Ιεραποστολή

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το πατριαρχείο διοικείται από δωδεκαμελή Σύνοδο με την προεδρία του πατριάρχη. Η αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως έχει 57 κοινότητες με 58 ναούς και 32 εφημέριους. Η επαρχία Χαλκηδόνος έχει 10 κοινότητες και 10 εφημέριους, 10 μοναστήρια και 35 ιερά προσκυνήματα. Η επαρχία Δέρκων, εχει 5 κοινότητες και η επαρχία Ίμβρου και Τενέδου 12 κοινότητες και 12 εφημέριους.

Στην  Ελλάδα υπάγεται στο Οικουμενικό πατριαρχείο η ημιαυτόνομη Εκκλησία της Κρήτης, αποτελούμενη από 8 επισκοπικές περιφέρειες: 1) Η αρχιεπισκοπή με έδρα το Ηράκλειο, 2) Η μητρόπολη Γορτύνης με έδρα το Ρέθυμνο, 4)Η μητρόπολη Κυδωνίας και Αποκορώνου με έδρα τα Χανιά, 5) Η μητρόπολη Λάμπης και Σφακίων με έδρα το Σπήλι Ρεθύμνου, 6) Η μητρόπολη Ιεράπετρας και Σητείας με έδρα την Ιεράπετρα, 7) Η μητρόπολη Πέτρας με έδρα τη Νεάπολη και 8) Η μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου με έδρα το Καστέλλι.

Οι μητροπόλεις της Δωδεκανήσου είναι οι ακόλουθες: 1) Ρόδου με έδρα τη Ρόδο,2) Κώου με έδρα την Κω, 3) Καρπάθου και Κάσου με έδρα το Απέρειο Καρπάθου, 4) Λέρου και Καλύμνου με έδρα την Κάλυμνο.

Στο πατριαρχείο επίσης υπάγονται η πατριαρχική Εξαρχία της Πάτμου με τη μονή του Αγ. Ιωάννου όπου λειτουργεί και εκκλησιαστική σχολή, η Μοναστική πολιτεία του Αγ. Όρους, η Μονή της Αγ. Αναστασίας στη Χαλικιδική και η Μονή Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη.

Στο εξωτερικό: Α) Η αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου Αμερικής με έδρα τη Ν. Υόρκη που ιδρύθηκε στις 11 Μαϊου 1922 και 10 επισκοπές εξαρτώμενες από την Αρχιεπισκοπή Αμερικής (Νέας Υερσέης, Σικάγου, Βοστώνης, Αγίου Φραγκίσκου, Ατλάντας, Πίτσμπουργκ, Ντητρόιτ, Ντένβερ, Τορόντο, Μπουένος Άυρες της Αργεντινής. και Καναδά

Β) Η αρχιεπισκοπή Αυστραλίας με έδρα το Σιδνεϋ. Ιδρύθηκε το το 1924 και έγινε αρχιεπισκοπή το 1959.Χωρίζεται σε 5 αρχιεπισκοπικές περιφέρειες.

Γ) Η αρχιεπισκοπή Θυατείρων της Μεγάλης Βρετανίας. Ιδρύθηκε το 1922 και έγινε αρχιεπισκοπή το 1968.

Δ) Η μητρόπολη Γαλλίας και εξαρχία πάσης Ιβηρίας με έδρα το Παρίσι. Ιδρύθηκε το 1963. Έχει δύο βοηθούς επισκόπους.

Ε) Η μητρόπολη Γερμανίας και Εξαρχία Κεντρώας Ευρώπης με έδρα τη Βόννη. Ιδρύθηκε το 1963.

ΣΤ) Η μητρόπολη Αυστρίας και Εξαρχεία Ιταλίας, Ελβετίας και Ουγγαρίας με έδρα τη Βιέννη. Ιδρύθηκε το 1963.

Ζ) Η μητρόπολη Βελγίου και Εξαρχία Κάτω Χωρών με έδρα τις Βρυξξέλλες. Ιδρύθηκε το 1969. Έχει δύο βοηθούς επισκόπους, 13 ναούς στο Βέλγιο και 2 στην Ολλανδία.

Η) Η μητρόπολη Σουηδίας και πάσης Σκανδιναβίας και Εξαρχία Βορείων χωρών με έδρα τη Στοκχόλμη

Θ) Η μητρόπολη Νέας Ζηλανδίας και εξαρχία Ινδιών, Κορέας και Ιαπωνίας. Ιδρύθηκε το 1970. Στη Ν. Ζηλανδία υπάρχουν 7 κοινότητες όπου λειτουργούν ελληνικά κατηχητικά σχολεία.

