1912-1923 ΠΡΩΤΟΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ έως ΤΗΝ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΝΗΣ
Την 5 Οκτωβρίου 1912 κηρύχτηκε ο πρώτος Βαλκανικός πόλεμος που πήρε μορφή σταυροφορίας. Οι σύμμαχοι Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο κυρίευσαν ολόκληρη σχεδός την Ευρωπαϊκή Τουρκία. Η Ήπειρος, η Θράκη και τα νησιά ελευθερώθηκαν και περίμεναν την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως. Δυσυχώς οι σύμμαχοι διαφώνησαν, γιατί οι Βούλγαροι είχαν υπερβολικές αξιώσεις. Στις 16 Ιουνίου 1913 νικήθηκαν από την Ελλάδα και την Σερβία και ακόμη από την Ρουμανία και την Τουρκία. Η συνθήκη του Βουκουρεστίου την 28 Ιουνίου 1913 τερμάτισε τον πόλεμο.
Ύστερα απ’ αυτά οι Τούρκοι άρχισαν να διώχνουν χριστιανούς από το κράτος τους και ο πατριάρχης Γερμανός Ε΄κήρυξε πάλι σε διωγμό την Εκκλησία. (1914) Την χρονιά αυτή κηρύχτηκε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Οι Τούρκοι στον πόλεμο αυτόν ήταν με το μέρος των κεντρικών δυνάμεων. Η Ελλάδα στην αρχή ήταν ουδέτερη και κατόπιν πήγε με το μέρος της Αντάντ, οπότε οι Τούρκοι βρήκαν την ευκαιρία να καταργήσουν τα προνόμια για να αφομοιώσουν τις μειονότητες. Το 1915 με νόμο εξαρτήθηκαν όλα τα σχολεία από κράτος, το 1916 καταργήθηκαν οι θρησκευτικές κοινότητες και το 1917 καθιερώθηκε ο πολιτικός γάμος.
Το 1918 ο στόλος της Αντάντ έφτασε στην Κωνσταντινούπολη και αγκυροβόλησε στον Κεράτιο κόλπο. Με τη συνθήκη των Σερβών το 1920 οι χριστιανοί πήραν περισσότερα προνόμια, η Ελλάδα αυξήθηκε εδαφικά και ένα μέρος της Μ. Ασίας πέρασε στα χέρια των Ελλήνων που αποβιβάστηκαν στην Σμύρνη, ύστερα από τη συγκατάβαση των συμμάχων.
Ακολούθησε η εμφάνιση του Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος οργάνωσε στρατό στη Μ. Ασία, νίκησε τον ελληνικό στρατό τον Αύγουστο του 1922, ο οποίος διώχτηκε από την Μ. Ασία. Η συνθήκη της Λωζάννης τον Αύγουστο του 1923 τερμάτισε την τραγωδία και έσωσε ότι ήταν δυνατό να περισωθεί από την ηττημένη χώρα μας. Ακολούθησε η ανταλλαγή των πληθυσμών ξεριζώνοντας ότι ελληνικό υπήρχε για αιώνες στην Μ. Ασία. Έμεινε ένας αριθμός ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη ως στήριγμα του πατριαρχείου και σε αντάλλαγμα ένας αριθμός Τούρκων στη Δ. Θράκη.
Το 1923 οι σύμμαχοι έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη και η Άγκυρα έγινε πρωτεύουσα της Τουρκίας.
Η μεγάλη εθνοσυνέλευση κήρυξε δημοκρατία με πρόεδρο τον Κεμάλ Αττατούρκ. Συνέπεια αυτού, καταργήθηκε το φέσι, φερετζές των γυναικών, χρησιμοποίησαν το λατινικό αντί για το αραβικό αλφάβητο και απαγορεύτηκε σε όλους τους κληρικούς να φορούν ειδικές ενδυμασίες. Σύμφωνα με την συνθήκη της Λωζάννης έμεινε το πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη κι έτσι η θέση του είναι διεθνώς αναγνωρισμένη από το διεθνές δίκαιο.
Ο πατριάρχης Μελέτιος Μεταξάκης αναγκάστηκε να φύγει και να πάει στο Άγιο Όρος, οπότε και τον διαδέχτηκε ο Γρηγόριος Ζ΄ και αυτόν ο Κωνσταντίνος Στ΄, τον οποίο οι Τούρκοι έδιωξαν με τη βία με την πρόφαση ότι ήταν έλληνας ανταλλάξιμος.