1912-1922 ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Μετά τους νικηφόρους για την Ελλάδα Βαλκανικούς πολέμους (1912-13) , το 1914 εκπονήθηκε σχέδιο νέου καταστατικού χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος με τον οποίο η εκκλησία θα γινόταν ελεύθερη σε ελεύθερο κράτος. Δεν ίσχυσε όμως ποτέ γιατί ακολούθησε ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και ο εθνικός διχασμός
Τον Δεκέμβριο του 1916 ο μητροπολίτης Αθηνών Θεόκλητος και η Σύνοδος αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν ανάθεμα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου που είχε επαναστατήσει κατά της κυβερνήσεως των Αθηνών και είχε σχηματίσει στη Θεσσαλονίκη άλλη προσωρινή εθνική κυβέρνηση. Ο Βενιζέλος ήρθε στην Αθήνα ως μόνη κυβέρνηση τον Μάϊο του 1917 και αξίωσε με τη σειρά του την κάθαρση της εκκλησίας από εκείνους που αποφάσισαν και έμπρακτα δέχτηκαν το ανάθεμα εναντίον του.
Επίσκοποι προσκείμενοι στον Ελευθέριο Βενιζέλο, κυρίως από τις Νέες χώρες, συγκρότησαν το δεκατριμελές ανώτατο εκκλησιαστικό δικαστήριο, σύμφωνα με το νομοθετικό διάταγμα της 11ης Ιουλίου του 1917 και συγκρότησε αριστίνδην Σύνοδο. Το δικαστήριο αυτό καθαίρεσε τον Αθηνών Θεόκλητο και το 1918 εξέλεξε τον έως τότε μητροπολίτη Κιτίου Κύπρου Μελέτιο Μεταξάκη, φίλο του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Βενιζέλου, ο Μεταξάκης υποχρεώθηκε να φύγει από την Αθήνα και κατόπιν επανήλθαν στις έδρες τους ο Θεόκλητος και οι άλλοι καθαιρεθέντες επίσκοποι.
Η Γ΄ Εθνική Συνέλευση ονόμασε όλες τις επισκοπές μητροπόλεις, ενώ στον μητροπολίτη Αθηνών έδωσε τον τίτλο «Έξαρχος πάσης Ελλάδος»
Το 1921 η Εκκλησία βρέθηκε μπροστά σε νέες δυσκολίες, λόγω της απαλλοτριώσεως των εκκλησιαστικών κτημάτων. Το 1922 η σύνοδος της Ιεραρχίας συνήλθε ώστε να διαμαρτυρηθεί, αλλά διαλύθηκε από την πολιτεία.
Επακολούθησε η μικρασιατική καταστροφή και αμέσως μετά η επανάσταση κατά του μοναρχικού καθεστώτος. Η νέα κυβέρνηση απομάκρυνε και πάλι τον αρχιεπίσκοπο Θεόκλητο. Η μείζων σύνοδος του 1922 αποκατέστησε στο αξίωμα και στις έδρες τους όσους επισκόπους καταδικάστηκαν το 1917, πλην του αρχιεπισκόπου Αθηνών, του οποίου την θέση πήρε ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος.