Ι) Η ρωσική Αρχιεπισκοπή Δυτικής Ευρώπης. Υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Έχει έδρα το Παρίσι.

ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Όταν απόκτησαν οι Βούλγαροι δικό τους κράτος, επιδίωξαν ν’ αποκτήσουν και εκκλησιαστική αυτονομία.. Έτσι ιδρύθηκε η αρχιεπισκοπή Βουλγαρίας, που τελικά ως έδρα της ορίστηκε η Αχρίδα.. Όταν καταλύθηκε το κράτος τους από τον Βασίλειο Β΄, η αρχιεπισκοπή διατηρήθηκε, περιλάβαινε όμως και ελληνικές επαρχίες, έτσι έγινε ελληνική με έλληνες επισκόπους. Από τους βασιλιάδες του δεύτερου Βουλγαρικού κράτους, ιδρύθηκε το πατριαρχείο Τορνόβου το οποίο καταργήθηκε μετά την υποταγή τους στους Τούρκους.

Στη σερβική μονή Χελανταρίου ζούσε ο Βούλγαρος μοναχός Παίσιος, ο οποίος θέλοντας να γράψει βουλγαρική ιστορία μάζεψε υλικό από τη Βλαχία και την Αυστρία και την εξέδωκε το 1762. Οι Βούλγαροι τη διάβασαν και ενθουσιάστηκαν.

Έτσι σιγά-σιγά οι Βούλγαροι απόκτησαν εθνική συνείδηση και ξεχώρισαν τον εαυτό τους από τους λοιπούς Βαλκανικούς λαούς. Θέλησαν λοιπόν να λατρεύουν τον Θεό στην δική τους γλώσσα, δικό τους κλήρο, δική τους εκκλησία.

Ο Βενελίνος υποστήριξε ότι οι Βούλγαροι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων, ότι οι Έλληνες κατέκτησαν τη χώρα τους και σφετερίστηκαν τα δικαιώματά τους. Αυτά όλα ακόμη και Βουλγαρόφιλοι ιστοτικοί θεώρησαν πως είναι φανταστικά. Όμως οι Βούλγαροι τα πίστεψαν.

Θέλησαν λοιπόν ν’ αποσπαστούν τελείως από το Οικουμενικό Πατριαρχείο κι έδιωξαν τους έλληνες επισκόπους. Ο Μακαριουπόλεως Ιλαρίων στην Κωνσταντινούπολη δεν μνημόνευσε το όνομα του Πατριάρχη την ημέρα του Πάσχα (1860) και τον μιμήθηκαν και άλλοι.

Μετά απ’αυτά οι Βούλγαροι στράφηκαν στην Τουρκική κυβέρνηση και το 1861 ζήτησαν την ανεξαρτησία της εκκλησίας τους. Ως απάντηση πήραν ότι μπορούν να έχουν την εθνική εκκλησιαστική ανεξαρτησία τους, όχι όμως ανεξαρτησία από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Το 1867, ο πατριάρης Γρηγόριος Στ΄ σύνταξε ένα σχέδιο με το οποίο θα ιδρυόταν «Εξαρχία»  για τις καθαρά Βουλγαρικές περιοχές με τυπική εξάρτηση από το πατριαρχείο. Το σχέδιο όμως αυτό απορρίφθηκε και από τους Βούλγαρους και από τους Τούρκους.

Το 1868 η τουρκική κυβέρνηση πρότεινε άλλο σχέδιο με το οποίο προβλεπόταν έδρα του Εξάρχου στην Κωνσταντινούπολη και για τις μικτές επαρχίες δύο επίσκοποι, Βούλγαρος και Έλληνας.

Οι Βούλγαροι συμφώνησαν με το σχέδιο αυτό και με έγγραφο δήλωσαν ότι αποχωρούν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την 27 Φεβρουαρίου 1870 ιδρύθηκε η Βουλγαρική Εξαρχία. Κατά την οποία ο πατριάρχης επικυρώνει την εκλογή του Εξάρχου, ο οποίος θα είναι υποχρεωμένος να τον μνημονεύει στη λειτουργία.

