Έξοδος: γ) Ο Μωυσής και ο Ααρών στα ανάκτορα του Φαραώ. Οι Δέκα πληγές του Φαραώ.
Ο Μωυσής και ο Ααρών αφού ανέλαβαν το έργο της λυτρώσεως του Ισραήλ και την έξοδο του λαού τους από την Αίγυπτο, όχι ως αυτόκλητοι λυτρωτές, αλλά ως θεόκλητοι απεσταλμένοι του Κυρίου, κατέφτασαν στα ανάκτορα του Φαραώ για να του ανακοινώσουν τις εντολές του Θεού (πρόκειται προφανώς περί του Φαραώ Τουθμώσιος ιιι και του υιού του Αμενόφιος) :
«Ταύτα λέγει ο Κύριος ο Θεός του Ισραηλιτικού λαού. Άφησε το λαό μου ελεύθερο, να εορτάσει προς δόξαν μου εν τη ερήμω. Ο Φαραώ απάντησε. Ποιος είναι εκείνος ο Κύριος στην εντολή του οποίου θα υπακούσω, ώστε να αφήσω ελεύθερους του ισραηλίτες;...ο Μωυσής και ο Ααρών λέγουν εις αυτόν. Ο Θεός των Εβραίων μας κάλεσε. Θα βαδίσουμε λοιπόν πορεία τριών ημερών στην έρημο, για να θυσιάσουμε στον Κύριο τον Θεό μας....Ο βασιλεύς της Αιγύπτου απάντησε σ’ αυτούς : Γιατί Μωυσή και Ααρών ξεσηκώνετε τον λαό μου από την εργασία του; Πηγαίνετε έκαστος εις τα έργα του».. (Εξ. 5, 1-4)
Ο Φαραώ μετά από αυτή τη συνάντηση που είχε με τους απεσταλμένους του Θεού σκλήρυνε τη στάση του προς τον Ισραηλιτικό λαό. Διπλασίασε το ζυγό της εργασίας τους ώστε αυτοί να μην έχουν καθόλου χρόνο ανάπαυσης. Υποχρέωσε λοιπόν τους ιουδαίους εργάτες να εξευρίσκουν οι ίδιοι το άχυρο διά την κατασκευή των πλίνθων τους οποίους κατασκεύαζαν μέχρι τότε. Αλλά όμως ούτε στο ελάχιστο δεν θα έπρεπε να μειωθεί η παραγωγή των πλίνθων.
Μετά από αυτά, οι γραμματείς των Ισραηλιτών επισκέφθηκαν τον Φαραώ ζητώντας απ’ αυτόν έλεος. Ο Αιγύπτιος βασιλιάς όμως τους μίλησε σκληρά και δεν άλλαξε καθόλου τις αποφάσεις του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι Ισραηλίτες να μισήσουν τον Μωυσή και τον Ααρών διότι αυτοί ήταν υπεύθυνοι για την τραγική κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει.
Ο Μωυσής στραφείς προς τον Κύριο είπε: «Σε παρακαλώ Κύριε γιατί θλίβεις τον λαό τούτο και γιατί με απέστειλες; Απ’ τη στιγμή που μίλησα στον Φαραώ εξ’ ονόματί Σου, αυτός έθλιψε περισσότερο τον λαό τούτο...». Ο Κύριος είπε τότε στον Μωυσή: «Τώρα θα δεις εκείνα τα οποία θα κάνω στον Φαραώ. Διότι θα αναγκασθεί υπό της κραταιάς Μου χειρός να αφήσει τους Ισραηλίτες ελεύθερους...» (Εξ. 5, 22-23, 6, 1) και συμπλήρωσε: «Εγώ είμαι ο Κύριος» (Εξ. 6,2). Πρώτη φορά ο Θεός ονομάζει τον Εαυτό Του Κύριο. Και τούτο το κάνει για να δηλώσει την δύναμή Του. Το όνομα αυτό, «ΚΥΡΙΟΣ» δεν το αποκάλυψε ούτε στους πατριάρχες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ. Οποία λοιπόν τιμή για τον Μωυσή!
