ΙΓ΄ (13η) Σεπτεμβρίου.

Τη ΙΓ΄(13^η) του αυτού μηνός προεόρτια της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού και μνήμη των εγκαινίων του θείου Ναού της αγίας του Χριστού και Θεού ημών «Αναστάσεως».

Μετά την επιτυχή έκβαση της Συνόδου της Νικαίας (325) ο Μέγας Κωνσταντίνος θέλησε να προσφέρει στον Θεό, ως ευχαριστία ένα ναό στα Ιεροσόλυμα, στο τόπο του κυριακού πάθους και της απολυτρώσεως του κόσμου. Όταν λοιπόν πληροφορήθηκε την ανεύρεση των Αγίων Τόπων και του Τιμίου Σταυρού ανέθεσε στον επίσκοπο Ιεροσολύμων άγιο Μακάριο (16 Αυγ) να φροντίσει για την ανέγερση του θεοπρεπούς ναού σε σχήμα βασιλικής, ο οποίος να περικλείει σε ένα μεγαλοπρεπέστατο σύμπλεγμα οικοδομημάτων τον Γολγοθά, το σπήλαιο του Παναγίου Τάφου και τον τόπο της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού.

                Κατά τη διάρκεια (325-335) που διήρκησε η ανοικοδόμηση, ο Μέγας Κωνσταντίνος παρείχε άφθονα χρήματα για την αφειδώλευτη πολυτέλειά του.

                Όταν ο ναός περατώθηκε, ο βασιλιάς έστειλε τον βασιλικό αντιπρόσωπό του Μαριανό στην σύνοδο της Τύρου (335), με την εντολή όλοι οι εκεί συνελθόντες επίσκοποι μετά το πέρας της συνόδου να μεταβούν στα Ιεροσόλυμα, για να τιμήσουν τον εγκαινιασμό του ναού της Αναστάσεως. Την ιεροπρεπή αυτή χορεία ακολούθησε και αναρίθμητος λαός από τις επαρχίες. Τα εγκαίνια τελέσθηκαν στις 13 Σεπτεμβρίου 335.

                Ο ναός της αναστάσεως απέβη το σύμβολο της νίκης του χριστιανισμού και απετέλεσε αρχιτεκτονικό πρότυπο για το κτίσιμο πλήθους άλλων ναών ανά τον κόσμο.

• Τη αυτή ημέρα μνήμη του αγίου Κορνηλίου του εκατοντάρχου και της συνοδίας αυτού, Δημητρίου, Ευανθίας της εαυτού συζύγου και Δημητριανού του υιού αυτών.
• Μνήμη των αγίων μαρτύρων, Κρονίδου, Λεοντίου και Σεραπίωνος των εν Αλεξανδρεία, Σελεύκου του εν Γαλατία και Στράτωνος του εν Βιθυνία.
• Μνήμη των αγίων μαρτύρων Μακροβίου, Γορδιανού, Ζωτικού και Βαλεριανού.
• Μνήμη του οσίου Ιεροθέου του Νέου, του ασκήσαντος εν τη εν Αγίω ιερά μονή των Ιβήρων.
• Τη αυτή ημέρα μνήμη της αγίας μεγαλομάρτυρος  Κετεβάν βασιλίσσης Γεωργία.
• Μνήμη του οσίου πατρός ημών Ιωάννου του εν Πρισλόπ της Ρουμανίας ασκήσαντος.
• Μνήμη του οσίου Κορνηλίου του εν Παντανολόνετς , μαθητού του αγίου Αλεξάνδρου του εν Σβίρ, και των συνασκητών αυτού Διονυσίου και Μιχαήλ (ις΄αι)

Ταις των σων αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς. Αμήν.