Τον Ιανουάριο του 1872 το φιρμάνι τέθηκε σε εφαρμογή και ο Βιδύνης Άνθιμος εκλέχτηκε Έξαρχος των Βουλγάρων. Το πατριαρχείο τον καθαίρεσε και τον αφόρισε μαζί με άλλους μητροπολίτες που είχε και προηγουμένως καθαιρέσει.

Την εποχή του Ανθίμου Στ΄ (1872) συγκροτήθηκε μεγάλη σύνοδος στην οποία έλαβαν μέρος 2 πρώην οικουμενικοί πατριάρχες, ο πατριάρχης Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων, αρχιεπίσκοπος Κύπρου και 24 αρχιερείς και κήρυξε σχισματικούς όλους τους αρχηγούς του κινήματος και τους οπαδούς τους. Η σύνοδος στηρίχτηκε στο γεγονός ότι ενώ οι Βούλγαροι δεν είχαν δικό τους κράτος, ήθελαν χωριστή εκκλησία.

Το 1878 με τη συνθήκη του Βερολίνου ύστερα από Ρωσοτουρκικό πόλεμο ιδρύθηκε Βουλγαρική ηγεμονία, αλλά ο Έξαρχος των Βουλγάρων εξακολούθησε να παραμένει στην Κωνσταντινούπολη.

Ο διορισμός Βουλγάρων επισκόπων σε μικτές επαρχίες δημιούργησε τεράστια προβλήματα. Οι Βούλγαροι προσπαθούσαν να προσελκύσουν τους πληθυσμούς της Μακεδονίας στην Εξαρχία. Όσοι έμεινα πιστοί στο πατριαρχείο ονομάστηκαν Γραικομάνοι τους οποίοους οι Βούλγαροι ακόμα και με τη βία κοιτούσαν να τους υποτάξουν.

Ο Μακεδονικός αγώνας τελείωσε με τη παραχώρηση του Συντάγματος το 1908 και με τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13. Η Βουλγαρία περιορίστηκε στα όριά της και ματειώθηκαν τα επεκτατικά της σχέδια. Ο Έηαρχος αποχώρησε από την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκε στη Σόφια το 1915 στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Στο Β΄παγκόσμιο πόλεμο η Βουλγαρία συμμάχησε με τον Άξονα. Οι Γερμανοί πέρασαν κι από κει και κατέβηκαν στην Ελλάδα και οι Βούλγαροι κατέλαβαν την Α. Μακεδονία . Μετά την ήττα του Άξονα, κατέλαβαν τη Βουλγαρία τα ρωσικά στρατεύματα και επιβλήθηκε σοσιαλιστικό καθεστώς.

Τον Ιανουάριο του 1945, ο έξαρχος Στέφανος παρακάλεσε τον πατριάρχη Βενιαμήν να άρει το σχίσμα. Με την αφορμή της ενθρονίσεως του πατριάρχη Ρωσίας Αλεξίου στη Μόσχα, έγινε συζήτηση των πατριαρχών για το θέμα και για την άρση του σχίσματος προεβλήθηκαν οι εξής αξιώσεις: Η Βουλγαρική εκκλησία να ζητήσει συγγνώμη, η Εξαρχία να περιοριστεί στα όρια του κράτους τους, η έδρα της να είναι στη Βουλγαρία και οι Βούλγαροι κληρικοί της Κωνσταντινουπόλεως να υπαχθούν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Οι Βούλγαροι δέχτηκαν τους όρους κμι έτσι πραγματοποιήθηκε η άρση του σχίσματος στις 22 Φεβρουαρίου του 1945. Η βουλγαρική εκκλησία ανακηρύχτηκε αυτοκέφαλη.

Στις 10 Μαϊου του 1953 η η εκκλησία της Βουλγαρίας αυτοανακηρύχτηκε πατριαρχείο, πράγμα που προκάλεσε ανωμαλίες στις σχέσεις της με τις άλλες εκκλησίες. Τελικά το πατριαρχείο της αναγνώρισε την «πατριαρχικήν αξίαν» το 1961.

1517- 1952 ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Οι Τούρκοι κυρίεψαν την Αίγυπτο το 1517. Από τον ΙΖ΄ αι. οι πατριάρχες είχαν έδρα τους το Κάϊρο. Έμενα όμως το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στην Κωνσταντινούπολη, όπου εκλέγονταν από τη σύνοδο. Εκεί προσπαθούσαν να συκγεντρώσουν χρήματα για τις ανάγκες του πατριαρχείου.