Οι ισραηλίτες όμως δεν πίστεψαν στον λόγο του Μωυσέως τον απέρριψαν και πάλι λόγω της επιβαρύνσεως των εργασιών που είχαν τύχει. Τότε ο Θεός έστειλε και πάλι τον Μωυσή στα ανάκτορα του Φαραώ. Ο Φαραώ ζήτησε από τον Μωυσή να κάνει ένα θαύμα για να δει την δύναμή του, την αξιοπιστία των λόγων του. Τότε ο Ααρών έπραξε καθώς του είπε ο Θεός. Έρριψε τη ράβδο του στο έδαφος και εκείνη έγινε ένα μεγάλο φίδι. Τότε ο Φαραώ ζήτησε από τους δικούς του μάγους να πράξουν το ίδιο. Και όντως οι μάγοι το έκαναν αυτό. Όμως το φίδι από τη ράβδο του Ααρών κατάπιε τα φίδια των μάγων. Παρόλα αυτά ο Φαραώ δεν κάμφθηκε. Αυτό είναι το πρώτο θαύμα που έκανε ο προφήτης του Θεού ενώπιον του βασιλιά της Αιγύπτου και των αυλικών του. Εν αρχή λοιπόν οι αιγύπτιοι δεν τιμωρήθηκαν αλλά έγιναν θεατές ενός θαυμαστού γεγονότος.
Πρώτη πληγή: Μεταβολή του ύδατος σε αίμα. Ο Θεός διατάζει τώρα τον Μωυσή να συναντήσει τον Φαραώ στον Νείλο ποταμό εκεί που κατέβαινε ο βασιλιάς κάθε πρωί ίσως για την προσφορά λατρείας, διότι τον Νείλο οι Αιγύπτιοι τον πίστευαν σαν θεό... είπε ο Μωυσής προς τον Φαραώ –«Να, εγώ κτυπώ με τη ράβδο μου το ύδωρ του ποταμού και θα μεταβληθεί σε αίμα. Τα ψάρια του ποταμού θα ψοφήσουν και το ποτάμι θα βρομίσει.»
Το θαύμα αυτό ήταν μεγάλη πληγή για την Αίγυπτο, διότι ο Νείλος ήταν η καρδιά των δραστηριοτήτων τους. Τούτο το θαύμα έγινε πρώτο αφενός διότι λάτρευαν το ποτάμι για θεό οι Αιγύπτιοι και αφετέρου διότι σε αυτό το ποτάμι φονεύθηκαν χιλιάδες νεογνά των ιουδαίων. Δικαία λοιπόν η πρώτη τιμωρία των Αιγυπτίων υπό του Θεού! Πολλοί σπεύδουν να πουν πως αποκτά ερυθρότητα ο Νείλος κάθε Ιούλιο λόγω των πολυάριθμων μυκήτων που αναπτύσσονται εκεί. Το φυσικό όμως φαινόμενο αυτό δεν επηρεάζει τη ζωή των ψαριών, δεν καθιστά το νερό του ποταμού μη πόσιμο. Άλλωστε εδώ μιλάμε για πραγματικό αίμα και όχι ερυθρότητα των νερών.
