Αίγυπτος: 1353-1335 π.Χ Αμενώφις Δ΄ ο μονοθεϊστής.

Τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της βασιλείας του είναι:

• Ίδρυση της νέας πρωτεύουσας Αθωνόπολης (= Akhet-aten = Ορίζων του Άθωνος) και ασπασμός της μονοθεϊστικής θρησκείας του Άθωνος (Aton ή Άθων) (1347 or 1336).

Ο Αμένωφις Δ' (περίπου 1353-1335 π.Χ.), περισσότερο γνωστός με το όνομα Ακενατόν, Aκχενατόν ή Αμένοφις κατά την ελληνική εκδοχή ήταν ο δεύτερος γιος του Αμενώφιος Γ' . Την περίοδο της βασιλείας του πατέρα του δεν αναπαριστάνεται μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της βασιλικής οικογένειας. Το ασυνήθιστο αυτό γεγονός μπορεί να οφείλεται στην ασθενική φύση και το παράξενο παρουσιαστικό του και οδήγησε ορισμένους ιστορικούς στο συμπέρασμα ότι ήταν παραγκωνισμένος από τη φαραωνική οικογένεια.

H ανατροφή του ανατέθηκε στο ιερατείο του Ρα στην Ηλιούπολη και όχι στο ιερατείο του Άμμωνα, παραδοσιακού προστάτη του βασιλικού οίκου. Με τον πρόωρο θάνατο του μεγαλύτερου αδερφού του και χάρη στην εύνοια της μητέρας του βασίλισσας Θείας (Τίυε), ο Αμένωφις Δ' ορίστηκε διάδοχος.

Η μεταρρύθμιση.

Αμέσως μόλις ο νεαρός φαραώ ανέβηκε στο θρόνο, έβαλε μπροστά ένα μεγαλόπνοο και προσεκτικά οργανωμένο, όπως αποκαλύπτεται, μεταρρυθμιστικό σχέδιο. Αρχικά η επανάστασή του ήταν ειρηνική. Εισηγήθηκε τη λατρεία του Άθωνα ως ύψιστου θεού-δημιουργού δίχως να απορρίπτει την ύπαρξη των άλλων θεών, οι οποίοι όμως αυτόματα υποβιβάστηκαν έτσι σε κατώτεροί του. Ο αρχαϊκός Άθων εξυψώθηκε σε θεό του φωτός, στοργικό πατέρα του δημιουργημένου κόσμου και ταυτίστηκε με τον ιερακοκέφαλο Ρα-Αράκχτυ.

Φαίνεται όμως πως η μετριοπαθής αυτή ενοθεϊστική στάση δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Αντιμέτωπος με τις αντιδράσεις που ξεσήκωνε στις Θήβες το ιερατείο του Άμμωνα, ο Ακενατόν αποφάσισε να ακολουθήσει ριζοσπαστικότερες λύσεις. Τον έκτο χρόνο από την άνοδο του στο θρόνο μετέφερε την πρωτεύουσα από τις Θήβες στην Αθωνόπολη ( = «Ορίζοντας του Άθωνα»), μία νεόκτιστη πόλη που ίδρυσε στην περιοχή της σημερινής ελ-Αμάρνα, στο μέσον της απόστασης ανάμεσα στη Μέμφιδα και τις Θήβες.

Περίπου την εποχή που ο Φαραώ μετέφερε την πρωτεύουσά του, έκανε ένα ακόμη βήμα που σηματοδοτούσε την αποφασιστικότητά του να αντιταχθεί στην παράδοση. Άλλαξε το όνομά του από "Αμένωφις" (στην Αιγυπτιακή Γλώσσα Αμενχοτέπ (= «Ο Άμμων είναι ικανοποιημένος»)) σε "Aκχενατόν", δηλαδή, «Εκείνος που προσφέρει υπηρεσία στον Aτόν» ή, σύμφωνα με μια εναλλακτική ανάγνωση, «Φωτισμένη εκδήλωση του Άθωνα». Το ίδιο έκανε κι η σύζυγός του Νεφερτίτη.

Η ιερακοκέφαλη μορφή του Ρα-Αράκχτυ αντικαταστάθηκε τώρα από το σύμβολο ενός ηλιακού δίσκου («Aτόν» σημαίνει στην κυριολεξία «φωτεινός δίσκος»), που οι καθοδικές ακτίνες του κατέληγαν σε ανθρώπινες χείρες, μερικά από τα οποία κρατούσαν το ιερό akkh, σύμβολο της ζωής. Στην ουσία ο Άθων δεν αντιπροσώπευε τον Ήλιο (ως υλικό ουράνιο σώμα) αλλά τη Μονάδα, τη μία ζωοδόχο πηγή που συντηρεί τη δημιουργία με το φως της. Η μορφή της λατρείας του Άθωνα, όπως αποκαλύφθηκε στο λαμπρό ναό της νέας πρωτεύουσας, δεν απαιτούσε πλέον τη μεσολάβηση των ιερέων όπως η λατρεία των άλλων μεγάλων θεών και αυτή ήταν η επαναστατικότερη από όλες τις μεταρρυθμίσεις.

Ίσως, αυτό ήταν που προκάλεσε τις μεγαλύτερες αντιδράσεις και όχι αποκλειστικά από το ιερατείο του Άμμωνα αυτή τη φορά. Το κύμα των αντιδράσεων κορυφώθηκε σε σημείο που ο Aκενατόν έλαβε δραστικότερα μέτρα.

Λίγο μετά το ένατο έτος της βασιλείας του έκλεισε τους ναούς των άλλων θεών, εξαπέλυσε σκληρές διώξεις κατά των ιερέων του Άμμωνα και διέταξε τη διαγραφή του ονόματός του, καθώς και της λέξης «θεοί» από όλα τα μνημεία της χώρας.

Η πτώση

Όμως ο Αμένωφις Δ' δεν έζησε αρκετά ώστε η θρησκευτική επανάσταση να προλάβει να ριζώσει. Απέθανε τον δέκατο έβδομο χρόνο της βασιλείας του, αφού προηγήθησαν οι θάνατοι της μητέρας του, ενδεχομένως της γυναίκας και πολύτιμης συμμάχου του Νεφερτίτης και μιας από τις έξι κόρες του.

Οι νεαροί διάδοχοί του Ζεμένεκχαρα και Τουταγχατόν –που σύντομα άλλαξε το όνομά του σε Τουταγχαμών– δεν είχαν το σθένος να αντισταθούν στις πιέσεις του αποδυναμωμένου αλλά ισχυρού ακόμη ιερατείου του Άμμωνα. Λίγο μετά το θάνατό του, ο Aκενατόν χαρακτηρίστηκε «καταραμένος», η πρωτεύουσά του εγκαταλείφθηκε, τα κτίσματά του καταστράφηκαν και το όνομά του διαγράφηκε από τα επίσημα αρχεία του κράτους.

Η λατρεία του Aτόν συνεχίσθηκε μερικά έτη ακόμη. Όμως χωρίς την υποστήριξη ενός ισχυρού ιερατείου, σύντομα λησμονήθηκε. Ωστόσο αργότερα, αυτή η πρώιμη ρίζα του ενοθεϊσμού θα βρει το δρόμο της ως ιδεολογία της ανθρώπινης φυλής στην ιστορία της εξέλιξης των θρησκειών.

πηγή:https://el.science.wikia.com/