Η κατάσταση βελτιώθηκε την εποχή του Μεχμέτ Αλή τον ΙΘ΄. Οποότε και άρχισαν να μεταναστεύουν πολλοί έλληνες και δημιουργήθηκαν ελληνικές κοινότητες σε διάφορες πόλεις. Μετά τον θάνατο του πατριάρχη Ιεροθέου Α΄ (1845) οι πιστοί του πατριαρχείου ήθελαν να εκλέγεται ο πατριάρχης στην Αίγυπτο, ενώ το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως δε δέχονταν να χάσει το δικαίωμά του δηλ. να εκλέγεται εκεί ο πατριάρχης.

Σημαντική είναι η πατριαρχεία του Σωφρονίου Β΄ που κράτησε 30 χρόνια.

Το 1936 εκλέχτηκε πατριάρχης ο Μελέτιος Μεταξάκης, πρώην Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος οργάνωσε καλύτερα το πατριαρχείο και όρισε σύνοδο από 9 μητροπολίτες.

Τον Μελέτιο διαδέχτηκε ο Νικόλαος Ευαγγελίδης από τα Ιωάννινα (1936-1939) όπου και αυτός με το ήθος βοήθησε στην οργάνωση του πατριαρχείου.

Ο ζωντανός ελληνισμός της Αιγύπτου αποδεκατίστηκε. Το 1952 έγινε επανάσταση από τον Μωχάμετ Ναγκίπ και ο βασιλιάς Φαρούκ εκθρονίστηκε. Την εξουσία πήρε ο Νάσερ ο οποίος έβαλε περιοριστηκά μέτρα σε όλους τους ξένους. Οι Έλληνες δεν μπορούσαν πια να μείνουν και έφυγαν. Εγκατέλειψαν εκκλησίες, σχολεία, νοσοκομεία κ.α. Έμειναν μόνο λίγες χιλιάδες στο Κάϊρο και στην Αλεξάνδρεια και με κόπο συντηρούν λίγα από τα έξοχα ιδρύματα.

Το πατριαρχείο Αλεξανδρείας διοικείται από σύνοδο με 13 μητροπολίτες και πρόεδρο τον πατριάρχη. Έχει 10 βοηθούς επισκόπους, 3 από τους οποίους είναι Αφρικάνοι. Οι μητροπολίτες είναι: 1) Νουβίας στο Χαρτούμ, 2) Καρθαγένης με έδρα την Τρίπολη της Λιβύης, 3) Πηλουσίου με έδρα το Πορτ Σαϊντ, 4) Ερμουπόλεως με έδρα την Τάντα, 5) Ιωαννουπόλεως και Πρετορίας, με έδρα το Γιοχάνεσμπουργκ της Ν. Αφρικής, 6) Ροδεσίας (Ζιμπάμπουε) με έδρα το Σώλσμπερυ, 7) Καλής Ελπίδας με έδρα το Κέηπ Τάουν της Ν. Αφρικής, 8) Λεοντοπόλεως με έδρα την Ισμαηλία, 9) Ειρηνουπόλεως με έδρα το Ναϊρόμπι της Κένυας, 10) Μέμφιδος με έδρα  την Ηλιούπολη, 11) Κεντρώας Αφρικής με έδρα την Κινσάσα, Ζαρ, 12)Άκκρας με έδρα την Γιάουντε του Καμερούν και 13) Αξώμης με έδρα την Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας.

Το πατριαρχείο Αντιοχείας

Το 1269 η έδρα του πατριαρχείου μεταφέρθηκε στη Δαμασκό.

Όταν έγινε πατριάρχης ο Κύριλλος, παιδί 15 χρονών ο λαός ξησηκώθηκε και το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως  έξέλεξε τον Νεόφυτο (1672), όμως ο Κύριλλος έγινε πατριάρχης Λαοδικείας και εξακολούθησε να ταράζει την εκκλησία.

Ο πατριάρχης Σίλβεστρος (1724-1766) βρήκε το πατριαρχείο σε πολύ δύσκολη θέση, γιατί οι Ρωμαιοκαθολικοί είχαν παρασύρει πολλούς ορθόδοξους, αλλά και γιατί είχε χειροτονηθεί αντικανονικά και άλλος πατριάρχης, ο Κύριλλος Γ΄.

Το 1744 ίδρυσαν το πατριαρχείο των Γραικομελχιτών. Το Οικουμενικό πατριαρχείο κάλεσε δύο συνόδους αντιπαπικές το 1722 και το 1727.