Το ίδιο θαύμα έπραξαν και οι μάγοι του Φαραώ σκληραίνοντας έτσι την καρδιά του βασιλέα τους. Ποια νερά μετέτρεψαν σε αίμα οι μάγοι; Αυτά που ήντλησαν εκ των φρεάτων που άνοιξαν οι Αιγύπτιοι πλησίον του ποταμού. Η πρώτη πληγή κράτησε επτά μέρες. Μετά το πέρας αυτής ξεκινά αμέσως η δεύτερη:
Δεύτερη πληγή: οι βάτραχοι. «Ο Κύριος είπε στον Μωυσή. Πήγαινε στον Φαραώ και πες του. Άφησε ελεύθερο το λαό Μου, δια να με λατρεύσει. Εάν δεν θελήσεις να τον αφήσεις ελεύθερο, αμέσως θα προσβάλλω όλη τη χώρα σου με βατράχους. Ο Νείλος ποταμός θα ξεράσει βατράχους, οι οποίοι θα μπουν στα σπίτια σου, στα δωμάτια του ύπνου σου, πάνω στα κρεβάτια σου, στους οίκους των αυλικών σου και του λαού σου, εις τα προζύμια σου και στους φούρνους σου. Οι βάτραχοι θα ανέβουν πάνω σου και στους αυλικούς σου». (Εξ. 7,26) Πράγματι ο Ααρών χτύπησε με τη ράβδο του τα νερά του ποταμού Νείλου τα οποία έβγαλαν βάτραχους που σκέπασαν όλη τη χώρα της κάτω Αιγύπτου, δηλαδή της περιοχής που κατοικούσε ο Φαραώ και οι αυλικοί του. Οι μάγοι δε του Φαραώ έπραξαν το ίδιο. Μόνο προσθήκη του κακού έκαναν αυτοί και όχι θεραπεία. Έτσι ο Φαραώ βλέποντας την αδυναμία των μάγων κάλεσε τον Μωυσή και τον Ααρών και τους ζήτησε να προσευχηθούν στο θεό τους για να ψοφήσουν οι ενοχλητικοί δια αυτούς βάτραχοι και τότε εκείνος θα αφήσει τους Ισραηλίτες ελεύθερους. Ο Μωυσής έπραξε όπως του ζήτησε ο Αιγύπτιος βασιλιάς, όμως εκείνος ανακουφισμένος πλέον από την απαλλαγή των βατράχων σκληρύνθηκε και πάλι και δεν θέλησε να αφήσει ελεύθερους τους Ισραηλίτες.
Καί η πληγή αυτή συνδέεται με ένα φυσικό φαινόμενο κατά την ελάττωση των νερών του Νείλου. Όμως εδώ δεν έχουμε φυσικό φαινόμενο αλλά θαύμα το οποίο άλλωστε αναγνωρίζει και ο ίδιος ο Φαραώ.
Τρίτη πληγή: οι κώνωπες. «Ο Κύριος είπε στον Μωυσή. Ειπέ στον Ααρών. Άπλωσε δια της χειρός σου τη ράβδο και κτύπησε το χώμα της γης και θα γίνουν σκνίπες...» (εξ. 8,12)
Οι δύο πρώτες πληγές συνδέονται με τον Νείλο ποταμό. Η Τρίτη με την γη των αιγυπτίων την οποία επίσης πίστευαν ως θεό. Το θαύμα των σκνιπών δεν κατόρθωσαν οι αιγύπτιοι μάγοι να το επιτύχουν. Μάλιστα δε ομολόγησαν στον Φαραώ πως αυτό ήταν δάκτυλος Θεού. (Εξ. 8,15). Οι μάγοι εδώ θαυμάζουν μεν, αλλά δεν πιστεύουν!
Και η πληγή αυτή συνδέεται με ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο συμβαίνει στην Αίγυπτο μετά τον θερισμό. Τότε συμβαίνει μια μεγάλη επιδρομή σκνιπών, οι οποίοι προέρχονται εκ των ελών του ποταμού. Η πληγή όμως αυτή έλαβε χώρα όχι τον Ιούλιο, αλλά τον Φεβρουάριο και σε ασυνήθιστη έκταση. Άλλωστε και οι μάγοι αναγνώρισαν αυτό ως δάκτυλο Θεού.
Τέταρτη πληγή: οι μύγες. «Ο Κύριος είπε προς τον Μωυσή. Σήκω πολύ πρωί στάσου ενώπιον του Φαραώ και πες του...ταύτα λέγει ο Κύριος. Άφησε τον λαό μου ελεύθερο, δια να με λατρεύσει στην έρημο. Αν δεν θελήσεις να αφήσει τον λαό μου ελεύθερο, εγώ αμέσως θα στείλω εναντίον σου, εναντίον των αυλικών σου και του λαού σου μέσα στα σπίτια σας σκυλόμυγα... την ημέρα αυτή θα δοξάσω τη χώρα Γεσέμ στην οποία κατοικεί ο λαός Μου, διότι στη χώρα εκείνη δεν θα υπάρχει η σκυλόμυγα αυτή». (εξ. 8, 16-18).
