ΙΣΤ΄(16η) Οκτωβρίου.
Τη δεκάτη έκτη του αυτού μηνός, μνήμη του αγίου μάρτυρος Λογγίνου του Εκατόνταρχου και των συν αυτώ αναιρεθέντων δύο στρατιωτών.
Ο άγιος Λογγίνος έζησε επί Τιβερίου (15-34). Καταγόταν από την Καππαδοκία και υπηρετούσε στον Ρωμαϊκό στρατό ως εκατόνταρχος, υπό τας διαταγάς του Ποντίου Πιλάτου, ηγεμόνος της Ιουδαίας. Έλαβε διαταγή να εκτελέσει μαζί με τους άνδρες του την απόφαση του Πιλάτου που οδήγησε στο άγιο Πάθος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, και να φυλάξουν τον τάφο, από φόβο μήπως οι μαθητές κλέψουν το σώμα και διαδώσουν ότι ο Χριστός ανέστη. Έτσι λοιπόν ο Λογγίνος είδε ως αυτόπτης μάρτυρας όλα τα θαυμαστά σημεία που συνόδευσαν το πάθος του Κυρίου. Τη γη που εσείσθη, το σκότος που απλώθηκε πάνω στη γη, το καταπέτασμα του ναού που σχίσθηκε στα δύο από άνω έως κάτω, τις πέτρες που εσχίσθησαν, τα μνημεία που ανεώχθησαν και τα πολλά σώματα των κεκοιμημένων αγίων που ηγέρθησαν και εμφανίστηκαν σε πολλούς.
Βλέποντας όλα αυτά ο Λογγίνος ανέκραξε: «Αληθώς Υιός Θεού ην ούτος! (Ματθ. 27,54). Μετά την Ανάσταση του Χριστού οι αρχιερείς μετά των πρεσβυτέρων αποφάσισαν να δώσουν στον Λογγίνο και στους στρατιώτες παχυλή αμοιβή ώστε να διαδώσουν ότι ήλθαν τη νύχτα οι μαθητές και έκλεψαν το σώμα όσο οι φύλακες κοιμόντουσαν.
Ο εκατόνταρχος όμως και δύο στρατιώτες αρνήθηκαν τα αργύρια. Τότε παραιτήθηκε ο Λογγίνος από το αξίωμα του εκατόνταρχου και το στράτευμα και επέστρεψε στην πατρίδα του στην Καππαδοκία για να μεταδώσει το Ευαγγέλιο κατά μίμηση των Αποστόλων. Ο Πιλάτος το πληροφορήθηκε και παρακινημένος από τα αργύρια και τα δώρα των Ιουδαίων που διψούσαν για εκδίκηση, έστειλε στον αυτοκράτορα Τιβέριο επιστολή καταγγέλλοντας τον Λογγίνο.
Κατά Θεία Πρόνοια, οι στρατιώτες του Τιβέριου χωρίς να το γνωρίζουν φτάνοντας στην Καππαδοκία ζήτησαν κατάλυμα από τον ίδιο τον Λογγίνο και να τους παρέχει πληροφορίες για τον εκατόνταρχο που ποτέ τους δεν είχαν δει.
Ο άγιος τους υποδέχτηκε με φιλόξενο τρόπο. Άφατη δε χαρά ένιωσε όταν έμαθε το σκοπό που είχαν οι στρατιώτες εναντίον του. Τους εγκατέστησε λοιπόν στο σπίτι του και γαλήνιος έφυγε να ετοιμάσει τον τάφο του και όλα τα αναγκαία για την κηδεία του. Πήγε δε και βρήκε και τους δύο συντρόφους του που είχαν φύγει μαζί του από την Παλαιστίνη, και τους έπεισε να προσέλθουν μαζί από κοινού στο μαρτύριο. Επέστρεψε κατόπιν στους φιλοξενουμένους του και τους αποκάλυψε πως ήταν ο Λογγίνος εκείνος δηλαδή που ζητούσαν να θανατώσουν. Οι απεσταλμένοι του αυτοκράτορος έμειναν άναυδοι μπροστά στο θάρρος του αγίου και βαθύτατη θλίψη ένιωσαν στην ιδέα ότι θα έπρεπε να θανατώσουν εκείνον ο οποίος τους παρείχε τόσο πλουσιοπάροχη φιλοξενία. Ο άγιος όμως τους ικέτευσε να μην χρονοτριβούν και να πράξουν το καθήκον τους.
Με βαριά καρδιά οι απεσταλμένοι του αυτοκράτορος αποκεφάλισαν τους τρεις μαθητές του Χριστού και έστειλαν την κεφαλή του Λογγίνου στα Ιεροσόλυμα, ώστε ο Πιλάτος και οι ιουδαίοι να βεβαιωθούν για την θανάτωσή του. Την κάρα του αγίου την έριξαν κατόπιν σε έναν λάκκο με κοπριά στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ.
Πολλά χρόνια αργότερα μια πλούσια αρχόντισσα από την Καππαδοκία, η οποία αρρώστησε και έχασε την όρασή της, πήγε να προσκυνήσει στην αγία πόλη συνοδευόμενη από τον μονάκριβο υιό της. Μόλις όμως έφτασε στα Ιεροσόλυμα ο γιος της αρρώστησε και πέθανε. Εμφανίστηκε όμως μια μέρα ο Λογγίνος στον ύπνο της και της φανέρωσε το μέρος που ήταν η τίμια κάρα του και της υποσχέθηκε ότι το άγιο λείψανο θα της θεράπευε τους οφθαλμούς.
Πράγματι η ευλαβής γυναίκα έψαξε και βρήκε την τίμια κάρα του αγίου και άνοιξαν οι οφθαλμοί της. Με τα πνευματικά της μάτια είδε τον Λογγίνο να κρατά στην αγκαλιά του τον γιο της ο οποίος ήταν περιχαρής και ενδεδυμένος με λαμπρά ενδύματα. Η ευλαβής γυναίκα κατόπιν πήρε στα χέρια της τίμια κάρα του αγίου μάρτυρος και το σώμα του γιου της σε μια θήκη, όπως την νουθέτησε ο άγιος, την πήγε στην Καππαδοκία και την κατέθεσε στον ναό που ανήγειρε προς τιμήν του αγίου Λογγίνου.
- Οι άγιοι μάρτυρες Λεόντιος, Δομέτιος, Τερέντιος και Δομνίνος πυρί τελειούνται.
- Ο όσιος πατήρ ημών Μαλός εν ειρήνη τελειούται.
- Τη αυτή ημέρα μνήμη της αγίας μάρτυρος Ευπραξίας του Πσκωφ.
- Μνήμη του οσίου Λογγίνου θυρωρού της Λαύρας των Σπηλαίων του Κιέβου.
- Μνήμη του αγίου Ιακώβου Νετσέτωφ, ιεραποστόλου εν Αλάσκα.
- Τη αυτή ημέρα μνήμη του οσίου πατρός ημών Γάλλου.
Ταις των σων αγίων πρεσβείαις, Χριστέ, ελέησον ημάς. Αμήν.