Το 1882 ο αρχιμανδρίτης Πορφύριος Ουσπένκη επισκέφθηκε τη Συρία και την Παλαιστίνη και διαπίστωσε ότι εκεί μπορεί να αναπτυχθεί ρωσική κίνηση και άρχισε έτσι μία ανθελληνική προπαγάνδα.

Το 1850 παρατηρήθηκε δοχογνωμία για την καταγωγή του πατριάρχη Αντιοχείας, όμως πάλι εξελέγη και πάλι στην Κωνσταντινούπολη ο Ιερόθεος (1850-1884). Στην εποχή του έγινε εμφύλιος πόλεμος με σφαγές χιλιάδων χριστιανών από το 1860 και έπειτα. Οι σφαγές σταμάτησαν το 1860 όπου και ο Λίβανος κέρδισε την ανεξαρτησία του.

Το 1899 με επεμβάσεις των ρώσων, εξελέγη ο Λαοδικείας Μελέτιος Ντουμάνι. Το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως  και τα άλλα της
Ανατολής διέκοψαν τις σχέσεις τους μαζί του γιατί θεώρησαν την εκλογή του αντικανονική, ενώ ο Μελέτιος άρχισε σφοδρό πόλεμο εναντίον των ελλήνων, έβγαλε την ελληνική γλώσσα από την λατρεία και έδιωξε όλους τους Έλληνες ιεράρχες.

Μετά τον Μελέτιο, εξελέγη ο Γρηγόριος (1906) τον οποίο τον Οικουμενικό πατριαρχείο εν τέλει τον αναγνώρισε κι έτσι επικράτησε ειρήνη.

Το 1929 εκελέγη ο Αλέξανδρος με τον οποίο δημιουργήθηκε και πάλι διχασμός γιατί 7 μητροπολίτες  εξέλεξαν τον Αρσένιο Λαοδικείας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο επενέβη και το θέμα έληξε το 1931 με τον Αλέξανδρο να επικρατεί.

Το 1958 εξελέγη ο Θεοδόσιος Στ΄ ο οποίος σπούδασε στη Θεολογική σχολή της Χάλκης και μετά απ’ αυτό ο Ηλίας (1970) μητροπολίτης Χαλεπίου. Η΄τα αυτός ελληνομαθής και μετέφρασε πολλά ελληνικά έργα στα Αραβικά. Πέθανε το 1979 και τον διαδέχθηκε ο Ιγνάτιος Χακήμ, μητροπολίτης Λαοδικείας.

Το πατριαρχείο διοικείται από 13μελή σύνοδο με πρόεδρο τον πατριάρχη:

1. Στην Συρία με έδρα την Δαμασκό
2. Βερρίας και Αλεξανδρέττας με έδρα το Χαλέπι
3. Βύβλου και Βοτρύων με έδρα την Χάντεθ
4. Ηλιουπόλεως και Σελευκείας με έδρα τη Ζάχλε
5. Τριπόλεως και Χώρας με έδρα την Τρίπολη
6. Τύρου και Σιδώνος με έδρα το Μεριαγιούν
7. Στην Τουρκία Αμίδης
8. Θεοδοσιουπόλεως με έδρα το Ερζερούμ
9. Ταρσού και Αδάνων με έδρα τη Μερσίνη
10. Βαγδάτης και Κουβέιτ με έδρα τη Βαγδάτη
11. Βορείου Αμερικής με έδρα την Ν. Ιερσέη
12. Μπουένος Άιρες
13. Σαν Πάολο

Στο πατριαρχείο υπάρχουν 20 μοναστήρια και Θεολογική Σχολή στη Μονή Μπαλαμάντ.

ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ

Όσο καιρόστην Παλαιστίνη κυριαρχούσαν οι Μαμελούκοι δεν πήγαιναν στους Αγίους Τόπους προσκηνυτές και το πατριαρχείο είχε βυθιστεί στη φτώχεια. Το 1517 κυρίεψαν την Παλαιστίνη οι Οθωμανοί Τούρκοι κι έτσι τα πράγματα άλλαξαν. Ο Σουλτάνος Σελίμ Α΄ αναγνώρισε την κυριότητα των προσκυνημάτων στους Ορθοδόξους.