Στην πληγή αυτή ο Θεός απευθύνεται για πρώτη φορά μόνο στον Μωυσή και όχι και στον Ααρών. Η πληγή αυτή δεν συναντάται στην Γεσέμ τον τόπο κατοικίας των Ισραηλιτών και τούτο δια να τονιστεί το μέγεθος του θαύματος. Ο Φαραώ κάμπτεται για πρώτη φορά αφήνοντας του Ισραηλίτες να θυσιάσουν εντός των ορίων της Αιγύπτου, πράγμα αδύνατον, διότι οι Ιουδαίοι θα θυσίαζαν ζώα τα οποία οι Αιγύπτιοι λάτρευαν ως θεούς. Η πληγή αυτή είναι τρομερωτέρα της προηγούμενης, διότι οι σκυλόμυγες αυτές κεντούν οδυνηρώς το δέρμα, ιδίως αυτιά και βλέφαρα και προξενούν τρομερό πόνο.
Ο Φαραώ τελικά προσωρινά κάμπτεται, αλλά όταν ο Μωυσής απάλλαξε την Αίγυπτο από την παρουσία των μυγών η καρδία του και πάλι σκληρύνθηκε μένοντα άκαμπτη πνευματικά.
Πέμπτη πληγή: Επιδημική νόσος των ζώων: είπε ο Μωυσής στον Φαραώ ταύτα λέγει ο Κύριος:«...Εάν δεν θελήσεις να αφήσεις τον λαό Μου ελεύθερο, αλλά και πάλι τον εμποδίσεις, να! Η τιμωρός χειρ του Κυρίου θα επέλθει στα ζώα του αγρού σου, στους ίππους σου, τους όνους, τις καμήλες σου, τα βόδια σου και στα πρόβατα, θάνατος μέγας σφόδρα». (Εξ. 9,3)
Να σημειωθεί εδώ πως ψόφησαν τα ζώα των Αιγυπτίων τα οποία έβοσκαν μαζί με τα ζώα των Ισραηλιτών. Όταν η γραφή λέει πως ψόφησαν όλα τα ζώα των Αιγυπτίων (εξ. 9,6) δεν εννοεί άπαντα τα ζώα των Αιγυπτίων αλλά αυτά που βρίσκονταν στον αγρό για βοσκή. Αυτά ήταν στις οικίες σώθηκαν. Ο δε Φαραώ όταν πληροφορήθηκε πως κανένα ζώο των Ισραηλιτών δεν ψόφησε από ζηλοτυπία και σκληροκαρδία δεν θέλησε να αφήσει τον ισραηλιτικό λαό ελεύθερο.
Έκτη πληγή: Τα έλκη. «Ο Κύριος είπε στον Μωυσή και τον Ααρών τα εξής: Λάβετε και γεμίστε τα χέρια σας αειθαλής καπνιάς από κάμινο και ας ρίψει αυτήν ο Μωυσής στον ουρανό ενώπιον του Φαραώ και ενώπιον των αυλικών του. Αυτή θα γίνει κονιορτός σε όλη τη χώρα της Αιγύπτου, ο κονιορτός θα γίνει σε ανθρώπους και ζώα πληγές και εγκαύματα σε όλους τους ανθρώπους και τα ζώα, σε ολόκληρη τη χώρα της Αιγύπτου». (εξ. 9,8-9)
Από τα εγκαύματα αυτά επλήγησαν και οι μάγοι των Αιγυπτίων οι οποίοι λόγω της καταστάσεώς τους δεν μπόρεσαν να εμφανιστούν μπροστά στον Φαραώ. Ο Φαραώ λόγω του εγωισμού του συνέχισε να εμποδίζει παρά ταύτα τα θαυμαστά γεγονότα τον ισραηλιτικό λαό να λατρεύσει τον Θεό του στην έρημο.
