο βάρος της αντικανονικής εκλογής του, παραιτήθηκε την 15 Δεκεμβρίου 1973 κάτω από συνθήκες κατακραυγής. Ο ίδιος ομολογεί στην παραίτησή του: «Απέρχομαι, επωμιζόμενος προσωπικώς τον σταυρό μιας κατακραυγής ή ίσως σκανδαλισμού… Ζητώ μόνο και παρακαλώ όπως οιαδήποτε απογοήτευσις ή κατακραυγή ή και πιθανός σκανδαλισμός περιορισθεί αποκλειστικώς και μόνο στο πρόσωπό μου και όχι εις την εκκλησία… Εντεύθεν, ίνα μη έστω και ακουσίως γίνομαι συνεργός στην φθορά του κύρους της εκκλησίας, αποφάσισα όπως αποσυρθώ της ενεργού υπηρεσίας επί τη ελπίδι και τη ευχή, ότι δια του παραμερισμού του προσώπου μου, θα κοπάσουν τα πάθη και επέλθει η απαραίτητος στις ψυχές των χριστιανών μας γαλήνη».

Βέβαια, παρότι ο Ιερώνυμος ανέλαβε πάνω του όλη την ευθύνη των κακώς κειμένων της εκκλησίας κατά την θητεία του ως αρχιεπισκόπου, εμείς δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τις καλές και ωφέλιμες ενέργειές του: Η Ίδρυση του Διορθόδοξου κέντρου Πεντέλης, η σωστή στάση της εκκλησίας στο πρόβλημα της σχισματικής εκκλησία των Σκοπίων και η χριστιανική αλληλεγγύη την οποία επέδειξε , είναι μερικές από αυτές.

Παρόλα αυτά αυτή την περίοδο και παρά την παραίτηση Ιερωνύμου η σύνθεση της ιεραρχίας είχε ήδη αλλοιωθεί γιατί πλέον περιελάμβανε 29 νεοκλεγέντες μητροπολίτες προσκείμενους πλην δύο ή τριών στις αδελφότητες «Ζωή» και «Σωτήρ», πολέμιες μέχρι τότε της επίσημης Εκκλησίας και έχοντας αντίστοιχο αριθμό εκπτώτων και παραιτηθέντων.

Η Αποστολική Διακονία και ο ΟΔΔΕΠ είχαν αλωθεί από στελέχη της «Ζωής» έχοντας σκοπό να εκπαιδεύσουν τους νέους θεολόγους με την δική τους νοσηρή άποψη των εκκλησιαστικών πραγμάτων.