Το ιζ΄ αι. δόθηκαν σημαντικά προνόμια στους Ρωμαιοκαθολικούς. Όμως με παρέμβαση του πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεοφάνη και του Κύριλλου Λούκαρη καθώς και με την υποστήριξη του πρεσβευτή της Ολλανδίας Κορνηλίου Άγα τα προσκυνήματα επιστράφηκαν στους Ορθοδόξους.

Και πάλι όμως το 1695 με διάταγμα των Τούρκων η κυριότητα των προσκυνημάτων δόθηκε στους Δυτικούς και με την Γαλλοτουρκική συνθήκη του 1740 η κατάσταση αυτή εδραιώθηκε. Όμως και πάλι το 1757 με φιρμάνι και πάλι επανατακτοποιήθηκε η κατάσταση υπέρ των Ορθοδόξων αλλά επετράπη η χρήση τους και από τους Ρωμαιοκαθολικούς.

Το 1808 ο ναός της Αναστάσεως κάηκε και οι Ορθόδοκοι με εράνους κατόρθωσαν να τον επισκευάσουν.

Στα μέσα του ΙΘ΄ αι. ιδρύθηκε πάλι Λατινικό πατριαρχείο στα Ιεροσόλυμα και άρχισαν οι Ρωμαιοκαθολικοί με την Ουνία τον προσηλυτισμό.

Το 1858 οι Ρώσοι εισχώρησαν στα Ιεροσόλυμα ιδρύοντας την «Ρωσική Αυτοκρατορική Παλαιστίνειο Εταιρεία». Ίδρυσαν επίσης σχολεία, νοσοκομεία, ναούς και μοναστήρια.

Το 1948 ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ και περιέλαβε εδάφη που ανήκαν στην Ιορδανία. Το 1967 η Ιερουσαλήμ έγινε πρωτεύουσα του Ισραήλ.

Το πατριαρχείο προεδρεύει  και εμπεριέχει 10 μητροπόλεις: 1) Πέτρας, 2) Καισαρείας, 3) Ναζαρέτ, 4) Γεράσων, 5) Λύδδης, 6) Σεβαστείας, 7) Κυριακουπόλεως, 8) Ιορδάνου, 9) Ιεραπόλεως και 10) Διοκαισαρείας.

Υπάρχει επίσης η Αγιοταφική αδελφότητα που έχει ηγούμενο τον πατριάρχη. Σημαντικό μοναστήρι του Αγίου Σάββα.

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

Το 1448 εξελέγη μητριπολίτης Μόσχας ο Ιωνάς από τους Ρωμαιοκαθολικούς επισκόπους χωρίς την έγκριση του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Η Ρωσική εκκλησία τότε έγινε αυτοτελής.

Ο ηγεμόνας Βασίλειος Βασίλιεβιτς με γράμμα του στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο ζήτησε το 1452 την έγκριση της πράξεως κι επειδή η Κωνσταντινούπολη βρισκόταν σε πολύ δύσκολη κατάσταση δεν είχαν αντίρρηση κι έτσι η εκκλησία της Ρωσίας έγινε επίσημα αυτοτελής.

Στη Ρωσία έκανε κακή εντύπωση η ένωση της Φλωρεντίας και πίστευαν ότι οι Έλληνες πρόδωσαν την πίστη. Έτσι όταν έμαθαν για την άλωση, τη θεώρησαν ως Θεία τιμωρία.

Το 1588 η εκκλησία της Ρωσίας έγινε πατριαρχείο όταν ο Ρώσος ηγεμόνας Θεόδωρος Ιβάνοβιτς ανάγκασε τον Ιερεμία Β΄πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως  που είχε επισκεφθεί τη Ρωσία ζητώντας ελεημοσύνη, να ανακηρύξει τον μητροπολίτη Μόσχας Ιωβ πατριάρχη το 1589. Την πράξη αυτή αναγνώρισαν και οι άλλοι πατριάρχες γιατί όλοι είχαν ανάγκη από οικονομική στήριξη.

Έτσι πέρασε η πεποίθηση ότι η Μόσχα είναι  η Τρίτη Ρώμη. Ο αετός πέταξε πήγε στη Μόσχα και η Τρίτη Ρώμη δεν θα έχει τέλος.

Το 1914 η Ρωσία βγήκε σε μεγάλο πόλεμο μαζί με τις δυνάμεις της Αντάντ. Το 1917 νικημένη γνώρισε την επανάσταση των Μπολσεβίκων. Ανέλαβαν την εξουσία, τα Σοβιές με επικεφαλή τον Λένιν και ίδρυσαν την Ένωση των Σοσιαλιστικών Σοβιετικών Δημοκρατιών.