Έβδομη πληγή: το χαλάζι. Είπε ο Μωυσής στον Φαραώ. Ταύτα λέγει ο Κύριος: «...άφησε τον λαό Μου ελεύθερο, για να με λατρεύσει διότι αν δεν με υπακούσεις, κατά τον χρόνο αυτό θα στείλω όλες τις πληγές Μου να πλήξουν την καρδία σου, την καρδία των αυλικών σου και του λαού σου, για να μάθεις, ότι δεν υπάρχει, όπως είμαι εγώ, άλλος Θεός σε όλη τη γη. Διότι τώρα αφού απλώσω τη χείρα Μου, θα πατάξω εσένα, τον λαό σου θα θανατώσω και θα καταστραφείς από προσώπου γης».
Ο Φαραώ παρά τις προηγούμενες πληγές που επέστη δεν μετανόησε αλλά μάλλον σκληρύνθηκε περισσότερο. Τώρα ο Θεός πρέπει να τον διαπαιδαγωγήσει με σκληρότερα μέτρα. Βρέχει λοιπόν τρομερό χαλάζι αναμεμειγμένο με πυρ αστραπών. Όσοι Αιγύπτιοι αδιαφόρησαν για την προειδοποίηση του Κυρίου ότι «αύριο» θα συμβεί αυτό και δεν κλείστηκαν στις οικίες τους θανατώθηκαν, όπως και τα ζώα τους. Η γη κατακάηκε και τα δέντρα των αγρών συνετρίβησαν.
Ο Φαραώ ομολογεί πλέον ότι αμάρτησε υπόσχεται να αφήσει τον λαό του Ισραήλ ελεύθερο. Ο Μωυσής όμως παραμένει επιφυλακτικός έναντι της ομολογίας του. Παρόλα αυτά βγαίνει στη θύελλα υψώνει τα χέρια ικετευτικά προς τον Θεό και η χαλαζόπτωση παύει. Πολύ σωστά αναφέρει ο Ωριγένης ότι ο Μωυσής δεν χρησιμοποίησε ράβδο για να παύσει την χαλαζόπτωση, αλλά μόνο τα χέρια του για να μη θεωρηθεί μαγική η ράβδος.
Ο Φαραώ μετά την παύση και αυτής της πληγής αναίρεσε και πάλι τον λόγο του και δεν άφησε ελεύθερους τους ισραηλίτες.
Όγδοη πληγή: Οι ακρίδες. «...αυτά λέγει ο Κύριος...άφησε τον λαό Μου ελεύθερο για να με λατρεύσει. Αν δεν θελήσεις να αφήσεις τον λαό Μου ελεύθερο. Να! Εγώ θα φέρω αύριο αυτήν την ώρα ακρίδες πολλές σ’ όλη τη χώρα σου, για να σκεπάσουν το έδαφος αυτής σε βαθμό, ώστε να μη μπορείς να δεις τη χώρα σου. Η ακρίδα αυτή θα φάει ότι έμεινε στη χώρα σου, ό,τι σας άφησε το χαλάζι, θα φάει δηλαδή κάθε δένδρο σας, το οποίο υπάρχει στην ύπαιθρο. Από τις ακρίδες αυτές θα γεμίσουν τα ανάκτορά σου και οι οικίες των αυλικών σου και όλες οι οικίες των αιγυπτίων σε όλη την Αίγυπτο...» (εξ. 10, 3-6)
Οι αυλικοί του Φαραώ συνειδητοποιώντας το τι επρόκειτο να συμβεί ικέτευσαν τον Φαραώ να αφήσει τους ισραηλίτες ελεύθερους. «Δεν βλέπεις» του είπαν, ότι όλη η Αίγυπτος έχει καταστραφεί; Ο Φαραώ όμως δεν κάμφθηκε και η πληγή επήλθε. Ο Φαραώ βλέποντας την καταστροφή κάλεσε εσπευσμένα τον Μωυσή και τον Ααρών και δήλωσε για μία ακόμη φορά την μετάνοιά του. Ο Μωυσής και πάλι ύψωσε τα χέρια του και οι ακρίδες ρίφθηκαν στην Ερυθρά θάλασσα. Η πληγή πέρασε και ο Φαραώ επανήλθε στο εγωισμό του...
Ένατη πληγή: Το σκοτάδι: «Ο Κύριος είπε στον Μωυσή. Άπλωσε το χέρι σου στον ουρανό και ας γίνει σκοτάδι σε όλη την Αίγυπτο, σκοτάδι τόσο πυκνό, ώστε να μπορεί κανείς να το ψηλαφήσει...» (Εξ. 17, 21).
Αυτή η πληγή επέρχεται άνευ προειδοποιήσεως προς τον Φαραώ. Τρεις μέρες καθηλώθηκαν οι Αιγύπτιοι στα κρεβάτια τους διότι δεν μπορούσαν τίποτε να δουν. Ο Φαραώ όμως δεν υποχωρεί δεν θέλει να παραδεχτεί την ήττα του και απειλεί πλέον τον Μωυσή πως αν ξαναεμφανιστεί μπροστά του θα τον θανατώσει. Ο Μωυσής του απαντά με μεγαλοπρέπεια: «Το είπες! Συμφωνώ απόλυτα. Δεν θα παρουσιαστώ άλλη φορά μπροστά σου».
Δέκατη πληγή: θάνατος των πρωτοτόκων. Μέχρι τώρα όλες οι πληγές είχαν πλήξει την γεωργία, την κτηνοτροφία, την υγεία των Αιγυπτίων, όχι όμως και τις ζωές τους. Τώρα κατ’ εντολή του Θεού ο Μωυσής μετά ιεράς αγανακτήσεως και πριν εξέλθει από τα ανάκτορα του Φαραώ λέει: «Αυτά λέγει ο κύριος. Κατά το μεσονύκτιο θα εισέλθω εις το μέσο της Αιγύπτου, και πεθάνει κάθε πρωτότοκο στην Αίγυπτο. Από πρωτοτόκου του Φαραώ, ο οποίος κάθεται στον θρόνο, μέχρι πρωτοτόκου της δούλης, η οποία βρίσκεται στον χειρόμυλό της και μέχρι πρωτοτόκου παντός κατοικιδίου ζώου. Εκ του θανάτου των πρωτοτόκων θα γίνει κλαυθμός μέγας σε όλη τη χώρα της Αιγύπτου...» (Εξ. 11, 4-6)
Πριν έλθει η συμφορά αυτή στους Αιγυπτίους, ο Θεός διέταξε τον Μωυσή να ετοιμαστεί ο Ισραηλιτικός λαός για να εορτάσει το πρώτο του Πάσχα. Θα έπρεπε λοιπόν, κατ’ εντολήν του Θεού κάθε ισραηλιτική οικογένεια να φάει ένα αρνί ψημένο στη φωτιά ανακατεμένο με πικρά χόρτα που συμβόλιζε την πικρία της Αιγυπτιακής δουλείας. Θα έπρεπε επίσης κάθε Ιουδαϊκή οικεία να ραντιστεί από το αίμα του αρνίου, σημείο της επερχόμενης τιμωρίας των Αιγυπτίων.
Μεσούσης της νυκτός θανατικό ξέσπασε κατά των πρωτοτόκων των Αιγυπτίων. Ήταν τόσος ο θρήνος που ο Φαραώ πλέον άνευ όρων και άνευ άλλης αναβολής εξεβίασε τον λαό του Ισραήλ να φύγει από τη χώρα του. Συντριπτική η ήττα του. Οι Ισραηλίτες φεύγοντας ζήτησαν και λάφυρα από τους Αιγυπτίους, χρυσά και αργυρά αντικείμενα και πλούσιο ιματισμό. Και τα έλαβαν αυτά από τους Αιγυπτίους με ειρηνικό τρόπο.
Περί του αμνού της θυσίας των Εβραίων : Ο αμνός που προσέφεραν οι ιουδαίοι στον Θεό ήταν οπωσδήποτε ένας εικονισμός ένας τύπος του Χριστού. Το αίμα του προσφερομένου αμνού των ισραηλιτών ήταν αλεξητήριο του θανάτου όχι όμως και λύτρωση από αυτόν. Δηλαδή ήταν μία πρόσκαιρη ασπίδα κατά του θανάτου, ενός θανάτου που οδηγούσε τελικά όλες τις ψυχές στον Άδη. Το Αίμα όμως του Χριστού αποτελεί οριστική απαλλαγή του ανθρώπου από την αμαρτία και τον θάνατο.