Η Εκκλησία δοκιμάστικε σκληρά γιατί οι Μπολσεβίκοι ήταν επιθετικοί, άθεοι και ήθελαν να συντρίψουν τη δύναμη της Εκκλησίας.

Το 1917 εκέχτηκε πατριάρχης Ρωσίας ο Τύχωνας. Στα χρόνια του οι Μπολσεβίκοι δήμευσαν την περιουσία της εκκλησίας, την χώρισαν από το κράτος, έκοψαν την μισθοδοσία του κλήρου.

Το άρθρο 124 του συντάγματος αναφέρει: «Για να εξασφαλιστεί η ελευθερία της συνειδήσεως, η εκκλησία στη Σοβιετική Ένωση έχει χωριστεί από το κράτος, όπως και το σχολείο από την εκκλησία.

Το 1922 ιδρύθηκε η «ένωση αθέων» η οποία άρχισε αντιθρησκευτική προπαγάνδα. Πολλούς ιερείς συνέλαβαν και τους καταδίκασαν σε εξαναγκαστικά έργα στη Σιβηρία. Το 1929 έκλεισαν 2000 ναοί. Το 1932 η «ένωση αθέων» αριθμούσε 7.000.000 μέλη.

Δημιουργήθηκε σχίσμα με την ίδρυση της «Ζώσας εκκλησίας».

Τα σκληρά αυτά μέτρα χαλάρωσαν το 1936.

Τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο η εκκλησία στάθηκε στο πλευρό του κράτους. Έτσι το 1959 υπήρχαν σε όλη τη χώρα 21.000 ναοί, 30.000 ιερείς και 67 μοναστήρια. Όμως ο Χρουστώφ έκανε νέο διωγμό με αποτέλεσμα μέχρι το 1964 να περιοριστούν οι ναοί σε 7.000 και τα μοναστήρια σε 17.

Σήμερα στο πατριαρχείο Μόσχας υπάγονται 11 μητροπολίτες, 35  αρχιεπίκοποι και 29 επίσκοποι, 3 εξαρχίες του εξωτερικού, 6 ανδρικά μοναστήρια με 220 μοναχούς και 11 γυναικεία με 1000 μοναχές. Ο πατριάρχης εκλέγεται απόεκλογική συνέλευση, στην οποία αντιπροσωπεύονται ιερείς και λαϊκοί.

Το 1970 το πατριαρχείο της Μόσχας αναγνώρισε την Μετροπόλια ως αυτοκέφαλη ορθόδοξη εκκλησία στις Η.Π.Α πράγμα που προκάλεσε διαμαρτυρίες του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως το οποίο δεν την αναγνωρίζει γιατί η ανακήρυξή της έγινε αντικανονικά.

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ

Από την 11-9-1796 η εκκλησία της Σερβίας υπάχθηκε στο Οικουμενικό πατριαρχείο.

Ο πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄αναγνώρισε τη Σερβική εκκλησία ως αυτοκέφαλη τον Οκτώβριο του 1879.

Μετά το τέλος του Α΄ παγκοσμίου πολέμου δημιουργήθηκε το κράτος των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων.

Ο Βασιλέας Αλέξανδρος της Σερβίας το 1919 στο Κάρλοβτσι εποέτυχε να ενώσει όλες τις εκκλησίες αυτών κρατών σε μία και ο προκαθήμενός τους να έχει τον τίτλο «Σέρβος Πατριάρχης της Ορθοδόξου εκκλησία του Βασιλείου των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων». Πρώτος πατριάρχης εξελέγη ο Δημήτριος Πάβλοβιτς.

Ο Μελέτιος Δ΄ αναγνώρισε το Σερβικό Πατριαρχείο το 1922 με ειδικό τόμο.

Η εκκλησία διοικείται από σύνοδο με 4 αρχιερείς και πρόεδρο τον Πατριάρχη. Έχει 4 μητροπόλεις, 26 επισκοπές και άλλες 5 επισκοπές στο εξωτερικό.

Το 1967 ανακηρύχθηκε αυτοκέφαλη η εκκλησία της Ομόσπονδης Μακεδονικής Δημοκρατίας την οποία δεν αναγνώρισαν οι Ορθόδοξες εκκλησίες.